Η προηγούμενη εβδομάδα ήταν μία εβδομάδα Fed, καθώς την Τρίτη και την Τετάρτη συνεδρίασε η επιτροπή καθορισμού των επιτοκίων αναφοράς, για τελευταία φορά πριν τις καλοκαιρινές διακοπές. Όπως ήταν αναμενόμενο, το ύψος των επιτοκίων παρέμεινε αμετάβλητο και ο διοικητής απέφυγε να γίνει συγκεκριμένος σχετικά με το τις κινήσεις της κεντρικής τράπεζας τους επόμενους μήνες, περιοριζόμενος στην μόνιμη επισήμανση πως αυτό θα εξαρτηθεί από τα οικονομικά δεδομένα.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο οικονομικός Τύπος και οι επενδυτές θα έβρισκαν την ευκαιρία να ασχοληθούν και πάλι με τον διοικητή και την τράπεζα προς το τέλος του Αυγούστου, με αφορμή το ετήσιο συνέδριο στο Jackson Hole της πολιτείας του Wyoming. Τίποτα όμως δεν είναι φυσιολογικό αυτή την περίοδο, ειδικά όσον αφορά στην αμερικανική κεντρική τράπεζα και τον διοικητή της.
Όπως ξέρουμε, ο Τζέι Πάουελ έχει μπει εδώ και πολύ καιρό στο στόχαστρο του προέδρου Τραμπ και των συνεργατών του. Μπορεί ο Τραμπ να έχει δηλώσει δημοσίως πως δεν έχει σκοπό να τον απολύσει ούτε να τον εξαναγκάσει σε παραίτηση αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως θα κάνει τα πάντα για να τον αποδυναμώσει όσο πιο γρήγορα γίνεται έτσι ώστε ο λόγος του να πάψει σύντομα να έχει βαρύτητα ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθεί να φορτώσει πάνω του όλα τα πιθανά προβλήματα της αμερικανικής οικονομίας.
Καμία εντύπωση δεν έκαναν λοιπόν οι αλλεπάλληλες αναρτήσεις του Αμερικανού προέδρου στο κοινωνικό δίκτυο Truth Social, όπως και τα δημόσια σχόλια του. Μέσα από αυτά επιτέθηκε με εξαιρετικά προσβλητικούς χαρακτηρισμούς στον Τζέι Πάουελ, κατηγορώντας τον πως είναι εντελώς ανίκανος και πως καθυστερεί πάρα πολύ τις μειώσεις επιτοκίων κάνοντας ζημιά στην οικονομία.
Ο Τραμπ υποστηρίζει πως τα επιτόκια πρέπει άμεσα να μειωθούν κατά τουλάχιστον τρεις ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή από το 4,50% στο 1,50%, κάτι που είναι σχεδόν απίθανο να γίνει υπό τις παρούσες συνθήκες, αφού η οικονομία αναπτύσσεται με υγιή ρυθμό, τα χρηματιστήρια βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά και το ποσοστό ανεργίας είναι πολύ κοντά στα ιστορικά χαμηλότερα επίπεδα.
Μιλώντας για ανεργία, τα σχετικά απογοητευτικά στοιχεία για την απασχόληση του μηνός Ιουλίου, τα οποία ανακοινώθηκαν την Παρασκευή, έδωσαν άλλη μία αφορμή στον Τραμπ να κατηγορήσει τον Πάουελ και την κεντρική τράπεζα για την απροθυμία τους να μειώσουν τα επιτόκια αναφοράς. Του έδωσε όμως και την ευκαιρία να απολύσει την αξιωματούχο του υπουργείου εργασίας που προΐστατο του τμήματος που ασχολείται με την συλλογή, επεξεργασία και ανακοίνωση των στοιχείων για την απασχόληση. Ο Τραμπ την αποκάλεσε ανίκανη, επιρρίπτοντάς της ευθύνες για τις μεγάλες αναθεωρήσεις των στοιχείων που περιλαμβάνονταν σε προηγούμενες ανακοινώσεις παρόμοιων μηνιαίων στατιστικών στοιχείων.
Το πρόσωπο που θα την αντικαταστήσει ίσως να μην έχει μεγάλη σημασία, αυτό όμως δεν ισχύει για μία άλλη θέση, η οποία ξαφνικά άδειασε την Παρασκευή, όταν η Adriana Kugler, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Fed ανακοίνωσε την άμεσή παραίτησή της, έξι μήνες πριν την λήξη της θητείας της. Σύμφωνα με τις αναλύσεις του διεθνούς Τύπου, το πρόσωπο που θα επιλέξει ο πρόεδρος Τραμπ για να την αντικαταστήσει μπορεί να είναι το ίδιο που θα αναλάβει την προεδρία της κεντρικής τράπεζας μετά τις 15 Μαΐου 2026 που θα λήξει η θητεία του Πάουελ. Ακόμα όμως και να μην ισχύει αυτό, η επιλογή που θα κάνει ο Ντόναλντ
Τραμπ θα είναι ενδεικτική των προθέσεών του, γι’ αυτό και ορισμένοι αναλυτές και δημοσιογράφοι εκτιμούν πως η παραίτηση της Kugler αποτελεί ένα είδος πρόκλησης προς τον πρόεδρο, καθώς έχει την ευκαιρία να βάλει την σφραγίδα του στην Fed και δεν θα μπορεί πλέον να ισχυρίζεται πως η κεντρική τράπεζα κάνει του κεφαλιού της. Ήδη, δύο από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου διαφώνησαν την Τετάρτη με την απόφαση της επιτροπής FOMC που καθορίζει τα επιτόκια αναφοράς, ζητώντας την μείωσή τους. Τέτοια διαφωνία έχει να καταγραφεί από το 1993, και είναι μία ένδειξη πως το κλίμα μέσα στην κεντρική τράπεζα δεν είναι πλέον τόσο ομαλό. Αν ο Τραμπ ορίσει γρήγορα το νέο μέλος του διοικητικού συμβουλίου, τότε τα μειοψηφούντα μέλη του Δ.Σ. θα είναι πλέον τρία από τα επτά συνολικά, κάτι που σημαίνει πως οι πιέσεις προς τον Πάουελ θα γίνουν ακόμα πιο έντονες.
Όπως είπαμε παραπάνω, η παραίτηση της Kugler μπορεί να μας δώσει μία ιδέα σχετικά με την επιλογή του Τραμπ για το ποιος θα διαδεχθεί τον Πάουελ. Τα ονόματα που ακούγονται περισσότερο στον διεθνή Τύπο είναι των δύο μελών του Δ.Σ. που ζήτησαν την μείωση επιτοκίων, δηλαδή του Christopher Waller κα της Michelle Bowman, του πρώην μέλους του Δ.Σ. της κεντρικής τράπεζας Kevin Warsh, του επικεφαλής του συμβουλίου οικονομικών εμπειρογνωμόνων του Λευκού Οίκου Kevin Hassett και του υπουργού οικονομικών Scott Bessent.
Έχουν ακουστεί και άλλα ονόματα αλλά τελικά το πρόσωπο του νέου διοικητή μπορεί να μην έχει τόσο μεγάλη σημασία, τουλάχιστον κατά την διάρκεια της θητείας του Ντόναλντ Τραμπ. Μπορεί να μην κατεβάσει τα επιτόκια κατά 3% αλλά είναι σχεδόν σίγουρο πως θα κινηθεί προς την κατεύθυνση που επιθυμεί ο πρόεδρος. Πιο μεγάλη σημασία μπορεί να έχουν οι αλλαγές που ίσως γίνουν στην λειτουργία της κεντρικής τράπεζας, στο προσωπικό της, ακόμα και στον σκοπό της.
Τα μέλη της κυβέρνησης, ο ίδιος ο πρόεδρος και σημαντικός αριθμός υποστηρικτών του, πιστεύουν πως θα πρέπει να μειωθεί κατά πολύ το προσωπικό της Fed και ιδίως οι επιστήμονες ερευνητές/αναλυτές που εργάζονται σε αυτήν. Η άποψή τους είναι πως οι 25.000 εργαζόμενοι είναι πάρα πολλοί για την Fed και μάλιστα αναποτελεσματικοί, όπως προκύπτει από το γεγονός πως δεν κατάφεραν να προβλέψουν εγκαίρως την αύξηση του πληθωρισμού που ήρθε μετά την πανδημία. Ο Πάουελ έχει ήδη δηλώσει πως μία μείωση κατά 10% είναι στα χαρτιά, αλλά ο υπουργός Bessent και άλλοι πιθανότατα θα ήθελαν κάτι πολύ πιο δραστικό.
Κάτι άλλο, μάλλον πιο σημαντικό, είναι πως κάποιοι από αυτούς που πιθανολογείται πως είναι υποψήφιοι διάδοχοι του Τραμπ ζητούν να αλλάξει ο τρόπος σκέψης του διοικητικού συμβουλίου και η διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τον πληθωρισμό. Ο Kevin Warsh θα ήθελε να σταματήσει η εξάρτηση των αποφάσεων της Fed από τα διάφορα οικονομικά στοιχεία και η δημοσιοποίηση των εκτιμήσεων της για τον πληθωρισμό και τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, κάτι με το οποίο συμφωνεί και ο Kevin Hassett.
Μία άλλη άποψη που ασπάζονται αρκετοί οπαδοί του Τραμπ, είναι πως θα πρέπει να αλλάξει το καταστατικό της Fed και η εντολή της από το Κονγκρέσο να περιοριστεί στην καταπολέμηση του πληθωρισμό. Για να γίνει αυτό και να πάψει η κεντρική τράπεζα να έχει ως σκοπό την διατήρηση των ποσοστών απασχόληση σε υψηλό επίπεδο, θα πρέπει να γίνει νομοθετική παρέμβαση του Κονγκρέσου, κάτι που φαίνεται αρκετά δύσκολο αυτή την στιγμή αλλά σίγουρα δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Το αργότερο σε εννέα μήνες από τώρα θα ξέρουμε την επιλογή του Τραμπ για την ηγεσία της κεντρικής αμερικανικής τράπεζας. Δεν πρόκειται να αποτολμήσουμε την παραμικρή σχετική πρόβλεψη, δεν έχουμε όμως αμφιβολία πως πέρα από την αλλαγή προέδρου, η γνωστή μας Fed μπορεί να μπει σε μία φάση ριζικών αλλαγών που, κατά πάσα πιθανότητα, θα επηρεάσουν την νομισματική πολιτική των ΗΠΑ, τις διεθνείς αγορές και την παγκόσμια οικονομία. Καθώς θα περνούν οι επόμενοι μήνες θα αρχίσουν να έρχονται τα πρώτα μηνύματα για τις πιθανές αλλαγές. Και μαζί με αυτά, οι πρώτες αντιδράσεις των διεθνών επενδυτών.
