Την πεποίθηση ότι ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει προνομιακό πεδίο ανάπτυξης πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων που θα βοηθήσουν σημαντικά τόσο την ανάκαμψη της οικονομίας όσο και την εικόνα της χώρας μας στον υπόλοιπο κόσμο εκφράζει μιλώντας στο liberal.gr η κα. Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου, αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού & Μέλος στο ΔΣ του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών και του ΕΒΕΑ.
Για το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού τονίζει ότι, λειτουργεί σαν γέφυρα ανάμεσα στον πολιτισμικό πλούτο της ιστορίας του Ελληνισμού και στο σήμερα και τάσσεται στο πλευρό των νέων που τολμούν να επιχειρούν και να καινοτομούν. Αυτό, επισημαίνει, θα έπρεπε να είναι και το νέο θετικό αφήγημα για το rebranding της Ελλάδας στην παγκόσμια κοινή γνώμη. Την Ελλάδα, λέει, την αλλάζουν τα νιάτα της!
Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα
Kυρία Εφραίμογλου, είστε στη λίστα που καταρτίζεται για τρίτη φορά στην Ελλάδα από το περιοδικό Fortune με τις 30 πιο ισχυρές γυναίκες στο χώρο των επιχειρήσεων. Πιστεύετε ότι η θέση της γυναίκας στην διοίκηση των επιχειρήσεων έχει πλέον κατοχυρωθεί ή συνεχίζει, ακόμα και σήμερα, να αποτελεί μία κοινωνική διεκδίκηση;
Σίγουρα, η γυναίκα του σήμερα είναι παρούσα σε όλες τις εκφάνσεις του επιχειρηματικού στίβου. Έχει λόγο, έχει ταλέντο, γνώσεις και άποψη, χαράσσει τη δική της πορεία στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι της χώρας. Και μάλιστα σε μια δύσκολη συγκυρία που απαιτεί πλέον μεγάλα αποθέματα δύναμης και αντοχών για να τα βγάλουμε πέρα, μέσα σ' ένα περιβάλλον που αντιμάχεται την επιχειρηματικότητα. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμάχεται και τη γυναίκα απλά και μόνο γιατί είναι γυναίκα. Σαφέστατα λοιπόν, δεν μπορούμε ακόμα να πούμε πως δεν υφίστανται διακρίσεις ή πως δεν αναπαράγονται στερεότυπα. Έχουμε δρόμο ακόμη να διανύσουμε και να διαπεράσουμε αυτό το «γυάλινο ταβάνι» που στέκεται εμπόδιο εξέλιξης, σε πολλές περιπτώσεις. Αλλά η επιμονή είναι γένους θηλυκού.
Από κει και πέρα όταν φτάσει μια γυναίκα στην κορυφή, οι προκλήσεις δεν είναι ουσιαστικά διαφορετικές απ' αυτές που αντιμετωπίζει ένας άνδρας επικεφαλής. Να εμπνεύσεις και να δώσεις όραμα αλλά και να λειτουργήσεις ομαδικά – ώστε όλοι να μοιραστούν το όραμά σου. Η γυναίκα – ηγέτης όμως εξαιτίας πολλών στερεοτύπων που παραμένουν ενεργά ακόμη και υποσυνείδητα, θα πρέπει σε πολλές περιπτώσεις να αφιερώσει περισσότερο χρόνο, να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια, να ασκήσει όλα τα μέσα της πειθούς προκειμένου να πετύχει να κάνει πράξη το εταιρικό όραμά της.
Πάντα με απασχολούσαν οι διαφορές των γυναικών στον Νότο της Ευρώπης από αυτές του Βορά, ως προς την συμμετοχή τους στην δημόσια ζωή, στην πολιτική δράση και στην επιχειρηματικότητα. Πείτε μου την άποψή σας γι αυτό. Υπάρχουν όντως διαφορές ή τελικά, είναι θέμα δομής και οργάνωσης των κοινωνιών που ολοένα αποκτούν κοινά χαρακτηριστικά;
Υπάρχουν στερεότυπα και νοοτροπίες που θέλουν χρόνο για να αλλάξουν και να άρουν την επιφυλακτικότητα που υπάρχει για μια γυναίκα σε θέση δημόσιας ευθύνης. Βλέπετε άλλωστε τι συμβαίνει στον κόσμο πέραν της Δύσης. Η γυναίκα παραμένει δέσμια αντιλήψεων που της αναγνωρίζουν ρόλο μόνο στην ιδιωτική σφαίρα και όχι στη δημόσια. Παρ' όλα αυτά ακόμα και στον δυτικό κόσμο, όπως και μεταξύ χωρών του δυτικού κόσμου, υπάρχουν νοοτροπίες που εμποδίζουν τη γυναικεία εξέλιξη. Μία κλασική αναφορά-απόδειξη είναι ότι οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 5% στους 500 διευθύνοντες συμβούλους του FortuneTop 500. Επιπρόσθετα, αν τα πράγματα δεν είναι έτσι τότε γιατί έχουμε την πληθώρα των οργανισμών, οργανώσεων και προγραμμάτων που αποσκοπούν ακριβώς στην εξασφάλιση ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών; Κάτι δεν λειτουργεί όπως πρέπει… κι αυτό οφείλουμε να το διορθώσουμε!
Δώστε μας μια εικόνα της δικής σας δράσης στο χώρο των επιχειρήσεων και ιδιαίτερα στην διαχείριση ενός μεγάλου πολιτιστικού οργανισμού, όπως είναι το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.
Η επιχειρηματική παρουσία μου υπηρετεί ένα συγκεκριμένο στόχο, προς τον οποίο πιστεύω ακράδαντα πως οφείλουμε να κινηθούμε ως οικονομία και ως κοινωνία. Να κινηθούμε προς μια επιχειρηματικότητα γνώσης, επιχειρηματικότητα καινοτομίας, σε τομείς και κλάδους που μπορούν να συνεισφέρουν καθοριστικά στην οικοδόμηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου, με έμφαση στην υψηλή διαφοροποίηση, στην παραγωγή προστιθέμενων αξιών και στην εξωστρέφεια, αξιοποιώντας όλα τα μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουμε. Μεταξύ αυτών των πλεονεκτημάτων θεωρώ ως κορυφαίο τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός μπορεί πραγματικά να αποτελέσει προνομιακό πεδίο ανάπτυξης πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων που θα βοηθούν σημαντικά τόσο την ανάκαμψη της οικονομίας όσο και την εικόνα της χώρας μας στον υπόλοιπο κόσμο.
Ειδικά λοιπόν για το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού αυτό που θέλω εμφατικά να τονίσω είναι πως λειτουργούμε, με όλες μας τις δυνάμεις, σαν γέφυρα ανάμεσα στον πολιτισμικό πλούτο της ιστορίας του Ελληνισμού, και στο σήμερα. Στο σήμερα της μεγάλης επανάστασης των τεχνολογιών της επικοινωνίας και της πληροφορικής. Ο «Ελληνικός Κόσμος», το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος, έχει πια καθιερωθεί ως ένα υπερσύγχρονο πολιτιστικό κέντρο και μουσείο, όπου ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό μέσα από διαδραστικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, περιηγήσεις Εικονικής Πραγματικότητας και θεατρικές παραστάσεις, συνδυάζοντας άρτια την ιστορική πληροφορία με τις πλέον σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές.
Οι νέες γενιές που είναι όλη μέρα με τα smartphones και τα laptops στα χέρια, δεν θα μάθουν από ένα ξερό βιβλίο την ιστορία. Θα τη μάθουν όμως μέσα από διαδραστικές εφαρμογές. Όπως επίσης ένας επισκέπτης από το εξωτερικό μπορεί να έχει μια «πολιτιστική εμπειρία» που θα την πάρει μαζί του, θα μιλήσει στους φίλους του γι αυτή, θα κάνει δημοσιεύσεις στα social media και θα γίνει ένας ακόμη πρεσβευτής της Ελλάδας στις διεθνείς τουριστικές αγορές. Αυτή η «ζεύξη» τεχνολογίας και πολιτισμού έχει πολλά να προσφέρει και πάνω απ' όλα κρατάει ζωντανή την ιστορία τώρα αλλά και στο μέλλον, αναδεικνύοντας την Ελληνικότητα, την Ελλάδα, τους Έλληνες. Ανανεώνουμε την οικουμενική διάσταση του Ελληνισμού και καταδεικνύουμε τη συμβολή του στα μεγάλα ρεύματα όλων των εποχών. Αυτή είναι η αποστολή μας και είμαι πραγματικά περήφανη που παρά τις αντιξοότητες και τις μεγάλες δυσκολίες της συγκυρίας, καταφέρνουμε να υπηρετούμε με συνέπεια το όραμα του ιδρυτή του ΙΜΕ, του αείμνηστου Λάζαρου Εφραίμογλου.
Υπάρχει πάντως κι ένα μεγάλο success story και μάλιστα μέσα στην κρίση που ακούει στο όνομα «Σμύρνη μου αγαπημένη» κι έχει την υπογραφή του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και της Μιμής Ντενίση. Πώς έγινε αυτό;
Με ανοιχτό μυαλό κι ανοιχτή καρδιά. Όπως γίνονται πάντα όλα τα σημαντικά και τα μεγάλα. Σκοπός του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού ήταν ανέκαθεν η διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την ελληνικής παράδοσης. Ό,τι οι Έλληνες δεν έχουν σε έδαφος, έχουν σε ιστορία και παράδοση. Αυτήν την παρακαταθήκη επιδιώκει να διαφυλάξει, να προβάλλει και να διαδώσει το Ίδρυμα, μέσα από πρωτοποριακές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, περιηγήσεις Εικονικής Πραγματικότητας και θεατρικές παραστάσεις, οι οποίες χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές.
Ως επιστέγασμα όλων των δράσεων που αναπτύσσουμε για την ανάδειξη της ιστορίας μας και με συνείδηση του ιστορικού βάρους που ενσωματώνει αυτή η απόφαση, αποδεχτήκαμε πριν από περίπου τρία χρόνια να υλοποιήσουμε την παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη», της Μιμής Ντενίση και να αναλάβουμε την παραγωγή της. Το αποτέλεσμα μας δικαίωσε απόλυτα. Επί τρία χρόνια ζούμε την πρωτοφανή απήχηση που έχει η παράσταση όχι μόνο στους εκπροσώπους του Μικρασιατικού Ελληνισμού, αλλά και σε όλους τους Έλληνες τόσο εντός της χώρας, όσο και εκτός. Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς τη σωστή στιγμή να εκφράσεις ένα διάχυτο κοινωνικό συναίσθημα για την ελληνική Σμύρνη που παραμένει ζωντανή μέσα στις καρδιές μας. Η αγάπη του κοινού ξεπέρασε όλα τα δεδομένα των ελληνικών θεατρικών σκηνών κι αυτή η συνεργασία μας με την κυρία Ντενίση αναδείχθηκε σε ορόσημο για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Το βάρος της ευθύνης που σηκώσαμε με την παραγωγή της παράστασης ανταμείβεται από τη μεγάλη ικανοποίησή μας, βλέποντας το όραμα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού να εμπνέει και ν' ανοίγει δρόμους.
Το ΙΜΕ προσφέρει, σύμφωνα με τις δυνατότητές του, πολλές εκπαιδευτικές δράσεις. Αν το υπουργείο Παιδείας έδινε την δυνατότητα ενός πιο ευέλικτου προγράμματος στα σχολεία (να μπορεί με μεγαλύτερη αυτονομία η σχολική μονάδα να εκπονεί το εκπαιδευτικό project της χρονιάς), θα είχε ενδιαφέρον για το δικό σας ίδρυμα να δημιουργήσει μία πρότυπη σχολική μονάδα με ένα ολοκληρωμένο πακέτο εκπαίδευσης; Πώς βλέπετε την ιδέα ιδρύματα, πανεπιστήμια ή πολιτιστικοί οργανισμοί να ιδρύουν σχολεία; Και τώρα μπορούν αλλά θεωρούν ότι δεν έχει νόημα, αφού πρέπει να ακολουθήσουν αυστηρά το εθνικό ωρολόγιο πρόγραμμα που τους επιβάλλει το κράτος.
Κοιτάξτε, το να δημιουργήσουμε σχολείο με τη συμβατική έννοια του όρου είναι κάτι που δεν εμπίπτει στα άμεσα σχέδιά μας, τουλάχιστον. Ασφαλώς είμαι υπέρ του να μπορεί να δημιουργήσει σχολείο όποιος πιστοποιημένα μπορεί να φέρει σε πέρας το εκπαιδευτικό έργο με όρους εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης. Το έχει ανάγκη η ελληνική εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα. Από το νηπιαγωγείο μέχρι τα πανεπιστήμια χρειάζονται γενναίες μεταρρυθμιστικές τομές ώστε το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρα να μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις προκλήσεις των σύγχρονων καιρών και όχι στις επετηρίδες των διορισμών, όπως δυστυχώς συνέβαινε επί χρόνια. Οι νέες συνθήκες απασχόλησης στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία απαιτούν νέες προτεραιότητες στην εκπαίδευση ώστε οι νέες γενιές να κερδίσουν τη ζωή τους μέσα σε κοινωνίες γνώσης και όχι σε κοινωνίες απόγνωσης. Η δική μας αποστολή είναι να στεκόμαστε πλάι στα σχολεία. Να εμπλουτίζουμε το εκπαιδευτικό έργο, να δίνουμε ερεθίσματα και να δείχνουμε το δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου οι επόμενες γενιές να έχουν δικαίωμα και να ονειρευτούν και να κάνουν πραγματικότητα τα όνειρά τους.
Είστε αισιόδοξη για την ανάπτυξη κουλτούρας στην επιχειρηματικότητα των νέων; Πρόσφατα φιλοξενήσατε στο χώρο του ΙΜΕ, τον διαγωνισμό του ΣΕΝ (Σωματείο Επιχειρηματικότητας Νέων) όπου βραβεύτηκαν ομάδες καινοτομίας μαθητών. Βλέπετε να αλλάζει κάτι στην νοοτροπία των νέων που γίνονται περισσότερο εξωστρεφείς χάρη στις ανάγκες που δημιουργεί και η οικονομική κρίση;
Η αλήθεια είναι πως έζησαν τις προηγούμενες δεκαετίες, γενιές και γενιές, με όνειρο και στόχο μια θέση στο δημόσιο. Σήμερα το όνειρο έχει μετατραπεί σε εφιάλτη και χρειάζεται μια πραγματική επανάσταση νοοτροπίας που θα επιτρέψει στους νέους μας να απαντήσουν στις προκλήσεις μια ριζικά νέας εποχής.
Το παιδί που θα μεγαλώσει και θα πάρει απλά ένα πτυχίο, δεν εξυπηρετεί πλέον ένα βιώσιμο σχέδιο ζωής. Χρειάζεται ένας βαθύς αναπροσανατολισμός αξιών και πεποιθήσεων που θα αναγνωρίζει, πως η κουλτούρα επιχειρηματικότητας σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των επιστημονικών και τεχνολογικών γνώσεων είναι πρωταρχικής σημασίας. Να, λοιπόν μια βασική πρόκληση. Οι νέοι της Ελλάδας να καταφέρουν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους αναλαμβάνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην επανεκκίνηση της χώρας μας, μέσα από τέτοιες αξιόλογες πρωτοβουλίες και προγράμματα που καλλιεργούν και ενθαρρύνουν το επιχειρηματικό πνεύμα. Οι νέοι που τολμούν να επιχειρούν και να καινοτομούν. Αυτό θα έπρεπε να είναι και το νέο θετικό αφήγημα για το rebranding της Ελλάδας στην παγκόσμια κοινή γνώμη. Την Ελλάδα, την αλλάζουν τα νιάτα της!
Η κα Σοφία Κουνενάκη–Εφραίμογλου είναι Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού & Μέλος στο ΔΣ του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών και του ΕΒΕΑ.
