Του Βασίλη Παζόπουλου
Δύο πράγματα κυρίως λείπουν από το ΧΑ: η ρευστότητα και η διαφάνεια.
Επενδύοντας σε ένα χρηματιστήριο με μικρή ρευστότητα, είναι σαν να πηγαίνεις για σκι σε ένα χιονοδρομικό κέντρο με λεπτό στρώμα χιονιού. Γιατί να το προτιμήσεις;
Χρηματιστήριο χωρίς διαφάνεια, είναι πόλος έλξης στην καλύτερη τζογαδόρων και στην χειρότερη απατεώνων. Δεν φαντάζει καθόλου ελκυστικό για σημαντικούς και μακροπρόθεσμους επενδυτές.
Σήμερα μόνο όσοι είναι εγκλωβισμένοι, επιλέγουν να γίνουν μακροχρόνιοι, αλλά από ανάγκη, όχι συνειδητά. Το Buy and Hold το έχουν μετατρέψει σε Buy and Hope. Ακόμα και οι θεσμικοί επενδυτές, είναι πολύ λίγοι πλέον.
Πέρα από αυτά, υπάρχουν δύο μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα ανεπτυγμένα χρηματιστήρια και το δικό μας. Τα ETFs και τα options επί μετοχών και δεικτών.
Για αυτούς που δεν έχουν οικειότητα με τον όρο, τα ETFs είναι η νέα γενιά αμοιβαίων κεφαλαίων, είναι δηλαδή καλάθια μετοχών, με βασικό πλεονέκτημα ότι διαπραγματεύονται μέσα στην συνεδρίαση, σαν κανονικές μετοχές
Ενώ υπάρχει ETF που αντιπροσωπεύει τον δείκτη FTSE της μεγάλης κεφαλαιοποίησης (ΑΔΑΚ), με το ζόρι κάνει πράξεις, παρόλο που από ότι έμαθα όχι μόνο διαθέτει market maker, αλλά και έχει προβλεφθεί νομοθετικά να απαλλάσσεται από τον φόρο πωλήσεων. Έχει καθαρή αξία λιγότερο από 10 εκατομμύρια, ενώ το αντίστοιχο GREK στην Νέα Υόρκη, έχει αξιοπρεπέστατη παρουσία και αξία 250 εκατομμυρίων.
Επίσης στα περισσότερα χρηματιστήρια του εξωτερικού ένα μεγάλο μέρος του τζίρου προέρχεται από τις πράξεις στα options επί δεικτών και μετοχών. Είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός πως μέχρι τη πρόσφατη απόσυρση της μετοχής της ΕΤΕ από το NYSE, ήταν πολύ πιο εύκολο για κάποιον να αγοράσει options στη Νέα Υόρκη απ' ότι στην Αθήνα.
Το πλεονέκτημα του Χ.Α.
Η προσπάθεια που πρέπει να γίνει είναι μεγαλόπνοη, όχι ευκαιριακή. Δυστυχώς ο Έλληνας δεν έχει μάθει στην μακροχρόνια επένδυση. Επιδιώκει το βραχυχρόνιο και σχετικά μεγάλο κέρδος, και όχι γιατί είναι περισσότερο ανυπόμονος ή άπληστος από άλλους λαούς.
Το πρόβλημα είναι πως ζει καθημερινά με ανασφάλεια. Είναι γνωστό σε όλους μας πως δεν ξέρει τι του ξημερώνει αύριο. Όχι μόνο στο ΧΑ. Πάρτε για παράδειγμα έναν επιχειρηματία ή έναν ελεύθερο επαγγελματία.
Ένας Γερμανός μπορεί να επενδύσει με μακροχρόνια προοπτική δεκαετίας, ξέροντας πως ούτε μετά από 10 χρόνια δεν θα έχει φορολογικές εκπλήξεις. Του έχει εμφυσηθεί η έννοια της σταθερότητας.
Όπως και να έχει, οφείλουμε να είμαστε πραγματιστές. Να δουλέψουμε με αυτά που έχουμε, όχι με αυτά που θα θέλαμε να έχουμε. Να μετατρέψουμε την ύφεση σε ευκαιρία.
Τα κεφάλαια σήμερα είναι τα νέα ελεύθερα πνεύματα. Κυκλοφορούν με ευκολία πέρα από σύνορα. Αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να αποβεί υπέρ του ΧΑ.
Τα ψιχουλάκια που προσελκύουν τα περιστέρια. Η συμπεριφορά των περιστεριών, όπως και των επενδυτών, είναι σχεδόν πάντα μιμητική. Αν έρθουν οι πρώτοι, θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι. Τα ψιχουλάκια που θα προσεγγίσουν τα κεφάλαια, είναι η εμπιστοσύνη και η προοπτική κερδοφορίας.
Το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα του ΧΑ αυτή την στιγμή είναι οι χαμηλές αποτιμήσεις. Βέβαια δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Ο επενδυτής πρέπει να ξεχωρίσει μέχρι ποιο σημείο οφείλονται σε αξεπέραστες δυσκολίες και μέχρι ποιο σημείο έχει προεξοφληθεί ήδη το κακό σενάριο.
Δεν μιλάω αόριστα και θεωρητικά. Για παράδειγμα υπάρχει αυτήν την περίοδο μια εταιρία που διαπραγματεύεται στο Χ.Α., της οποίας η κεφαλαιοποίηση είναι κάτω από τα μισά κέρδη προ τόκων και φόρων.
Δηλαδή έχουμε μια εξόφθαλμη περίπτωση που είτε η εταιρία θα κλείσει, είτε θα πολλαπλασιάσει την αξία της.
Η νέα γενιά επενδυτών
Οι παραδοσιακοί επενδυτές αποτελούν ήδη μειοψηφία. Το χάσμα των γενεών δεν αφορά μόνο την ηλικία. Η νέα γενιά επενδυτών έχει ιδιαιτερότητες.
Βέβαια δεν υπάρχει ένας και μόνο ένας τύπος επενδυτή.
Καταρχήν, υπάρχουν πολλοί πρωτάρηδες. Αν το δούμε παγκόσμια, έχουμε μια νέα μεσαία τάξη, που έχει ανακαλύψει τώρα το χρηματιστήριο, κυρίως στην Ασία, που τα πληθυσμιακά μεγέθη είναι δυσθεώρητα για την μικρή μας χώρα.
Δεύτερον, ο μεγαλύτερος τζίρος γίνεται πλέον από επαγγελματίες διαχειριστές. Είτε μέσω hedge funds είτε από ETFs.
Κατόπιν έχουμε τους ριψοκίνδυνους, κυρίως ιδιώτες traders, που δραστηριοποιούνται με τόσο μεγάλη μόχλευση, όπως για παράδειγμα το forex, που δεν απέχουν καθόλου σε νοοτροπία από αυτούς που παίζουν στοίχημα.
Ο άνθρωπος που κερδίζει συστηματικά στο forex, κινείται στα πλαίσια του μύθου. Όλοι τον αναζητούν αλλά κανείς δεν τον έχει ανακαλύψει ακόμα.
Το μέλλον
Για να αντιληφθούμε το πόσο τρέχουν οι εξελίξεις, αρκεί να ανατρέξουμε πριν μια δεκαετία, όπου το Android ήταν μια μικρή start up, στην οποία μόλις είχε επενδύσει η Google. Σήμερα έχει 1,5 δισεκατομμύριο χρήστες. Πιθανότατα και εσείς οι ίδιοι που διαβάζετε αυτές τις γραμμές να είστε ένας από αυτούς.
Το Twitter δεν είχε εμφανιστεί ακόμα. Το Facebook πριν μια δεκαετία ήταν μόλις δύο ετών και είχε λίγες χιλιάδες μέλη, γεγονός που φάνταζε τότε ως εντυπωσιακή επιτυχία. Σήμερα πλησιάζει τα 2 δισεκατομμύρια ενεργά μέλη.
Για να μαντέψουμε πως θα μοιάζει ο κόσμος μας τα επόμενα 10 χρόνια, σίγουρα χρειάζεται λίγη (ή πολύ) τύχη. Αλλά μόνο αυτό δεν αρκεί. Χρειάζεται να γνωρίζουμε καλά τις επιστημονικές εξελίξεις και τις πειραματικές εφαρμογές που τρέχουν.
Πριν μια δεκαετία ακριβώς η Apple έβγαζε στην αγορά το iPod, δύο χρόνια πριν δημιουργήσει το iPhone. Όποιος είχε προβλέψει τότε την επιτυχή είσοδο της στην αγορά των κινητών τηλεφώνων και είχε αγοράσει μετοχές της, έχει 15πλασιάσει τα χρήματα του.
Η νέα προοπτική ευημερίας
Γεγονός είναι πως έχουμε πολλούς λόγους να είμαστε αισιόδοξοι. Έχει ήδη ανατείλει μια νέα εποχή. Η εποχή της φτηνής και καθαρής ενέργειας. Ο κυριότερος λόγος που η τιμή του πετρελαίου έχει πέσει τόσο χαμηλά, είναι πως οι πετρελαιοπαραγωγοί βιάζονται να πουλήσουν ανεξαρτήτως τιμής. Φοβούνται πως στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, η ζήτηση του πετρελαίου θα πέσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Ο Bill Gates, ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, που παρακολουθεί το θέμα από κοντά, είναι σίγουρος πως μέσα στα επόμενα 15 χρόνια θα έχει ανακαλυφθεί μια φθηνή, καθαρή πηγή ενέργειας. Κάποιος μηχανισμός θα αντλεί δωρεάν ενέργεια από π.χ. τον ήλιο, χωρίς να απαιτείται βαριά βιομηχανική υποδομή.
Αυτή η εφεύρεση θα αλλάξει τα πάντα.
Τι σημαίνει η παραγωγή φτηνής και καθαρής ενέργειας από τον οποιοδήποτε: Ατελείωτη παραγωγή αγαθών.
Για παράδειγμα στην Κίνα, εκεί που η βιομηχανική παραγωγή έχει δημιουργήσει μεγάλη μόλυνση, αν εκλείψουν οι λόγοι της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, θα μπορούν να παράγουν περισσότερα. Χωρίς περιβαλλοντικούς περιορισμούς, χωρίς καν κόστος ενέργειας.
Το εύλογο ερώτημα είναι ποιος θα τα αγοράσει όλα αυτά; Που θα βρεθεί τόσο πολύ μεγάλο καταναλωτικό κοινό;
Η απάντηση είναι απλή:
Εκτός από την γενική ευμάρεια που θα δημιουργηθεί στις αναπτυγμένες χώρες, οι νέοι καταναλωτές θα είναι οι σημερινοί φτωχοί. Αυτοί που ζούνε σήμερα με 2 δολάρια την ημέρα.
Η φτώχεια δεν αφορά μόνο στην έλλειψη χρημάτων. Σε περιοχές κυρίως της Αφρικής και της Ασίας, οι άνθρωποι αναγκάζονται να περπατάνε καθημερινά πολλά χιλιόμετρα για να κόψουν ξύλα, να τα μεταφέρουν πίσω, να ανάψουνε φωτιά, για να βάλουμε να μαγειρέψουν. Που να τους μείνει χρόνος να δουλέψουν, να δημιουργήσουν πλούτο;
Στις πλουσιότερες χώρες αυτά και άλλα πολλά είναι αυτονόητα. Θα πατήσουμε ένα διακόπτη και θα ανάψει το φως. Θα έχουμε αποθηκευμένα φρέσκα τρόφιμα στο ψυγείο. Με ένα κουμπί το laptop μας θα συνδεθεί στο Internet.
Έχουν βρεθεί οι τεχνολογίες για την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Δεν είναι άγνωστες.
Εκεί που υπάρχει ακόμα πρόβλημα, είναι στο θέμα της αποθήκευσης.
Υπάρχει η τεχνογνωσία για να λειτουργήσει ένα αυτοκίνητο με καύσιμο το νερό. Το πρόβλημα είναι πως δεν φτάνει το ντεπόζιτο. Χρειάζεται να έχει από πάνω του μια πισίνα.
Συμπέρασμα
Ζούμε στην πιο συναρπαστική, πολλά υποσχόμενη, με τις μεγαλύτερες δυνατότητες, ευλογημένη εποχή. Φτάνει να συνειδητοποιήσουμε τις δυνάμεις μας και να τις αξιοποιήσουμε.
Ένα υγιές, δυνατό, ελκυστικό χρηματιστήριο, θα μπορεί να χρηματοδοτεί τις επιχειρηματικές προσπάθειες και να δημιουργεί πλούτο για τους επενδυτές. Αποτελεί ένα βασικό στοιχείο που θα συμβάλει στην ευμάρεια της χώρας μας.
Αισιοδοξώ πως η συλλογική προσπάθεια, η δημιουργικότητα, η εξωστρέφεια και η ευφυΐα θα αποδειχθούν πιο κρίσιμο μέγεθος από ότι τα προβλήματα και οι κίνδυνοι.
Από την πολύ ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική συζήτηση που είχαμε στην εκδήλωση «Το χρηματιστήριο σαν μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας», στα πλαίσια του Money Show, το Σάββατο 23 Απριλίου 2016, με τους Θανάση Μαυρίδη και Σωκράτη Λαζαρίδη (Πρόεδρο του Χρηματιστηρίου Αθηνών)
