Του Γιώργου Κακλίκη
Από την πρώτη στιγμή της εισόδου με ελικόπτερο στην Ελλάδα, των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών, τα Ελληνικά ΜΜΕ ασχολούνται με το θέμα αυτό και ειδικότερα με το αίτημα της Άγκυρας για έκδοσή τους στην Τουρκία.
Το θέμα της έκδοσης, πέρα από την καθαρά νομική διάσταση, έχει και πολιτική μια και βρίσκεται σε ευθεία συνάρτηση με τις διμερείς μας σχέσεις με την Τουρκία. Οι ιθύνοντες της τελευταίας έσπευσαν, από την πρώτη στιγμή, να προκαταλάβουν την Αθήνα διακηρύσσοντας τη βεβαιότητα για την ανταπόκριση της ελληνικής πλευράς στην επιθυμία τους για έκδοση. Ορθά η Αθήνα επεσήμανε ότι η αξιολόγηση του τουρκικού αιτήματος για έκδοση και η απόφαση που θα εκδοθεί για αυτό είναι θέμα Δικαιοσύνης την ετυμηγορία της οποίας θα σεβαστεί.
Μέχρι την τελεσίδικη απόφαση της Δικαιοσύνης, οι παράγοντες της Πολιτείας οφείλουν να ακολουθήσουν την οδό της σιγής. Οι δηλώσεις των αρμοδίων και των αναρμοδίων, για ό,τι έχει σχέση με την έκδοση, καλό θα είναι να λείψουν.
Στην περίπτωση που το Συμβούλιο Εφετών, με αμετάκλητη απόφασή του, δεν δεχθεί την έκδοση, ο Υπουργός Δικαιοσύνης δεν έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε αυτήν και, όπως προβλέπει ο νόμος, οι εκζητούμενοι απολύονται (1). Στην περίπτωση αυτή, το θέμα είναι νομικού χαρακτήρα και δεν έχει πολιτική διάσταση.
Στην αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή η Δικαιοσύνη αποφανθεί ότι οι εκζητούμενοι μπορεί να εκδοθούν, την οριστική απόφαση του Συμβουλίου Εφετών έχουν τη δυνατότητα να προσβάλουν οι συλληφθέντες ασκώντας έφεση στο Άρειο Πάγο(2).
Εδώ, όμως, το θέμα μπορεί να αποκτήσει πολιτική διάσταση. Και αυτό θα συμβεί αν ο Υπουργός Δικαιοσύνης (που, με απόφασή του, μπορεί να διατάξει την έκδοση στην περίπτωση που το Συμβούλιο Εφετών έχει γνωμοδοτήσει καταφατικά και αμετάκλητα), αρνηθεί -όπως έχει το δικαίωμα- να τους εκδώσει για λόγους που δεν είναι υποχρεωμένος να εξηγήσει.
Στην τελική της απόφαση, η ελληνική πλευρά σαφώς πρέπει να προτάξει το συμφέρον της χώρας. Θα βρεθεί, βέβαια, μπροστά στο δίλημμα της επιλογής ανάμεσα στη μη διατάραξή των σχέσεών της με την Τουρκία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και αυτό διότι, εάν η Άγκυρα εξακολουθήσει να διατηρεί σε ισχύ την απόφασή της για αναστολή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και να δίνει σαφή δείγματα των προθέσεών της για την επαναφορά της θανατικής ποινής και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, η έκδοση των Τούρκων στρατιωτικών στην πατρίδα τους θα τους οδηγήσει, πιθανότατα, σε κακοποιήσεις ή ακόμα και στην αγχόνη αν η κυκλοθυμική της τάση την οδηγήσει να μην τηρήσει τις διαβεβαιώσεις που έχει δώσει στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Τη συνταγματική εκτροπή στην Τουρκία η Αθήνα καταδίκασε αμέσως και πολύ πιο γρήγορα από άλλες χώρες από τις οποίες θα περίμενε κανείς όμοια αντίδραση ενώ η Άγκυρα, απερίφραστα και κατ΄επανάληψη αναγνώρισε τη θετική ελληνική στάση. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι η εκδήλωση αυτή της δημοκρατικής ευαισθησίας της Ελλάδας θα πρέπει να εκληφθεί ως αρχή αποδοχής του αιτήματος της Τουρκίας για έκδοση των “οκτώ”. Είναι σαφής η πρόβλεψη του άρθρου 19 παρ. 2 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι “κανείς δεν μπορεί να απομακρυνθεί, να απελαθεί ή να εκδοθεί προς κράτος όπου διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να του επιβληθεί η ποινή του θανάτου ή να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή εξευτελιστική ποινή ή μεταχείριση”. Αντίστοιχο είναι και το περιεχόμενο του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το άρθρο 7 του Διεθνούς Συμφώνου του ΟΗΕ για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, και το άρθρο 3 της Σύμβασης του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων.
Η Ελληνική πλευρά γνωρίζει και υπεραμύνεται των διεθνών κανόνων που έχει προσυπογράψει και οφείλει να τηρεί. Και, σε κάθε ευκαιρία, επικαλείται το Δίκαιο, διακηρύσσοντας προς όλους ότι είναι πιστά προσηλωμένη σε αυτό ενώ καταγγέλλει όποιον το παραβιάζει. Μάλλον σύντομα, θα βρεθεί μπροστά στο ερώτημα αν θα μείνει πιστή στη γραμμή που πάγια ακολουθεί ή αν θα προχωρήσει σε κίνηση που μερικοί θα θεωρήσουν ότι κλονίζει τις θέσεις της, την επιχειρηματολογία της και τη διεθνή της εικόνα.
(1) Άρθρο 452 παρ 2. του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας”: “Αν το Συμβούλιο αποφασίσει αμετάκλητα ότι δεν πρέπει να γίνει έκδοση, αυτός που έχει συλληφθεί απολύεται από τη φυλακή με διαταγή του εισαγγελέα εφετών, ο οποίος αμέσως ειδοποιεί σχετικά τον Υπουργό Δικαιοσύνης”)
(2) Άρθρο 451 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας: “Ένδικο μέσο κατά της απόφασης.
1. Κατά της οριστικής απόφασης του συμβουλίου εφετών επιτρέπεται σ'' αυτόν για τον οποίο ζητείται η έκδοση και στον εισαγγελέα να ασκήσουν έφεση στο β'' τμήμα του Αρείου Πάγου μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες από τη δημοσίευση της απόφασης. για την έφεση συντάσσεται έκθεση από το γραμματέα εφετών.
2. Ο Άρειος Πάγος σε συμβούλιο αποφαίνεται μέσα σε οκτώ ημέρες με ανάλογη εφαρμογή των άρθρων 448 και 450. Αυτός για τον οποίο ζητείται η έκδοση κλητεύεται αυτοπροσώπως ή μέσω του αντικλήτου του είκοσι τέσσερις τουλάχιστον ώρες πριν από τη συζήτηση με τη φροντίδα του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
* Ο κ. Γιώργος Κακλίκης είναι Πρέσβης ε.τ.
