Ο καρκίνος άγνωστου πρωτοπαθούς (CUP) είναι μια σπάνια και πολύπλοκη κατάσταση, όπου τα καρκινικά κύτταρα εντοπίζονται σε διάφορα μέρη του σώματος χωρίς να είναι δυνατόν να εντοπιστεί το σημείο προέλευσης (πρωτοπαθές). Αυτός ο τύπος καρκίνου μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολος στη διάγνωση και στη θεραπεία.
Τι είναι ο καρκίνος άγνωστου πρωτοπαθούς;
«Ο καρκίνος άγνωστου πρωτοπαθούς (CUP) αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου ο καρκίνος εμφανίζεται με μεταστάσεις, αλλά δεν μπορεί να εντοπιστεί το σημείο όπου ξεκίνησε ο όγκος. Αυτό σημαίνει ότι, παρά τις εξετάσεις και τις απεικονιστικές μεθόδους, το πρωτογενές σημείο του καρκίνου παραμένει αδιευκρίνιστο. Η συχνότητά του έχει μειωθεί σε σχέση με το παρελθόν, αφενός λόγω της προόδου των απεικονιστικών μέσων και αφετέρου λόγω των εξελίξεων στην παθολογοανατομική και τη μοριακή βιολογία. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα αυτή η οντότητα και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, γνώσης και εμπειρίας», αναφέρει η κ. Ελένη Αραβαντινού Φατώρου, Παθολόγος – Ογκολόγος, Metropolitan Hospital και συνεχίζει με ό,τι αφορά στον καρκίνο άγνωστου πρωτοπαθούς:
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Οι ασθενείς με CUP μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα όπως:
- Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους
- Αίσθημα κόπωσης ή εξάντλησης
- Πόνος ή διόγκωση σε κάποια περιοχή του σώματος
- Αλλαγές στην όρεξη ή τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος
- Δερματικά εξανθήματα ή αλλαγές στην εμφάνιση του δέρματος
Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος άγνωστου πρωτοπαθούς;
Η διάγνωση του CUP απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση. Είναι μια σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει:
- Ιστολογική εξέταση των όγκων ή των μεταστάσεων
- Απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI)
- Ολόσωμο 18F-FDG PET/CT
- Καρκινικούς δείκτες και εξετάσεις αίματος
- Γενετική και μοριακή ανάλυση για τον εντοπισμό πιθανών υποκείμενων γενετικών μεταλλάξεων
Ποιες είναι οι θεραπευτικές κατευθυντήριες γραμμές;
Θεραπεία πρώτης γραμμής:
Χημειοθεραπεία: Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η χημειοθεραπεία είναι η πιο κοινή θεραπεία πρώτης γραμμής, κυρίως με συνδυασμούς σχημάτων με πρωτεύοντα φάρμακα τις πλατίνες ή τις φθοριοπυριμιδίνες.
Ανοσοθεραπεία: Τα τελευταία χρόνια, η ανοσοθεραπεία έχει καταστεί ελπιδοφόρα για τη θεραπεία του CUP, καθώς σε ορισμένα περιστατικά παρατηρείται θετική ανταπόκριση σε θεραπείες που στοχεύουν τους μηχανισμούς ανοσολογικής απόκρισης, όπως οι αναστολείς PD-1/PD-L1 (π.χ. pembrolizumab). Αυτοί οι παράγοντες έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικοί σε καρκινώματα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που καθιστούν τον όγκο ευάλωτο σε ανοσολογική αντιμετώπιση.
Εξατομικευμένη θεραπεία: Η γενετική ανάλυση του CUP είναι το «κλειδί» για την εξατομικευμένη θεραπεία και την ακριβή διάγνωση του τύπου του καρκίνου. Η τεχνολογία Next-Generation Sequencing (NGS), που χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνικές αλληλούχισης DNA, επιτρέπει την ανάλυση των μοριακών χαρακτηριστικών του όγκου και βοηθά στον εντοπισμό γονιδιακών μεταλλάξεων που μπορεί να συνδέονται με άλλες, πιο κοινές μορφές καρκίνου. Η ανίχνευση συγκεκριμένων γενετικών χαρακτηριστικών (π.χ. αλλαγές σε γονίδια όπως το TP53, BRCA1/2 ή KRAS) μπορεί να οδηγήσει σε εξατομικευμένες θεραπείες που στοχεύουν σε αυτές τις μεταλλάξεις, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα των θεραπειών.
Υποστηρικτική φροντίδα: Παράλληλα με τη χημειοθεραπεία ή την ανοσοθεραπεία, η υποστηρικτική φροντίδα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων είναι απαραίτητη. Αυτό περιλαμβάνει τη διαχείριση του πόνου, τη διατροφή και την ψυχολογική υποστήριξη.
Εξελίξεις στην Έρευνα:
«Η έρευνα στον τομέα του καρκίνου άγνωστου πρωτοπαθούς είναι σε πλήρη ανάπτυξη. Οι νέες τεχνολογίες, όπως η αλληλούχιση του DNA (next-generation sequencing), βοηθούν στην κατηγοριοποίηση των CUP και στην ανίχνευση νέων θεραπευτικών στόχων. Η ανοσοθεραπεία και η θεραπεία με βάση τα βιολογικά φάρμακα είναι επίσης το επίκεντρο της έρευνας, προσφέροντας ελπίδες για πιο αποτελεσματικές και εξατομικευμένες θεραπείες. Η μελέτη CUPISCO που δημοσιεύθηκε στο The Lancet τον περασμένο Αύγουστο προσφέρει σημαντική συνεισφορά στην κατανόηση της εξατομικευμένης θεραπείας για τον καρκίνο άγνωστου πρωτοπαθούς. Το γεγονός ότι μια τόσο περίπλοκη και σπάνια μορφή καρκίνου αντιμετωπίζεται με αυτή την καινοτόμο προσέγγιση εξατομίκευσης ανοίγει νέες προοπτικές για τον κλάδο της ογκολογίας και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την επιτυχία των θεραπειών για τέτοιου είδους δύσκολες περιπτώσεις», σημειώνει η ειδικός.
Συμπέρασμα
«Ο καρκίνος άγνωστου πρωτοπαθούς παραμένει μια από τις πιο δύσκολες ιατρικές προκλήσεις, αλλά οι εξελίξεις στις διαγνωστικές μεθόδους και τις θεραπευτικές επιλογές προσφέρουν νέες ελπίδες. Με την υποστήριξη των ιατρικών ομάδων και την αναγνώριση των ατομικών αναγκών κάθε ασθενούς, οι θεραπευτικές επιλογές για τον CUP συνεχώς βελτιώνονται», καταλήγει η κ. Αραβαντινού Φατώρου.
*Η Ογκολογική Κλινική του Metropolitan Hospital αποτελεί ένα ολοκληρωμένο και υψηλού επιπέδου κέντρο φροντίδας, στελεχωμένο με έμπειρους ογκολόγους που διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στα επιστημονικά δρώμενα της Ελλάδας και της διεθνούς κοινότητας. Ιδιαίτερη σημασία έχει το εβδομαδιαίο Ογκολογικό Συμβούλιο, όπου τα δύσκολα περιστατικά συζητούνται διεπιστημονικά, εξασφαλίζοντας την πιο κατάλληλη και εξατομικευμένη θεραπευτική στρατηγική για κάθε ασθενή. Επιπλέον, μέσω των κλινικών μελετών, ο Ογκολογικός Τομέας προσφέρει πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες και νέα φάρμακα πριν την κυκλοφορία τους, ενισχύοντας σημαντικά τις διαθέσιμες θεραπευτικές δυνατότητες και ανοίγοντας τον δρόμο για ακόμη πιο αποτελεσματικές, εξατομικευμένες προσεγγίσεις.
