Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Είναι σίγουρα μία από τις πιο αμφίρροπες, «περίεργες» αλλά και ταυτόχρονα καθοριστικές εκλογικές αναμετρήσεις στη σύγχρονη ιστορία. Αν... πιστεύετε τα στατιστικά στοιχεία, τότε μάλλον ο Donald Trump έχει περισσότερες πιθανότητες, καθώς η μοναδική φορά που οι Δημοκρατικοί κέρδισαν τρεις διαδοχικές εκλογές ήταν την περίοδο 1933-1953, όταν ο Harry Truman διαδέχτηκε τον Franklin Roosevelt. Επίσης, λέγεται ότι οι... ψηλότεροι υποψήφιοι έχουν το προβάδισμα, αν και είναι η πρώτη φορά που μία γυναίκα ηγείται του ψηφοδελτίου μεγάλου κόμματος, άρα μάλλον το συγκεκριμένο στατιστικό δεν ισχύει, τουλάχιστον φέτος.
Κάθε φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες πλησιάζουν προς την Τρίτη που έπεται της πρώτης Δευτέρας του Νοεμβρίου – την ημέρα δηλαδή που ορίζει ο νόμος για τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών - ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί με τεράστιο ενδιαφέρον τη μάχη Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών. Στις αγορές ειδικότερα, τα «πονταρίσματα» συνήθως σχετίζονται με το πώς αναμένεται να επηρεάσουν τους διάφορους κλάδους της οικονομίας οι προεκλογικές εξαγγελίες του κάθε υποψηφίου.
Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, με την... επαναστατική διάθεση του Trump να αλλάζει τις ισορροπίες. Άλλοι λένε ότι νίκη του Trump θα οδηγήσει σε χάος, άλλοι ότι θα ωφελήσει τις τράπεζες και άλλοι έχουν πιο χαλαρή διάθεση, όπως ο διευθύνων σύμβουλος της Ryanair που εκτιμά ότι θα... έχει την πλακά του.
Το παγκόσμιο ενδιαφέρον είναι τόσο έντονο που έχει μετατραπεί σε αγωνία, η οποία μάλιστα για ορισμένους «εμπλεκόμενους» φτάνει στα όρια του… δράματος. Γιατί, όμως, οι μετοχές... χοροπηδούν όταν τα ποσοστά της Hillary Clinton ανεβαίνουν; Διότι σύμφωνα με τις προεκλογικές εξαγγελίες του, ο Donald Trump είναι η... προσωποποίηση της αβεβαιότητας. Αποτέλεσμα είναι η Citi να προβλέπει πτώση του S&P κατά 5% αν νικήσει ο Trump και η JPMorgan άνοδο 4% αν κερδίσει η Clinton. Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, η Deutsche Bank προβλέπει πτώση των ευρωπαϊκών μετοχών έως και 10% στην περίπτωση που νικήσει ο Trump και άνοδο 5% αν κερδίζει η Clinton.
Με λίγα λόγια, η Clinton είναι το «λιγότερο κακό» και ο Trump το «απρόβλεπτο». Θα επικρατήσει η «συνέχεια του κατεστημένου» και «μη χαρισματική» Hillary Clinton ή ο «προκλητικός, εκρηκτικός, εκκεντρικός» και… πολλά άλλα, Donald Trump;
Σημαντική μερίδα των αναλυτών εκτιμά ότι η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών δεν πρόκειται να αλλάξει δραματικά και συνεπώς δεν δικαιολογείται το υπερβολικό άγχος ορισμένων. Και αυτό γιατί ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να συνεργαστεί με το Κογκρέσο και τη Γερουσία, γεγονός που περιορίζει το βαθμό ευελιξίας του. Άλλοι πάλι, πιστεύουν ότι η διαφορά μεταξύ της Clinton και του Trump, ως προς τους συσχετισμούς στο εσωτερικό της χώρας, τις διεθνείς σχέσεις και την αντιμετώπιση των προσφύγων, είναι χαοτική.
Όποια και από τις δύο πλευρές και αν επιλέξουμε, οι αμερικανικές εκλογές ήταν, είναι και θα είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στον πλανήτη. Άλλωστε εκλέγεται ο πλανητάρχης, ή τέλος πάντων ο άνθρωπος που προασπίζεται και προωθεί τα συμφέροντα της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου και των αμερικανικών επιχειρηματικών κολοσσών. Αν είστε από αυτούς που πιστεύουν ότι στην περίπτωση που βγει η Clinton θα είναι όλα καλά και στην περίπτωση που εκλεγεί ο Trump θα είναι όλα μαύρα, μάλλον θα πρέπει να το ξανασκεφτείτε. Στην πλειονότητά τους, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η τρέχουσα και αυξημένη αβεβαιότητα θα διατηρηθεί για το επόμενο δωδεκάμηνο και μέχρι τις γερμανικές εκλογές του 2017 άσχετα με τον υποψήφιο που θα επικρατήσει. Citigroup, Deutsche Bank, Morgan Stanley και άλλοι επενδυτικοί οίκοι «βλέπουν» μία ακόμη περίοδο έντονης μεταβλητότητας.
Την ίδια ώρα, ο δείκτης VIX που... καταγράφει την οσμή κινδύνου στις αγορές, έκλεισε στο υψηλότερο επίπεδο από τις 24 Ιουνίου, την ημέρα δηλαδή που το Brexit συγκλόνισε ολόκληρο τον πλανήτη. Ο δείκτης ενισχύεται για 9 διαδοχικές ημέρες, σημειώνοντας άνοδο άνω του 40%. Και αυτά συμβαίνουν την ώρα που οι αγορές προεξοφλούν νίκη της Clinton. Σκεφτείτε τι θα γίνει αν τελικά επικρατήσει ο Trump…
Επίσης, είναι αλήθεια ότι το Brexit έδειξε ότι όλα είναι πιθανά, κάνοντας τους αναλυτές να πιστεύουν ότι οι «μαύροι κύκνοι» που… υπάρχουν εκεί έξω είναι εντέλει περισσότεροι απ' ότι πιστεύαμε. Και αν στην περίπτωση του βρετανικού δημοψηφίσματος το αποτέλεσμα ξάφνιασε τους πάντες, οι δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ δείχνουν ντέρμπι, οδηγώντας δικαιολογημένα σε έκρηξη της αβεβαιότητας.
Ο «μαύρος κύκνος» σήμερα είναι ο Trump
Οι Αμερικανοί θέλουν μία ριζική αλλαγή πολιτικής, την ώρα που η Clinton είναι ταυτισμένοι με τους προκατόχους της. Δεν είναι ο Trump αυτός που στην πραγματικότητα θα έχει νικήσει αν εκλεγεί. Η Clinton θα έχει χάσει και σε μεγάλο βαθμό θα ευθύνονται οι προηγούμενες κυβερνήσεις που δεν άλλαξαν την κοινωνία προς το καλύτερο. Διότι αυτό ζητούν οι Αμερικανοί, όπως και οι Ευρωπαίοι: μία καλύτερη κοινωνία. Τις πρώτες συνέπειες της νίκης του Trump αναμφίβολα θα δουν οι αμερικανικές μετοχές και το δολάριο. Το Brexit μας έχει δείξει τι μπορούμε να περιμένουμε, με τις μετοχές να καταρρέουν αμέσως μετά το δημοψήφισμα αλλά να ανακάμπτουν στη συνέχεια, αν και οι αντιδράσεις των αγορών ποτέ δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένες.
Στροφή προς τα δεξιά: Από τη στιγμή που η Clinton θεωρείται σαφώς πιο «συστημική» από τον Trump, έχει αξία να δούμε τις επιπτώσεις που θα έχει ενδεχόμενη νίκη του μεγιστάνα, καθώς η νίκη της Hillary, στην ουσία θα προσέφερε μία… προσωρινή ανακούφιση στις αγορές. Η πιο εμφανής αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ, σύμφωνα με τις «υποσχέσεις» του Trump, είναι η… στροφή προς τα δεξιά, απειλώντας μέχρι και με γενικευμένη απαγόρευση της εισόδου μουσουλμάνων σε αμερικανικό έδαφος, ή το «κλείσιμο» των συνόρων με το Μεξικό. Όλα αυτά, σε μία περίοδο που το προσφυγικό ζήτημα δοκιμάζει την Ευρώπη και η ξενοφοβία κερδίζει έδαφος.
Πιο κοντά στην έξοδο η Ιταλία: Κι όμως, πιθανή νίκη του Trump θα έχει αντίκτυπο και στην Ευρώπη. Η μετακόμιση του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία στο Λευκό Οίκο ανοίγει την όρεξη στους... μη συστημικούς. Αν, λοιπόν, ηττηθεί ο Ιταλός πρωθυπουργός Matteo Renzi στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση της 4ης Δεκεμβρίου, είναι πολύ πιθανό η χώρα να πάει σε εκλογές, δίνοντας μία μεγάλη ευκαιρία στο Κίνημα Πέντε Αστέρων, του Πέπε Γκρίλο, που τάσσεται υπέρ της εξόδου της χώρας από το ευρώ.
Προβληματισμός στη Γερμανία: Η στροφή προς τα δεξιά όχι μόνο ξυπνάει μνήμες στη Γερμανία αλλά τη φέρνει αντιμέτωπη με τον εαυτό της, αφού το φθινόπωρο του 2017 η χώρα έχει εκλογές. Με τον Trump πρόεδρο και την Ιταλία σε τρικυμία, η προεκλογική περίοδος στη Γερμανία θα είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Η Μέρκελ αναμένεται να κρατήσει αποστάσεις από τον Trump και θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον η εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ και της Γερμανίδας καγκελάριου.
Σχέσεις με τη Ρωσία: Εντύπωση έχει προκαλέσει το γεγονός ότι ενώ ο Trump έχει ασκήσει κριτική κατά πάντων, έχει αφήσει τη Ρωσία στο απυρόβλητο. Στο μεταξύ, η Ευρώπη έχει δείξει τις προθέσεις της σε ότι αφορά τις σχέσεις με τη Ρωσία του Πούτιν. Η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας που πιθανολογείται στην περίπτωση που κερδίσει ο Trump θα προκαλέσει προβλήματα και στην Ευρώπη.
Πετρέλαιο: Ο Trump μπορεί, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, να οδηγήσει στα ύψη το πετρέλαιο. Πρόκειται για μία επίπτωση της εκλογής του που θα επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο αφού το πετρέλαιο σχετίζεται σχεδόν με τα πάντα. Η αντιμουσουλμανική ρητορική του Trump δεν αποκλείεται να προκαλέσει νέες γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή, δίνοντας ώθηση στις τιμές του μαύρου χρυσού.
