Του Κώστα Μήλα
Μετά και το «κλείσιμο» της αξιολόγησης, νέα αξιολόγηση έρχεται το φθινόπωρο. Από αυτά που (προς το παρόν) γνωρίζουμε, στο διαπραγματευτικό τραπέζι βρίσκεται η «διευκόλυνση» των ομαδικών απολύσεων και ίσως μείωση ονομαστικών μισθών. Αυτά βέβαια θα θέσουν υπό αμφισβήτηση το ...«success story» του κ. Τσίπρα. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι κατά πόσον πρέπει να μειωθούν περαιτέρω οι ονομαστικοί μισθοί, κάτι που βέβαια αποτελεί μέτρο νέας λιτότητας.
Απαντώ στο παραπάνω ερώτημα υπενθυμίζοντας ότι οι μισθοί στην οικονομία μας (όπως και κάθε άλλη οικονομία) επηρεάζονται: (α) θετικά από το γενικό επίπεδο τιμών, (β) θετικά από την παραγωγικότητα εργασίας, (γ) θετικά από την ανταγωνιστικότητα τιμών της οικονομίας μας, και (δ) αρνητικά από το ποσοστό ανεργίας. Χρησιμοποιώντας τις χρονολογικές σειρές της ελληνικής οικονομίας, εκτιμώ ποσοτικά την μακροχρόνια σχέση μεταξύ των παραπάνω μεταβλητών.
Γράφημα 1: Aπόκλιση των μισθών (%) από τις δυνατότητες της οικονομίας μας, 1980-2016
To Γράφημα 1 παρουσιάζει την απόκλιση των μισθών από τα λεγόμενα economic fundamentals, δηλαδή από τις δυνατότητες της οικονομίας μας όπως αυτές προσδιορίζονται από τις παραπάνω μεταβλητές. Παρατηρούμε τα ακόλουθα:
1. Σημαντική θετική απόκλιση της τάξης του 9% παρουσιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ως αποτέλεσμα της απόφασης της τότε κυβέρνησης της «Αλλαγής» να συναινέσει σε αυξήσεις μισθών που υπερέβησαν κατά πολύ τις δυνατότητες της οικονομίας. Σημαντικές αρνητικές αποκλίσεις μέχρι και 12% παρουσιάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως αποτέλεσμα της κατάργησης της υποχρεωτικής εκχώρησης Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) στους μισθούς.
2. Μετά την είσοδο μας στο Ευρώ, οι μισθοί κινήθηκαν, ως επί το πλείστον, σημαντικά παραπάνω των δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας.
3. Την περίοδο 2013-2015 όμως, και με τις «ευλογίες» της Τρόικα, η θετική «απόκλιση» των προηγούμενων ετών αμέσως ανατράπηκε. Πράγματι, οι μισθοί κινήθηκαν 5% κάτω από τις οικονομικές μας δυνατότητες το 2013, 6% κάτω από τις δυνατότητες μας το 2014 και 2,1% κάτω από τις δυνατότητες μας το 2015.
Για το 2016, το μοντέλο εκτιμά μικρή μισθολογική υπέρβαση της τάξης του 1,2%, σε σχέση με τις οικονομικές μας δυνατότητες το οποίο αποτελεί, κατά την γνώμη μου, μία δίκαια προσπάθεια αναπλήρωσης των μεγάλων απωλειών της περιόδου 2013-2015.
Αυτό θα πρέπει να τονίσουν τα μέλη του ελληνικού οικονομικού επιτελείου στην Τρόικα όταν, με το καλό, μας επισκεφθεί για εργασιακά θέματα το φθινόπωρο.
*Ο κ. Κώστας Μήλας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool.
