Μετά την ανακοίνωση της βαθμολογίας των αποφοίτων Λυκείου στις Πανελλήνιες Εξετάσεις, ακολούθησε η αναπαραγωγή των γνωστών και κλασσικών κλισέ. Για την αξία των αποτελεσμάτων, τη μικρή ή μεγάλη σημασία που έχουν για τους μαθητές, για τις ευκαιρίες της ζωής και άλλου φιλοσοφικού περισσότερο χαρακτήρα σχόλια.
Ναι, πράγματι δεν έφτασε η καταστροφή του κόσμου εάν κάποιος μαθητής δεν κατάφερε αυτά που στόχευε. Ούτε αντίθετα η επιτυχία του στις εξετάσεις αποτελεί εισιτήριο για ένα ταξίδι στη γη της Επαγγελίας. Ωστόσο, μια ψύχραιμη ματιά στα αποτελέσματα, δεν μπορεί παρά να προκαλέσει βαθύ προβληματισμό τόσο για την ποιότητα της εκπαίδευση στη χώρα μας και το επίπεδο των αποφοίτων των λυκείων, όσο και για το ίδιο το μέλλον του τόπου. Διότι οι αγράμματοι πολίτες αποτελούν ένα ζωντανό ναρκοπέδιο. Ένα ναρκοπέδιο στο οποίο επικρατεί η βαθιά άγνοια, η αδυναμία αντίληψης, η ατελής κατανόηση και η απουσία ευθυκρισίας.
Με βάση τα αποτελέσματα των 73 χιλιάδων υποψηφίων στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, μόλις το 25% πήρε βαθμό 15 και πάνω. Δηλαδή μόλις ένας στους τέσσερις απόφοιτους λυκείου μπορεί να κατανοήσει σε ικανοποιητικό βαθμό ένα κείμενο, να αντιληφθεί το τι του ζητείται και να εκφραστεί με επάρκεια στη χρήση του γραπτού λόγου.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι μόλις ένας στους τέσσερις καταλαβαίνει με ευχέρεια το τι είναι αυτό που διαβάζει. Και ότι μόλις ένας στους τέσσερις μπορεί να γράψει με επιτυχία τις σκέψεις του σε ένα κομμάτι χαρτί. Μετά από αυτό το συμπέρασμα, μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι τα συνθήματα και οι κραυγές, τα «τσιτάτα» και οι ύβρεις έχουν νικήσει κατά κράτος την ανάλυση, τον διάλογο και την κοινή λογική στον καθημερινό δημόσιο διάλογο;
Με βάση τα αποτελέσματα των περίπου 20 χιλιάδων αποφοίτων Λυκείου, που επέλεξαν να γράψουν εξετάσεις στο μάθημα της Ιστορίας, θεωρώντας ότι αυτό ήταν τα δυνατό τους σημείο, το 53% πήρε κάτω από τη βάση του 10 και μόλις το 27% βαθμολογήθηκε με 15 και πάνω. Φανταστείτε δηλαδή, και να μη ήταν το δυνατό τους χαρτί στην προσπάθεια εισόδου τους σε μια Πανεπιστημιακή σχολή. Το γεγονός ότι μόλις ένας στους τέσσερις αποφοίτους Λυκείου, γνωρίζει επαρκώς την ελληνική και παγκόσμια ιστορία ασφαλώς και πρέπει να μας προβληματίζει. Ειδικά αν σκεφτούμε ότι περίπου 50 χιλιάδες απόφοιτοι δεν εξετάστηκαν καν στο συγκεκριμένο μάθημα διότι δεν απαιτείτο από τον κύκλο μαθημάτων που είχαν επιλέξει. Οπότε προφανώς γνωρίζουν ακόμα λιγότερα.
Είναι προφανές ότι όποιος δε γνωρίζει ιστορία, δεν είναι απλά γραφικός ως προς τις απαντήσεις που δίνει σε ερωτήσεις που του υποβάλλονται τυχαία στον δρόμο, επί την ευκαιρία των εθνικών εορτών. Όποιος δε γνωρίζει, δεν αναζητά ή δεν προσεγγίζει την ιστορική αλήθεια, με αποτέλεσμα να είναι ευεπίφορος στις συνομωσιολογίες, τις τερατολογίες και τα ακατάσχετα, απατηλά και «εύκολα» ψεύδη που προσπαθούν να ανατρέψουν την ίδια την πραγματικότητα. Πέφτοντας ο ίδιος στον βυθό της άγνοιας, του φόβου, της ανασφάλειας και του υπερδιέγερσης του θυμικού. Διότι όταν κάποιος δε γνωρίζει το παρελθόν, αδυνατεί να ερμηνεύσει το παρόν, με αποτέλεσμα να οδηγείται σε άλογα συμπεράσματα και τοξικές αντιδράσεις πολλές φορές.
Και πάμε τώρα στις αποδόσεις των αποφοίτων Λυκείου, που μέσω των επιλογών τους εξετάστηκαν στα μαθήματα της Χημείας, της Φυσικής και των Μαθηματικών. Στα «δυνατά» τους μαθήματα, δηλαδή.
Στο μάθημα της Χημείας, από σύνολο των 26 χιλιάδων μαθητών που διαγωνίστηκαν το 35% έλαβε βαθμολογία από 15 και πάνω. Μόλις τρεις με τέσσερις στους δέκα μαθητές, μπορούν να καταλάβουν με επάρκεια, το πως δημιουργήθηκε η ζωή και ποιος είναι ο κύκλος της, από τι είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος, πως λειτουργούν τα φάρμακα, τι είναι τα εμβόλια, τι ακριβώς είναι η κλιματική κρίση, ποια είναι η αλυσίδα παραγωγής μιας σειράς από προϊόντα καθημερινής κατανάλωσης και χρήσης, ή ποια είναι η χημική αντίδραση της καύσης. Και εδώ η απουσία γνώσης και κριτηρίων επεξεργασίας των γεγονότων, αφ’ ενός δημιουργεί φόβο και πρωτόγονες αντιδράσεις στο ίδιο το άτομο και αφ’ ετέρου οδηγεί σε αποκλίνουσες συμπεριφορές που βλάπτουν το κοινωνικό σύνολο. Δε χρειάζεται βέβαια να πούμε κάτι για τις γνώσεις πάνω στα χημικά φαινόμενα των αποφοίτων Λυκείου, οι οποίοι επέλεξαν να μη μελετήσουν και να μην εξεταστούν στο μάθημα της Χημείας.
Στο μάθημα της Φυσικής, στο οποίο μαθαίνουμε ουσιαστικά τους κανόνες της λειτουργίας του κόσμου, το 24% έγραψε πάνω από 15 και το τερατώδες 50% κάτω από 10. Ας μην πάμε μακριά. Τρεις στους τέσσερις μαθητές δε γνωρίζουν για την επιτάχυνση και την επιβράδυνση των οχημάτων, για την ηλεκτρική ενέργεια, για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για την πυρηνική ενέργεια, τις τηλεπικοινωνίες κ.α. Και το βασικότερο, αδυνατούν να κατανοήσουν τα φυσικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα να καλύπτουν αυτό το τεράστιο κενό αντίληψης με αντιεπιστημονικές και πρωτόγονες θεωρίες.
Τέλος στο μάθημα των Μαθηματικών, στο οποίο διδασκόμαστε τη μαθηματική σκέψη σαν βάση των κανόνων που διέπουν όλες τις επιστήμες, όλα τα φυσικά και χημικά φαινόμενα, τα οικονομικά δεδομένα, τη στατιστική και στην ουσία το σύνολο της ζωής μας, το 60% των αποφοίτων έλαβε από 10 και κάτω. Και μόλις το 19%, βαθμολογήθηκε από 15 και πάνω. Αυτά τα τραγικά ποσοστά ερμηνεύουν απόλυτα τα φαινόμενα του μαθηματικού και οικονομικού αναλφαβητισμού που κυριαρχεί στη χώρα μας. Απόφοιτοι Λυκείου, ενήλικοι πολίτες, που δεν αντιλαμβάνονται και αδυνατούν να προβούν στην επεξεργασία ποσοστών, σε πράξεις της απλής μεθόδου των τριών, σε υπολογισμό εκπτώσεων, αυξήσεων, επιτοκίων, στον σχεδιασμό του οικογενειακού προϋπολογισμού κ.α. Τι να πούμε και για τους υπόλοιπους αποφοίτους Λυκείου, οι οποίοι απέφευγαν το μάθημα των Μαθηματικών όπως ο διάολος το λιβάνι; Αν συνυπολογίσουμε και αυτούς, τα στοιχεία λαμβάνουν μια ακόμα πιο επιβαρυντική εικόνα.
Δε θα σταθώ στην πλήρη αποτυχία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Δε θα σταθώ στο γεγονός ότι οι μισοί απόφοιτοι Λυκείου «παίρνουν απλά ένα χαρτί», το οποίο προφανώς και δε δικαιούνται και το οποίο στην πραγματική αγορά εργασίας έχει μηδαμινή αξία. Δε θα σταθώ στο γεγονός ότι τα Πανεπιστήμια της χώρας γεμίζουν με φοιτητές, οι οποίοι αδυνατούν λόγω έλλειψης γνώσεων και αντίληψης, να παρακολουθήσουν και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.
Θα σταθώ όμως στο γεγονός ότι μια αγράμματη κοινωνία, δεν μπορεί να πάει πολύ μακριά. Στην ουσία δεν μπορεί να πάει πουθενά. Ναρκοθετεί το ίδιο της το μέλλον, λειτουργώντας διαρκώς με ανορθόδοξο και ανορθολογικό τρόπο. Και όπως λέει και ο Διονύσης Σαββόπουλος σε ένα τραγούδι του, «όποιος δεν καταλαβαίνει, δεν ξέρει που πατά και που πηγαίνει».
