Η διασύνδεση μεταξύ του καπνίσματος και της περιβαλλοντικής ρύπανσης αποτελεί σήμερα μία από τις πιο επιτακτικές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία. Δύο παράγοντες, αθόρυβοι αλλά εξαιρετικά επιβαρυντικοί, απειλούν την ανθρώπινη ζωή και την ποιότητα του περιβάλλοντος: η χρήση καπνικών προϊόντων και η ρύπανση της ατμόσφαιρας.
Ανταποκρινόμενες στην ανάγκη για ενιαία και συντονισμένη προσέγγιση, κορυφαίες επιστημονικές και υγειονομικές αρχές της χώρας συνδιοργάνωσαν την εσπερίδα με τίτλο «Κάπνισμα και Ρύπανση Περιβάλλοντος: Οι σιωπηλοί εχθροί της Υγείας μας». Στόχος της εκδήλωσης ήταν να αναδείξει την πολλαπλή επίδραση αυτών των παραγόντων στην υγεία, να ενισχύσει τη συνεργασία επιστημονικών και κρατικών φορέων και να προωθήσει πρακτικές λύσεις πρόληψης και προστασίας.
Η εσπερίδα πραγματοποιήθηκε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (31 Μαΐου) και την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (5 Ιουνίου), θέτοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο και το φυσικό του περιβάλλον, μέσα από ένα κοινό πλαίσιο δράσης και ευθύνης.
Τη διοργάνωση ανέλαβαν από κοινού η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων και η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, υπό τον συντονισμό του ΕΟΔΥ. Η εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα του ΕΚΠΑ και του Δήμου Αθηναίων, και εντάχθηκε στο πλαίσιο των Παγκόσμιων Ημερών κατά του Καπνίσματος (31 Μαΐου) και για το Περιβάλλον (5 Ιουνίου). Στόχος της ήταν να θεμελιώσει μια νέα εποχή διατομεακής συνεργασίας για ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος.
Ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, καθηγητής Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, ανέδειξε τη σημασία της πρωτοβουλίας, τονίζοντας ότι για πρώτη φορά οι επιστημονικές εταιρείες προσεγγίζουν το κάπνισμα και τη ρύπανση μέσα από κοινό πρίσμα. Επεσήμανε ότι η περιβαλλοντική ρύπανση συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή και έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, ενώ η πρόληψη του καπνίσματος στηρίζεται κυρίως στην ατομική επιλογή και στην ενίσχυση μέσω δημόσιων πολιτικών.
Παρουσίασε επίσης πρωτοβουλίες του ΕΟΔΥ, όπως η τηλεφωνική γραμμή 1135 για τη διακοπή καπνίσματος, καθώς και η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα ελέγχου του καπνίσματος και η επικείμενη ενεργοποίηση του μηχανισμού ελέγχου καπνικών προϊόντων μέσω της ευρωπαϊκής πλατφόρμας EU-CEG.
Ο Καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας υποστήριξε την προσέγγιση One Health, όπου η υγεία ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος αντιμετωπίζονται ενιαία. Τόνισε τις συνέργειες ανάμεσα σε ατμοσφαιρική ρύπανση και κάπνισμα, αναδεικνύοντας τις επιπτώσεις στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Κάλεσε σε ανάληψη πολιτικής δράσης με γνώμονα τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας.
Προσέγγιση One Health
«Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, θέλουμε να στείλουμε ένα διευρυμένο και επίκαιρο μήνυμα: η υγεία μας απειλείται όχι μόνο από την ατομική μας συμπεριφορά, αλλά και από το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε, εργαζόμαστε και αναπτυσσόμαστε». Με αυτή τη φράση, ο Καθηγητής Τσιόδρας υποστήριξε την προσέγγιση One Health, τονίζοντας ότι η προστασία της δημόσιας υγείας απαιτεί να θεωρήσουμε ενιαίο σύνολο τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
Επιστημονικά δεδομένα & περιβαλλοντική κρίση
Ο καθηγητής υπογράμμισε ότι η κλιματική αλλαγή και η ατμοσφαιρική ρύπανση αλληλοσυμπληρώνονται, δημιουργώντας πολλαπλές πιέσεις στη δημόσια υγεία.
«Τα επιστημονικά δεδομένα είναι σαφή. Η κλιματική κρίση τροποποιεί δραστικά τα οικοσυστήματα, επηρεάζει τη γεωγραφική κατανομή ασθενειών και εντείνει τις ανισότητες στην υγεία. Παράλληλα ευνοεί και δρα συνεργικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, επηρεάζοντας σημαντικά την υγεία μας».
Κάπνισμα ως περιβαλλοντική ρύπανση
Με έμφαση αναφέρθηκε στο ότι, πέρα από ατομική συνήθεια, το κάπνισμα αποτελεί σοβαρή περιβαλλοντική απειλή με πολλαπλές συνέπειες για την υγεία. «Το κάπνισμα – τόσο ενεργητικό όσο και παθητικό – παραμένει μία από τις πιο επιβλαβείς και τροποποιήσιμες μορφές ρύπανσης αλλά και αιτία σημαντικής νοσηρότητας και θνητότητας», ενώ έδωσε ξεκάθαρο μήνυμα πως η αθροιστική δράση αυτών των παραγόντων απαιτεί άμεση επικέντρωση και πολιτική αντίδραση, ειδικά για τις πιο ευάλωτες ομάδες.
«Με τη γνώση που διαθέτουμε σήμερα, δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι οι επιπτώσεις του καπνίσματος και της περιβαλλοντικής ρύπανσης δρουν αθροιστικά, επιβαρύνοντας ιδίως τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού».
Βιώσιμα συστήματα υγείας
Καταλήγοντας, κάλεσε σε θεμελιώδη αλλαγή πολιτικής: η περιβαλλοντική προστασία πρέπει να είναι θεμέλιο των πολιτικών για τη δημόσια υγεία. «Η Δημόσια Υγεία δεν είναι αόρατη αντανακλάται στην καθημερινότητά μας… Αν θέλουμε ανθεκτικά συστήματα υγείας και βιώσιμες κοινωνίες, πρέπει να θέσουμε την προστασία του περιβάλλοντος στο επίκεντρο των πολιτικών υγείας».
