Η πιο συνηθισμένη ατάκα στις χρηματιστηριακές φούσκες είναι η ακόλουθη: «Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά». Και μία ακόμη: «Έχουν αλλάξει οι θεωρίες της Οικονομίας και δεν τις καταλαβαίνετε». Ε λοιπόν, οι νόμοι της φυσικής εξακολουθούν να ισχύουν και όλες οι μεγάλες απάτες έχουν την ίδια κατάληξη: Οι πολλοί αφελείς κάνουν υπερωρίες για να αναπληρώσουν τις ζημιές τους, οι οποίες και χρηματοδότησαν τον ακριβό τρόπο ζωής των λίγων επιτήδειων.
Το κακό είναι ότι δεν έχουμε μία φούσκα. Έχουμε πολλές φούσκες που αρχίζουν να σκάνε η μία μετά από την άλλη. Και το ακόμη χειρότερο είναι ότι αρχίζουμε και το συνηθίζουμε. Δεν μας κάνει την παραμικρή αίσθηση. Από μια άλλη οπτική θα λέγαμε ότι το περιμέναμε κιόλας, κι ότι η επιβεβαίωση της «προφητείας» λειτουργεί με έναν τρόπο ανακουφιστικό. Αυτό από ψυχολογικής πλευράς. Επειδή επιβεβαιώνονται οι βασικές αρχές που διέπουν τη ζωή σε αυτό τον πλανήτη τα τελευταία μερικά εκατομμύρια χρόνια. Να μην ξεχνάμε ότι όλοι αυτοί οι θαυματοποιοί των αγορών είχαν αποτρελάνει την κοινωνία και την είχαν κάνει να πιστεύει ότι όλα είναι πιθανά.
Αν ξεπεράσουμε όμως τον παράγοντα ψυχολογία, τότε μένουμε με την πραγματική εικόνα: Το θησαυροφυλάκιο είναι άδειο και οι κλέφτες ήδη ξεκοκαλίζουν τη λεία τους κάπου μακριά. Ή αλλιώς, και πάλι χάσαμε πατριώτες. Σε ένα πράγμα είχαν δίκιο οι αγγελιοφόροι της ανοησίας: Αυτή τη φορά δεν είναι σαν τις άλλες. Είναι πολύ χειρότερα!
Είδατε τι έγινε στα κρυπτονομίσματα. Η καταστροφή σε κάποια απ’ αυτά ήταν απόλυτη. Σαν να έπεσε βόμβα και να εξαφάνισε ολόκληρες πόλεις. Στις μετοχές έχουμε δει μόνο μία μικρή αποσυμπίεση. Όσο για τις τράπεζες, τα στελέχη τους θα προτιμούσαν να πιούν κώνειο από το να υποχρεωθούν να διαχειριστούν τον λογαριασμό από τα δάνεια που χρηματοδότησαν τις εξαγορές εταιρειών από funds σε αποτιμήσεις που ήταν εντελώς εξωπραγματικές.
Ειδικά αυτό το τελευταίο προσέξτε το: Έχετε μία επιχείρηση που αποτιμάται σε ένα χ ποσό. Και ένα πρωί μαθαίνεται ότι η εταιρεία του ανταγωνιστή σας εξαγοράστηκε από ένα fund σε τιμή διπλάσια από εκείνη που θεωρείται εσείς fair. Εσείς που ξέρετε τη δουλειά. Αλλά την ίδια ώρα δεν υπάρχει άλλος διαθέσιμος αγοραστής για τη δική σας εταιρεία και σε αποτίμηση σαφώς χαμηλότερη. Ψάξτε το λάθος. Εκείνο που δεν χρειάζεται να ψάξετε είναι το ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό…
Δεν είναι μόνο μία η φούσκα. Είναι ένα δωμάτιο γεμάτο φούσκες που η έκρηξή τους είναι ικανή να δημιουργήσει ένα ωστικό κύμα που να σαρώσει τον πλανήτη μερικές φορές. Η κρίση αυτή μπορεί να είναι η μητέρα των κρίσεων. Επειδή είναι ο μοναδικός τρόπος για να καεί η υπερβάλλουσα ρευστότητα που δημιουργήθηκε τα προηγούμενα χρόνια για να αντιμετωπιστούν οι προηγούμενες κρίσεις. Λύση;
Πολύ φοβόμαστε ότι βρισκόμαστε σε εκείνο το σημείο που ο μάγος δεν έχει να βγάλει άλλους άσσους από το μανίκι. Έχει εξαντληθεί και το τελευταίο απόθεμα. Στο παρελθόν ο καπιταλισμός έλυνε τέτοια θέματα με έναν πόλεμο. Γιατί αυτή τη φορά να είναι διαφορετικά; Ίσως μας σώσουν μόνο οι προσευχές! Τι άλλο μας μένει αν ο κύκλος της κρίσης διαρκέσει 3 ή 4 χρόνια, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι αναλυτές; Αρκεί σε αυτό το διάστημα να μην αποτρελαθούν εντελώς οι άνθρωποι και αρχίσουν να πετάνε ο ένας στον άλλον πυρηνικά.
Θανάσης Μαυρίδης
