Η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης δεν στέκεται απλώς στην εσχατιά του Σινά· εδράζεται στην ίδια την καθαγιασμένη μήτρα της ιστορίας. Όποιος πλησιάσει τούτον τον χώρο, δεν μετακινείται μόνο γεωγραφικά· διαπερνά την ύλη του χρόνου και αγγίζει κάτι από την ουσία της πίστης.
Εδώ, στους πρόποδες του όρους Χωρήβ, όπου η ανθρώπινη φύση συνομίλησε με το Άκτιστο, ο Ιουστινιανός ανήγειρε, όχι μόνον ένα οχυρό ασκητισμού, αλλά μια βεβαίωση για το ποια μπορεί να είναι η μορφή του πολιτισμού όταν εκπορεύεται από το ιερό.
Η Μονή παραμένει στα μάτια του σύγχρονου ανθρώπου ένα αρχιτεκτονικό θαύμα. Εκείνο όμως που την καθιστά μοναδική είναι πως γίνεται βίωμα συνεκτικό, διακονία και άσκηση, σωτηρία και αθανασία μαζί. Η φλεγόμενη, αλλ’ ου καόμενη βάτος, που έως σήμερα διασώζεται στον περίβολό της, δεν είναι μόνον σύμβολο, είναι υπόμνηση ότι υπάρχει μια φωτιά που δεν καταστρέφει αλλά φωτίζει.
Στον τόπο αυτό, η προσέγγιση δεν γίνεται με το βλέμμα του τουρίστα, αλλά με το βήμα του προσκυνητή. Ο πιστός διανύει πέντε ώρες άνυδρης σιωπής μέσα στην έρημο για να βρεθεί σε μια κατάσταση ύπαρξης.
Η Μονή φυλάσσεται από τους μνημειακούς τοίχους της, αλλά κι από την ίδια την παρουσία των μοναχών της· λίγων κι αφοσιωμένων, που δεν ασκούνται για να επιδείξουν την αρετή, αλλά για να υπηρετήσουν το Άρρητο. Και μαζί τους, οι Βεδουίνοι φύλακες, απόγονοι των Τζεμπελίγια, σιωπηλοί αδελφοί στη διακονία της συνέχειας. Το Σινά είναι ίσως ο μόνος τόπος όπου το ρήγμα της Ιστορίας έχει γεφυρωθεί, όχι με πράξεις μεγάλες, αλλά με την ταπεινότητα του καθημερινού μόχθου.
Μέσα στα τείχη της, στο βάθος της σιναϊτικής ερήμου, η Μονή συνιστά ένα συμπυκνωμένο, αλλά μοναδικό σε πλούτο, Βυζάντιο. Από τον 6ο αιώνα έως σήμερα, συγκεντρώθηκαν και διαφυλάχθηκαν πνευματικοί και πολιτιστικοί θησαυροί, που ενώνουν αδιάρρηκτα την ύστερη αρχαιότητα με τον ψηφιακό μας αιώνα: το Καθολικό της μονής, όπως ακριβώς σώζεται από τα χέρια των τεχνιτών του Ιουστινιανού, με τα αρχικά ξύλινα δοκάρια της στέγης και επιγραφές αφιερωμένες στη Θεοδώρα· η τετράφυλλη θύρα, με σκαλισμένα ελάφια και επιγραφές της Παλαιάς Διαθήκης· και η λαμπρή κόγχη του ιερού με το περίφημο ψηφιδωτό της Μεταμορφώσεως, που συνδυάζει βιβλική θεολογία με σιναϊτική τοπογραφία και βασιλική μνήμη.
Η Βάτος, τόπος αποκαλύψεως και προσευχής, φιλοξενεί την τελετή της κουράς κάθε νέου μοναχού, ενώ το πηγάδι όπου ο Μωυσής συνάντησε τη Σεπφώρα εξακολουθεί να προσφέρει νερό.
Στους τοίχους του παρεκκλησίου και του καθολικού, περίπου 2.000 εικόνες – πολλές εξ αυτών προεικονομαχικές – διασώζουν, με συγκινητική συνέπεια, την αδιάκοπη πορεία της βυζαντινής τέχνης. Πρόκειται για τη μοναδικότερη στον κόσμο εικονογραφική συλλογή, όπου η τέχνη διατηρείται αδιάλειπτα από τον 6ο αιώνα έως σήμερα, τεκμηριώνοντας την εξέλιξη του βυζαντινού ιδιώματος με τρόπο μοναδικό.
Στο Σκευοφυλάκιο εκτίθενται οι σπάνιες εικόνες του 6ου αιώνα με εγκαυστική τεχνική – όπως ο Χριστός Παντοκράτωρ (βλέπε κεντρική εικόνα), ο Απόστολος Πέτρος και η Θεοτόκος ένθρονη· έργα της ακμής των Μακεδόνων, των Κομνηνών και των Παλαιολόγων· αφιερώματα από τη Γαλλία (όπως το Άγιο Ποτήριο του Καρόλου ΣΤ΄), από τη Ρωσία, τη Γεωργία, τη Μολδοβλαχία, την Κρήτη και τη Βιέννη· και χρυσοκέντητα άμφια, όπως ο αρχιερατικός σάκος του αρχιεπισκόπου Κυρίλλου, κρητικής κατασκευής του 17ου αιώνα.
Η ελληνική γλώσσα ηχεί σε διαδρόμους και χειρόγραφα, ενώ στη Βιβλιοθήκη διαφυλάσσονται πάπυροι, κώδικες, μινιατούρες – μια παλίμψηστη μνήμη του κόσμου. Ανάμεσά τους, και η ιστορία του Σιναϊτικού Κώδικα, πολύτιμου χειρογράφου του 4ου αιώνα, που αποσπάστηκε με δόλο από τη μονή και μεταφέρθηκε από τη ρωσική στην αγγλική κυριότητα, προκαλώντας πλήθος διπλωματικών πιέσεων. Κι όμως, η αδελφότητα ουδέποτε έχασε τη συνείδηση της αποστολής της.
Η Μονή είναι ταυτόχρονα τόπος χριστιανικός, εβραϊκός και μουσουλμανικός. Ένα ισλαμικό τέμενος εντός του περιβόλου υπενθυμίζει την προστασία του Μωάμεθ, τη συμφιλιωτική σχέση της μονής με τον αραβικό κόσμο, την αμοιβαία τιμή χωρίς σύγχυση ή επιβολή. Εδώ, σε απόσταση λίγων μέτρων από το καμπαναριό, ορθώνεται ο μιναρές των Βεδουίνων διακονητών – εικόνα αμοιβαίου σεβασμού, σπάνια στον σημερινό κόσμο.
Η σιωπή του Σινά, λοιπόν, δεν είναι ερημική· είναι η σιωπή εκείνου που γνωρίζει. Διότι τελικώς, η αξία αυτού του μοναστηριού δεν έγκειται μόνον στη σπανιότητα των θησαυρών του, αλλά στο γεγονός ότι για δεκαπέντε αιώνες, κάποιοι άνθρωποι, λίγοι και σιωπηλοί, κρατούν αναμμένη τη λυχνία. Και μ’ αυτήν, κρατούν τον κόσμο.
(Στην κεντρική φωτογραφία η περίφημη εικόνα του Χριστού με τη μέθοδο της εγκαυστικής. Έχει γραφτεί ότι ο Χριστός είναι και ελεήμων και αυστηρός κριτής. Κάνουμε μία κατ’ επίνοια διάκριση των δύο ημισφαιρίων του προσώπου του Χριστού και λέμε ότι το ένα μάτι είναι αυστηρό με το φρύδι υψωμένο και το άλλο δείχνει έλεος προς εμάς, συμβολίζοντας και τις δύο φύσεις του θεανθρώπου)
