Η σουηδική Saab και η γερμανική νεοφυής εταιρεία αμυντικής τεχνολογίας Helsing πραγματοποίησαν δοκιμές μάχης με μαχητικό Gripen E που πετούσε με τεχνητή νοημοσύνη απέναντι σε πραγματικό πιλότο, όπως ανακοίνωσαν την Τετάρτη (11/06) - ένα βήμα προόδου στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων άμυνας.
Η δοκιμή της περασμένης εβδομάδας αποτελεί την πρώτη δημοσίως γνωστή περίπτωση όπου τεχνητή νοημοσύνη δοκιμάζεται σε πολεμικό αεροσκάφος εκτός οπτικής εμβέλειας (BVR - Beyond Visual Range), και όχι σε στενές αερομαχίες, καθώς και η πρώτη φορά που AI ελέγχει ένα πλήρως επιχειρησιακό μαχητικό και όχι ένα τροποποιημένο δοκιμαστικό αεροσκάφος.
Τον Μάιο του περασμένου έτους, ο τότε υπουργός Αεροπορίας των ΗΠΑ, Φρανκ Κένταλ, πέταξε σε ένα τροποποιημένο F‑16 με την ονομασία X‑62A VISTA, εξοπλισμένο με σύστημα μηχανικής μάθησης της Shield AI, για να αποδείξει πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμμετάσχει σε εναέριες μάχες απέναντι σε επανδρωμένα F‑16.
Οι ευρωπαϊκές δοκιμές, με την ονομασία «Project Beyond», περιλάμβαναν τρεις πτήσεις που διεξήχθησαν μεταξύ 28 Μαΐου και 3 Ιουνίου. Στην τελευταία πτήση, ο αλγόριθμος Centaur της Helsing πιλοτάρισε ένα Gripen E, αντιμετωπίζοντας ένα Gripen D με ανθρώπινο πιλότο, όπως ανέφεραν οι δύο εταιρείες.
Η δοκιμή, η οποία χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση της Σουηδίας, δεν κατέληξε σε σαφές συμπέρασμα σχετικά με το ποιος τα πήγε καλύτερα - ο έμπειρος πιλότος ή το σύστημα AI - όμως υπογράμμισε την αυξανόμενη έμφαση στην ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης και αυτονομίας σε πολεμικά συστήματα.
«Δεν είναι καθόλου δεδομένο ποιος θα κερδίσει... πρέπει να είσαι συνεχώς σε εγρήγορση ως πιλότος», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Marcus Wandt, επικεφαλής καινοτομίας της Saab, αστροναύτης και πρώην πιλότος μαχητικών.
«Αν χρειαστεί να εκπαιδεύεσαι συνεχώς σε νέα συστήματα όπλων ή τακτικές, είναι δύσκολο να διατηρήσεις το επίπεδό σου. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν ακόμα πιλότοι που μπορούν να ανταγωνιστούν, αλλά αυτό θα αλλάξει γρήγορα».
Μαχητικά επόμενης γενιάς
Η δοκιμή πραγματοποιείται ενώ η Saab εξετάζει νέες σχεδιαστικές προσεγγίσεις για τα μαχητικά επόμενης γενιάς, τα οποία αναμένεται να συνδυάζουν επανδρωμένα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, στο πλαίσιο του σουηδικού προγράμματος KFS για την αεροπορία του μέλλοντος.
Η Σουηδία δεν έχει αποφασίσει ακόμη αν θα συνεχίσει να αναπτύσσει αυτόνομα τον διάδοχο του Gripen. Στο παρελθόν συμμετείχε στο βρετανικό πρόγραμμα μαχητικού Tempest, αλλά αποσύρθηκε ώστε να επικεντρωθεί σε δική της έρευνα, όταν το πρόγραμμα άνοιξε για την Ιαπωνία και την Ιταλία. Το άλλο μεγάλο ευρωπαϊκό έργο είναι το κοινό μαχητικό Γαλλίας-Γερμανίας-Ισπανίας, γνωστό ως SCAF.
Ο Κένταλ, ο οποίος αποχώρησε με τη λήξη της θητείας της κυβέρνησης Μπάιντεν, είχε ηγηθεί του αμερικανικού προγράμματος μαχητικών επόμενης γενιάς, το οποίο προετοίμασε το έδαφος για το πρόσφατα παρουσιασμένο F-47, και είχε δηλώσει ότι οι αποφάσεις που λαμβάνει η AI θα ξεπερνούν ρουτινιάρικα τις ανθρώπινες.
Ωστόσο, όλα τα δυτικά προγράμματα που ενσωματώνουν AI σε οπλικά συστήματα προβλέπουν την ύπαρξη ανθρώπινης παρέμβασης σε κρίσιμα σημεία.
Στελέχη της Saab και της Helsing δήλωσαν ότι το εγχείρημα με την τεχνητή νοημοσύνη αναδεικνύει την ανάγκη για ταχείες διαδικασίες ανάπτυξης, απορρίπτοντας τα χρονοδιαγράμματα 10 ή 15 ετών που ακολουθούν ανταγωνιστικά προγράμματα.
Οι λεπτομέρειες της δοκιμής δημοσιοποιήθηκαν εν όψει της Αεροπορικής Έκθεσης του Παρισιού την ερχόμενη εβδομάδα, έπειτα από μήνες εξομοίωσης, κατά τους οποίους ο αλγόριθμος Centaur «εκπαιδευόταν» με εμπειρία ισοδύναμη 30 ετών, κάθε εβδομάδα.
