Τον τελευταίο καιρό όσοι μελετάμε την Τουρκία έχουμε αρχίσει να προσέχουμε μία σε πολλούς άγνωστη πολιτική φιγούρα, που επιχειρεί να αλλάξει την πολιτική ατζέντα της γειτονικής μας χώρας. Ο 61χρονος ιδρυτής και ηγέτης του «Κόμματος της Νίκης» Ουμίτ Οζντάγ με πρωταρχικό θέμα της πολιτικής του το προσφυγικό-μεταναστευτικό πρόβλημα ταράζει τους τελευταίους μήνες τα πολιτικά νερά στην Τουρκία. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού τύπου οι απόψεις του αποκτούν όλο και μεγαλύτερη απήχηση τόσο μεταξύ των ψηφοφόρων κυβερνώντος ΑΚΡ όσο και μεταξύ των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Ποιος είναι όμως αυτός ο εθνικιστής και λαϊκιστής πολιτικός, πρώην πρωτοκλασάτο στέλεχος του εθνικιστικού κόμματος MHP του Μαχτσελί; O Οζντάγ έχει «ιδεολογικό DNA Γκρίζων Λύκων» μιας και ο πατέρας του Μουζαφέρ, πρώην στρατιωτικός και πρωτεργάτης του Πραξικοπήματος της 27ης Μαΐου 1960 που ανέτρεψε τον Αντνάν Μεντερέζ, ήταν ένας από τους πιο έμπιστους συνεργάτες του ιδρυτή του εθνικιστικού MHP Συνταγματάρχη Αλπαρσλάν Τουρκές ενώ η μητέρα του Γκιονιούλ ήταν η πρώτη πρόεδρος του τμήματος γυναικών.
Γεννήθηκε στην … Ιαπωνία, όπου ο πατέρας του ήταν Στρατιωτικός Ακόλουθος αλλά στην ουσία ήταν «τιμητικά» απομακρυσμένος από την Τουρκία μετά την διάλυση της «Επιτροπής Εθνικής Ενότητας», της στρατιωτικής οργάνωσης που οργάνωσε το Πραξικόπημα του 1960. Ο Ουμίτ Οζντάγ σπούδασε πολιτικές επιστήμες, φιλοσοφία και οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και έχει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο.
Ηγετικό στέλεχος της νεολαίας του ΜΗP (Γκρίζοι Λύκοι) και μετά για πολλά χρόνια στέλεχος του κόμματος με φιλοδοξία να γίνει αρχηγός του. Διαγράφηκε το 2016 και μαζί με άλλα δυσαρεστημένα στελέχη λόγω της σύμπραξης του Μαχτσελί με τον Ερντογάν και το ΑΚP ίδρυσαν τον Οκτώβριο 2017 με Αρχηγό την Μεράλ Ακσενέρ το συντηρητικό-εθνικιστικό Καλό Κόμμα (Iyi Parti).
Μετά από σύγκρουση με την ίδια την Ακσενέρ παραιτήθηκε και τον Αύγουστο 2021 ίδρυσε τελικά το δικό του κόμμα, το «Κόμμα της Νίκης» διατηρώντας όμως την βουλευτική έδρα που είχε κερδίσει με το «Καλό Κόμμα». Για να μην έχει κανείς αμφιβολία αμέσως μετά την ίδρυση του κόμματος, ο Οζντάγ επισκέφθηκε τον τάφο του Τουρκές υποδηλώνοντας την πολιτική και ιδεολογική σύνδεση του με τον ιδρυτή των Γκρίζων Λύκων (Ülkü Ocaklarι)!
Στους πρώτους μήνες από την ίδρυση του ήταν σαν να μην υπήρχε αυτό το κόμμα. Άλλωστε η τουρκική πολιτική σκηνή σε όλο το φάσμα της βρίθει από εθνικιστική ρητορική οπότε δεν είχε να πει και κάτι καινούργιο! Αυτό που όντως έκανε τον Οζντάγ και το κόμμα του αξιοπρόσεκτο και εκτόξευσε την δημοτικότητα του είναι οι «αντιπροσφυγικές - αντιμεταμαστευτικές» του θέσεις.
Και δεν είναι λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος λειτουργίας του, στις δημοσκοπήσεις να βρίσκεται στο 2-4%, δηλαδή πιο πάνω και από το κόμμα του Αχμέντ Νταβούτογλου! Το κύριο σύνθημα του κόμματός του είναι: «Το Κόμμα της Νίκης θα έρθει και οι πρόσφυγες θα φύγουν» καθόσον είναι η … πηγή όλων των προβλημάτων που ταλανίζουν την χώρα.
Ο Οζντάγ πάει ακόμα πιο πέρα και υποστηρίζει ότι οι πρόσφυγες εγκαθίστανται σκόπιμα στην Τουρκία για να αποσταθεροποιήσουν τη χώρα. Παρεμπιπτόντως η αποσταθεροποίηση της χώρας και ο διαμελισμός της (σύνδρομο των Σεβρών) είναι ο εφιάλτης της Τουρκίας. Εστιάζεται κυρίως στα περίπου 4 εκατομμύρια Σύρων προσφύγων αλλά παραλείπει φυσικά να παραδεχτεί ότι η χώρα του είναι ένας από τους βασικούς δρώντες που δημιούργησαν την συριακή κρίση. Όπως όλοι πολιτικοί αυτού του «ύφους και της φιλοσοφίας» μιλάει απλά, ήπια με χιούμορ αλλά δεν αποφεύγει και τους εξυπνακισμούς.
Μπορεί σήμερα να φαίνεται δημοσκοπικά αδύνατο το Κόμμα της Νίκης να «πιάσει» το όριο 7% για να εισέλθει στην Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση αλλά αναντίρρητα ο αντίκτυπος των θέσεων του Κόμματος της Νίκης στο τουρκικό πολιτικό φάσμα είναι σημαντικός. Σύμφωνα με την δήλωση της πολιτικής αναλύτριας και εκτελεστικής διευθύντριας της Δεξαμενής Σκέψης IstanPol Institute Σερέν Σελβίν Κορμά στον γνωστό ιστότοπο Αλ-Μόνιτορ, όπως ακριβώς έκαναν τα λεγόμενα αντιμεταναστευτικά κόμματα στην Ευρώπη έτσι και αυτό το αντιμεταναστευτικό κόμμα στην Τουρκία επηρεάζει την ατζέντα τόσο της κυβέρνησης όσο και των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Αναλύοντας την ιδρυτική διακήρυξη αλλά και το 257 σελίδων πρόγραμμα του ο τουρκικής καταγωγής Καθηγητής του Διεθνούς Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένων Πολιτικών Επιστημών στο Ντίσελντορφ Κεμάλ Μποράι επισημαίνει τον εθνικιστικό χαρακτήρα του Κόμματος του Οζντάγ και τονίζει ότι ο παντουρανισμός- παντουρκισμός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ιδεολογία του Οζντάγ.
Εδώ να πούμε ότι για τους Τούρκους υπερεθνικιστές, το Τουράν είναι το ιδανικό ενός εθνικά ομοιογενούς κράτους όλων των τουρκικών λαών από τα Βαλκάνια έως τη Δυτική Κίνα, που θα δημιουργηθεί υπό την ηγεσία των Τούρκων. Ας μην ξεχνάμε ότι η οικογενείας του Οζντάγ έχει ρίζες στους Κουμούκους που η πατρίδα τους είναι το Ναγκεστάν στον Καύκασο. Σε ότι αφορά στα θέματα με την Ελλάδα και την Κύπρο επαναλαμβάνει όλα αυτά που εκφράζουν όλα τα κόμματα. Δεν μπορούμε να μην σχολιάσουμε ότι το πρόγραμμα με τις θέσεις του κόμματος είναι μάλλον ένα …βιβλίο.
Το Κόμμα της Νίκης δεν έχει λάβει μέρος στη συμμαχία της αντιπολίτευσης απέναντι στον Ερντογάν (Εθνική Συμμαχία- Millet İttifakı) με τον Οζντάγ να δηλώνει ότι τηρεί ίσες αποστάσεις από αυτή όσο και από την συμμαχία Ερντογάν - Μπαχτσελί (Λαϊκή Συμμαχία - Cumhur İttifakı) . Διαβάζοντας ή ακούγοντας τις δηλώσεις του επικρίνει μεν τον Ερντογάν και τις πολιτικές του, ιδιαίτερα τον ισλαμιστικό χαρακτήρα της διακυβέρνησης του αλλά είναι ισοπεδωτικός απέναντι στην αντιπολίτευση και ιδιαίτερα στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) που το κατηγορεί ότι εγκατέλειψε τις αξίες του ιδρυτή του Κεμάλ Ατατούρκ.
Ο πολιτικός επιστήμονας Μπουράκ Οζπέκ περιγράφει τον Οζντάγ ως «χρήσιμο πρόσωπο» για το κυβερνών κόμμα, υπενθυμίζοντας ότι όταν ήταν μέλος του Καλού Κόμματος, ο Οζντάγ είχε αντιταχθεί σε ένα έθνος κοινών υποψηφίων της αντιπολίτευσης κατά τις τοπικές εκλογές του 2018 και αν οι συμβουλές του λαμβάνονταν υπόψη, το ΑΚΡ θα εξακολουθούσε να ελέγχει την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη.
Όπου κι αν εμφανίζεται, γρήγορα σχηματίζεται πλήθος. Πολλοί θέλουν να τον δουν, ενώ πολλοί άλλοι θέλουν να του εκφράσουν την υποστήριξή τους. Χρησιμοποιεί πολύ καλά τα ΜΚΔ ενώ σχεδόν σε καθημερινή βάση εμφανίζεται στα τηλεοπτικά κανάλια και απευθύνεται κυρίως στο 16-20% των αναποφάσιστων που στην πλειοψηφία τους θεωρούνται δυσαρεστημένοι υποστηρικτές του Ερντογάν. Η προσωπική βεντέτα που έχει ανοίξει με τον υπουργό Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού τον κάνει ακόμα πιο ενδιαφέροντα πολιτικό ακόμα και στην «prime zone» τηλεόρασης!
Η αλήθεια είναι ότι το «προσφυγικό- μεταναστευτικό» θα είναι ένα από τα κυρίαρχα θέματα στις εκλογές του 2023 και εκεί στηρίζει την στρατηγική του ο Οζντάγ και μπορεί να υπερκαλύψει θέματα όπως η κατάσταση της οικονομίας με πολλά νοικοκυριά να μην μπορούν να αντιμετωπίσουν το υψηλό κόστος διαβίωσης. Ο Οζντάγ ισχυρίζεται ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει δαπανήσει περίπου 100 δις δολάρια για τους πρόσφυγες. Η εκμετάλλευση των προσφύγων ως φτηνό εργατικό δυναμικό δίνει τη δυνατότητα στους εργοδότες να μειώσουν τους μισθούς παντού προς απογοήτευση των ντόπιων εργαζομένων.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Εάν αρνηθούν να συμμετάσχουν στη συζήτηση κατά της μετανάστευσης που επιβάλει ο Οζντάγ κινδυνεύουν να φανούν αδιάφοροι στις ανησυχίες των ψηφοφόρων τους. Εάν όμως επιλέξουν να υιοθετήσουν την πολιτική του ατζέντα θα επιτρέψουν σε ένα κόμμα εκτός Βουλής να υπαγορεύει την πολιτική του. Τόσο ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτζάρογλου όσο και η Ακσενέρ με έμμεσο και ήπιο τρόπο αναγνωρίζουν ότι το προσφυγικό είναι σημαντικό πρόβλημα.
Στις αρχές του έτους ο Πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να φιλοξενεί πρόσφυγες που έχουν ανάγκη αλλά πρόσφατα υποσχέθηκε μια «εθελούσια επιστροφή» τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου Σύριων. Ο Ερντογάν για πολλούς μήνες δεν είχε ασχοληθεί με τον Οζντάγ, αλλά βλέποντας ότι δημιουργείται φιλικό ρεύμα είπε ότι η δημόσια συζήτηση για τους πρόσφυγες είναι μέρος ενός βρώμικου σχεδίου και υπονόησε ότι είναι πράκτορας που ενεργεί για ξένες υπηρεσίες πληροφοριών. Αυτό όμως που μάλλον στα σοβαρά τον ενόχλησε είναι οι επιθέσεις του Οζντάγ στον ρόλο της πανίσχυρης Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet İşleri Başkanlığı) και τον Πρόεδρο της Αλή Ερμπάς.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι ο Ουμίτ Οζντάγ και το μικρό του μέχρι τώρα Κόμμα της Νίκης έχει ταράξει τα πολιτικά νερά στην Τουρκία και έχει χωρίς αμφιβολία επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική ατζέντα εν όψει των εκλογών το 2023. Δεν συγκεντρώνει μόνο το ενδιαφέρον των τουρκικών ΜΜΕ αλλά και μεγάλα διεθνή και έγκυρα ΜΜΕ αναφέρονται όλο και συχνότερα σε αυτόν. Και φυσικά η διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης του δύστροπου και αναθεωρητικού γείτονα μας ενδιαφέρει και εμάς στην Ελλάδα.
Κάποιοι Τούρκοι αναλυτές όπως προαναφέραμε θεωρούν ότι διασπά την ενότητα της αντιπολίτευσης και ευνοεί τον Ερντογάν εν όψει των εκλογών του επομένου έτους. Η πρόταση του να είναι Υποψήφιος Πρόεδρος απέναντι στον Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές του χρόνου ο Δήμαρχος της Μητροπολιτικής Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς χωρίς καμία συνεννόηση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, εκτιμάται ότι την διχάζει και «καίει» τον ίδιο τον Γιαβάς.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
