Η αλήθεια είναι πως η ισχυρή αεροπορική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν δεν ήταν έκπληξη. Πέρα από το γεγονός πως αυτό το ενδεχόμενο ήταν υπαρκτό εδώ και πολλά χρόνια, οι πληροφορίες των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων εδώ και μέρες μιλούσαν για μία επικείμενη σημαντική επιχείρηση.
Οι λεπτομέρειες των επιχειρήσεων που ξεκίνησαν πριν το ξημέρωμα της Παρασκευής και συνεχίστηκαν και αργότερα είναι λίγο πολύ γνωστές και δεν υπάρχει λόγος να αναφερθούμε σε αυτές.
Αυτό που ενδιαφέρει κυρίως τις διεθνείς αγορές είναι το πώς θα αντιδράσει το Ιράν, καθώς θεωρούν σίγουρη την συνέχιση των επιχειρήσεων από την ισραηλινή πλευρά. Στην ουσία περιμένουν να δουν τι θα αποφασίσει ο ανώτατος ηγέτης της χώρας, Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος δήλωσε πως η χώρα του θα απαντήσει με σφοδρότητα στην ισραηλινή επίθεση, την οποία χαρακτήρισε ως κήρυξη πολέμου στο Ιράν.
Για τις διεθνείς αγορές, το χειρότερο ενδεχόμενο είναι αυτό του αποκλεισμού των στενών του Ορμούζ από τις ιρανικές δυνάμεις. Σε μία τέτοια περίπτωση, περίπου το 30% του μεταφερόμενου δια θαλάσσης πετρελαίου θα έμενε εγκλωβισμένο και οι συνέπειες στην παγκόσμια αγορά θα ήταν πάρα πολύ σημαντικές, με την τιμή του αργού πετρελαίου να εκτιμάται πως θα μπορούσε να ξεπεράσει εύκολα τα 100 δολάρια/βαρέλι.
Εννοείται πως αυτό δεν θα άρεσε καθόλου και στις μετοχικές αγορές, καθώς θα προκαλούσε έντονους κλυδωνισμούς στην παγκόσμια οικονομία.
Αυτό το σενάριο δεν θεωρείται πολύ πιθανό από τους ειδικούς των αγορών πετρελαίου, για διάφορους λόγους: γιατί κατά 99% θα προκαλούσε άμεση αμερικανική επέμβαση, γιατί θα εξαγρίωνε όλες τις γειτονικές αραβικές χώρες και γιατί θα δυσαρεστούσε τους περισσότερους πελάτες του Ιράν, κυρίως την Κίνα, οι οποίοι θα χρέωναν σε αυτό την μεγάλη αύξηση της τιμής του πετρελαίου και τις παράπλευρες συνέπειές της.
Τα στενά του Ορμούζ θεωρούνται πολύ σημαντικά γιατί αν τα δεξαμενόπλοια μπορούν να κινηθούν με ασφάλεια μέχρι εκεί, τότε θεωρείται βέβαιο πως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα μπορούσαν να αυξήσουν άμεσα την παραγωγή τους και να προμηθεύσουν τις παγκόσμιες αγορές με πετρέλαιο στην περίπτωση που θα διακοπεί εντελώς η ροή του ιρανικού πετρελαίου.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών του Bloomberg, πολύ πιο πιθανό είναι ένα άλλο ενδεχόμενο. Αυτό της «ελεγχόμενης» παρενόχλησης των δεξαμενόπλοιων που προσεγγίζουν τον Περσικό Κόλπο, κατά τα πρότυπα των επιθέσεων των Χούθι στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας. Σύμφωνα με τους αναλυτές του διεθνούς πρακτορείου, αυτή η τακτική θα δυσκόλευε την μεταφορά πετρελαίου και θα αύξανε την τιμή του και το κόστος μεταφοράς. Με λίγα λόγια, θα προκαλούσε μία οικονομική ζημιά χωρίς να φέρει άνω κάτω την παγκόσμια οικονομία και τους πελάτες στους οποίους το Ιράν πουλάει, με διάφορους τρόπους, το πετρέλαιό του, δηλαδή κυρίως την Κίνα.
Αναφερθήκαμε προηγουμένως στο πιθανό κλείσιμο των στενών του Ορμούζ, χαρακτηρίζοντας το ως το «χειρότερο ενδεχόμενο». Η αλήθεια είναι πως το χειρότερο ενδεχόμενο είναι αυτό της εμπλοκής των ΗΠΑ και πιθανώς και γειτονικών αραβικών χωρών στις πολεμικές επιχειρήσεις, κάτι που θα μπορεί να έρθει ως αποτέλεσμα ιρανικών αντιποίνων που θα αποδειχθούν πιο αποτελεσματικά από αυτά που φαντάζονται οι αγορές.
Αυτή την στιγμή φαίνεται όμως πως οι επενδυτές δεν θεωρούν κάτι τέτοιο ιδιαίτερα πιθανό και πως πιστεύουν πως οι Ιρανοί δεν θα θελήσουν να πάρουν μεγάλα ρίσκα, ειδικά μετά τις ξεκάθαρες απειλές του προέδρου Τραμπ, ο οποίος παρότρυνε δημοσίως τους Ιρανούς να συμμορφωθούν και να καθήσουν στο τραπέζι. Ο Τραμπ ξεκαθάρισε πως αν δεν γίνει αυτό, τα επόμενα χτυπήματα που θα εξαπολύσει το Ισραήλ, με τον αμερικανικό οπλισμό, θα συντρίψουν την χώρα. Από την άλλη μεριά, το καλύτερο ενδεχόμενο, δηλαδή μία άμεση λήξη των ισραηλινών επιθέσεων και των ιρανικών αντιποίνων σε συνδυασμό με την έναρξη προσπαθειών συνεννόησης των δύο μερών και των ΗΠΑ, αυτή την στιγμή φαίνεται μάλλον απίθανο. Μέχρι πριν λίγη ώρα πάντως, το Ιράν δεν είχε καταφέρει να πετύχει ισχυρό πλήγμα στο Ισραήλ.
Η πυραυλική επίθεση που φαίνεται πως ολοκληρώθηκε κατά τις 22:30 ώρα Ελλάδος έχει προκαλέσει, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, αρκετές ζημιές σε κτίρια μέσα σε κατοικημένες περιοχές, ενώ μερικές δεκάδες ισραηλινοί πολίτες έχουν τραυματιστεί, όχι όμως σοβαρά. Είναι προφανές πως η ισραηλινή αεράμυνα κατάφερε να αντιμετωπίσει τους περισσότερους πυραύλους, είναι όμως επίσης προφανές πως το Ισραήλ κατά πάσα πιθανότητα δεν θα αφήσει αναπάντητη αυτή την επίθεση
Πηγαίνοντας τώρα στις αγορές, είναι εύκολο να καταλάβουμε πως κινούνται ανάλογα με τις ειδήσεις που έρχονται από την εμπόλεμη ζώνη. Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ξεκίνησαν με πτώση της τάξης του 2% περίπου, σταδιακά όμως η κατάσταση βελτιώθηκε και στο κλείσιμο της χρηματιστηριακής συνεδρίασης οι ευρωπαϊκοί δείκτες έχασαν περίπου 1%, αφού σε αυτό το χρονικό διάστημα το Ιράν δεν είχε απαντήσει ακόμα.
Σχετικά ομαλά ξεκίνησαν και τα Αμερικανικά Χρηματιστήρια, καθώς ο βασικός χρηματιστηριακός δείκτης, ο S&P 500, ξεκίνησε με απώλειες της τάξης του 1,20% και στην συνέχεια ανέκαμψε και η πτώση μειώθηκε κοντά στο 0,50%. Όταν όμως άρχισαν να φθάνουν τα νέα για την ιρανική πυραυλική επίθεση και την κατάληξή της, οι πιέσεις επανήλθαν και τελικά ο δείκτης έκλεισε με απώλειες 1,13%, κοντά στα χαμηλά της ημέρας. Η συμπεριφορά της αμερικανικής αγοράς δείχνει πως οι επενδυτές δεν ανησυχούν ακόμα πάρα πολύ, αλλά είναι έτοιμοι να προχωρήσουν σε πωλήσεις μόλις ακούσουν κάτι που παραπέμπει σε κλιμάκωση της έντασης.
Η συγκρατημένη προς το παρόν, ανησυχία φάνηκε και από την συμπεριφορά του χρυσού την χθεσινή ημέρα. Μόλις έγιναν γνωστά τα νέα για την ισραηλινή επίθεση, το κίτρινο μέταλλο κινήθηκε ανοδικά και έφθασε τα ιστορικά του υψηλά. Στην συνέχεια δεν έκανε πολλά πράγματα και υποχώρησε λίγο. Στο άκουσμα όμως της μεγάλης ιρανικής πυραυλικής επίθεσης οι αγοραστές όρμησαν και πάλι και έτσι ο χρυσός πέτυχε νέα ιστορικά υψηλά, περνώντας και τα 3.460 δολάρια/ουγγιά, σημειώνοντας άνοδο μεγαλύτερη του 1,50% από την Πέμπτη.
Η ίδια περίπου συμπεριφορά παρατηρήθηκε στο αργό πετρέλαιο, με πολύ μεγαλύτερη ποσοστιαία κίνηση όμως. Μόλις κυκλοφόρησαν οι πληροφορίες για την επίθεση εναντίον του Ιράν, η τιμή του εκτινάχθηκε κατά 13%. Στην συνέχεια και καθώς δεν υπήρχαν πολλές άλλες ειδήσεις, η άνοδος περιορίστηκε κάπου στο 6%. Το αργό πετρέλαιο ζωντάνεψε και πάλι προς το βράδυ και τελικά ανέβηκε κοντά στο 10%, μετά την ολοκλήρωση της ιρανικής πυραυλικής επίθεσης.
Για να μην γινόμαστε κουραστικοί, το ίδιο έγινε και με τον δείκτη μεταβλητότητας VIX, ο οποίος εκτινάχθηκε κατά 22% τα χαράματα της Παρασκευής, στην συνέχεια υποχώρησε και η άνοδος περιορίστηκε στο 5%, για να ανεβεί και πάλι προς το +20%.
Τι μπορούμε να συμπεράνουμε από όλα αυτά; Πως οι επενδυτές ανησυχούν, προς το παρόν όχι πάρα πολύ, και είναι έτοιμοι να λάβουν τα μέτρα τους ανάλογα με τις ειδήσεις που έρχονται από το πολεμικό μέτωπο.
Δεν μιλάμε για πανικό, αλλά η νευρικότητα είναι εμφανέστατη. Αντίστοιχα, στο βασικό επενδυτικό καταφύγιο, τον χρυσό, η ζήτηση είναι σαφώς αυξημένη και μεγαλώνει ακόμα περισσότερο όταν έρχονται άσχημα νέα. Στην περίπτωση του αργού πετρελαίου, αντιλαμβανόμαστε πως υπάρχουν πολλοί επενδυτές με το δάχτυλο στην σκανδάλη, έτοιμοι να αυξάνουν την θέση τους καθώς αυξάνεται και η ένταση στην Μέση Ανατολή.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στον δείκτη μεταβλητότητας, ο οποίος πολύ συχνά αντικατοπτρίζει και το επίπεδο φόβου και ανησυχίας των επενδυτών.
Με λίγα λόγια, μπορούμε να πούμε πως η νέα πολεμική ανάφλεξη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει ταράξει τους επενδυτές των διεθνών αγορών, οι οποίοι προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης της έντασης αλλά προς το παρόν κινούνται με σχετική ψυχραιμία.
Πιθανότατα πιστεύουν πως, όπως έχει γίνει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια, τελικά τα πράγματα δεν θα «ξεφύγουν» στο νέο πολεμικό μέτωπο και έτσι αντιμετωπίζουν την κατάσταση χωρίς πανικό και είναι πολύ πιθανόν να έχουν δίκιο. Στην περίπτωση που αποδειχθεί πως δεν έχουν, τότε τα χρηματιστηριακά πράγματα θα αγριέψουν, και όλες οι τάσεις που χθες εκδηλώθηκαν χωρίς πολύ μεγάλη ένταση και πανικό, ξαφνικά θα πάρουν πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις.
Αν συμβεί αυτό, η έξοδος από τους περισσότερους μετοχικούς κλάδους και η αναζήτηση καταφυγίων στον χρυσό για τους συντηρητικούς και για το πετρέλαιο και τον δείκτη μεταβλητότητας για τους πιο τολμηρούς θα γίνουν πολύ πιο μαζικές και απότομες.
