Κάτω από τη βάση

Σοκαρίστηκε το πανελλήνιο από τα τραγελαφικά αποτελέσματα που έφερε και φέτος το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Χιλιάδες φοιτητές θα ξεκινήσουν την ακαδημαϊκή τους καριέρα έχοντας περάσει στις σχολές τους με βαθμολογίες κάτω από τη βάση. Τμήματα πανεπιστημίων που είχαν ελάχιστη ζήτηση θα συνεχίσουν να στοιχίζουν χρήματα στους φορολογουμένους και να στερούν πόρους από άλλα, δημοφιλέστερα τμήματα. Νέες γενιές φοιτητών θα εισέλθουν στα κάτω του μετρίου ελληνικά πανεπιστήμια, θα μπουν στο παιχνίδι των κομματικών οργανώσεων και θα λάβουν ως αντίκρισμα τις πολυπόθητες σημειώσεις των μαθημάτων του πρώτου έτους. Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι καινούριο και ταυτόχρονα τίποτα από όλα αυτά δεν χρειάζεται να είναι έτσι. 

Η Ελλάδα είναι μία χώρα που στη συνείδηση του κόσμου ταυτίζεται με τη γνώση, την επιστήμη και τον πολιτισμό. Όμως, σε καμία άλλη δυτική και ανεπτυγμένη χώρα δεν είναι τόσο δύσκολο να αποκτήσει κανείς αυτά τα αγαθά. Εδώ και δεκαετίες το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι προσανατολισμένο σε μία σοβιετικού τύπου - από πάνω προς τα κάτω - νοοτροπία. Ο υπόλοιπος κόσμος έχει ξεφύγει προ πολλού από αυτό το μοντέλο, άλλες χώρες περισσότερο και άλλες λιγότερο. Εμείς όμως θα το συνεχίσουμε για τουλάχιστον μία ακόμα χρονιά. 

Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης. Δεν εμπιστεύεται τις πανεπιστημιακές μονάδες να αποφασίσουν πόσους φοιτητές και σε ποια τμήματα μπορούν να εξυπηρετήσουν. Δεν εμπιστεύεται τους καθηγητές και τις βαθμολογίες που βάζουν και αναγκάζει όλους τους μαθητές κάθε χρόνο να διαγωνιστούν σε ένα τυποποιημένο τεστ που ενώ μεν είναι αδιάβλητο, δεν λαμβάνει υπόψη του σημαντικές πτυχές της ζωής και των ικανοτήτων κάθε μαθητή - από εκείνους που είχαν χαμηλότερη απόδοση λόγω ασθένειας ή άγχους μέχρι εκείνους που δεν έχουν τη δυνατότητα να αποστηθίσουν εκατοντάδες σελίδες κειμένου προκειμένου να το παπαγαλίσουν. 

Η μεταρρύθμιση της δημόσιας παιδείας (ας μη θέσουμε πάλι το ζήτημα του άρθρου 16), είναι ζωτικής σημασίας ζήτημα για το μέλλον της χώρας μας. Σήμερα, με τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου να στρέφονται στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας, εμείς συνεχίζουμε απτόητοι την πορεία του αρτηριοσκληρωτικού, κεντρικά σχεδιασμένου συστήματος του προηγούμενου αιώνα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι για να καταλάβουμε τη ζημιά που προκαλούμε μόνοι μας στη νεολαία, την οικονομία, και την κοινωνία μας πρέπει να ζήσουμε και κάτι διαφορετικό. Για το λόγο αυτό, όταν ένας Έλληνας επιστήμονας του εξωτερικού επιστρέφει στην Ελλάδα για να διδάξει ή να εργαστεί, η είδηση φτάνει μέχρι τα τηλεοπτικά κανάλια. 

Κάθε χρονιά που περνάει και τα πανεπιστήμια δεν έχουν πλήρη αυτονομία, κάθε χρονιά που λίγες δίωρες εξετάσεις κρίνουν εξολοκλήρου την πορεία που ακολουθούν οι νέες και οι νεοι της χώρας, κάθε χρονιά που η χώρα μας δεν προσφέρει περισσότερες επιλογές (δημόσιες, ιδιωτικές και μη-κρατικές) προκειμένου να βελτιώσει την ποιότητα του ανθρωπίνου δυναμικού της, είναι μία ακόμα χαμένη χρονιά.