Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε από τις 5 Ιουνίου 2025 το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με αντικείμενο τη ριζική μεταρρύθμιση του πλαισίου δημοσιονομικής διαχείρισης της χώρας. Το σχέδιο νόμου εναρμονίζεται με την Οδηγία (ΕΕ) 2024/1265 και σηματοδοτεί μια νέα εποχή πειθαρχημένης, αλλά και ευέλικτης, δημοσιονομικής πολιτικής.
Νέο μοντέλο με επίκεντρο τις καθαρές δαπάνες
Η βασική αλλαγή αφορά την ενσωμάτωση του «κανόνα καθαρών δαπανών», σύμφωνα με τον οποίο οι δημόσιες δαπάνες – εξαιρουμένων των τόκων, των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και των έκτακτων κρίσεων – δεν θα μπορούν να αυξάνονται πάνω από το όριο που ορίζεται από το τετραετές Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο (ΜΔΣ).
Για το 2026, ο εγκεκριμένος ευρωπαϊκά στόχος περιορίζει την αύξηση στο 3,6%, δηλαδή περίπου 3,6 δισ. ευρώ.Ο νέος κανόνας δεν επιτρέπει την προσαρμογή του στόχου σε περίπτωση ανόδου των εσόδων που δεν προέρχονται από ενεργητικές πολιτικές, όπως η πάταξη της φοροδιαφυγής. Αντιθέτως, τέτοια επιπλέον έσοδα θα πρέπει είτε να αποταμιεύονται είτε να αξιοποιούνται για μείωση του χρέους.
Σε περίπτωση επίτευξης χαμηλότερων δαπανών από τον ετήσιο στόχο, δίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης του επιπλέον δημοσιονομικού χώρου τα επόμενα έτη, έως και 0,3% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα αξιοποίησε ήδη αυτόν τον μηχανισμό μετά το πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ το 2024, με αποτέλεσμα μόνιμα μέτρα ύψους 1,1 δισ. ευρώ από το 2025.
Σταθεροί κανόνες, αλλά και δικλείδες ευελιξίας
Η αρχιτεκτονική του νέου πλαισίου βασίζεται σε ένα τετραετές ΜΔΣ, συμπληρωμένο από ετήσιο Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό.
Προβλέπονται ρήτρες διαφυγής για έκτακτες συνθήκες (πανδημίες, φυσικές καταστροφές), ενώ ειδική εξαίρεση προβλέπεται για τις αμυντικές δαπάνες.
Σε αντίθετη περίπτωση υπέρβασης, τίθεται σε εφαρμογή ο ευρωπαϊκός μηχανισμός υπερβολικού ελλείμματος.
Το όριο του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα διατηρείται, όπως και η απαίτηση για πρωτογενή πλεονάσματα. Επιπλέον, ενισχύεται θεσμικά και επιχειρησιακά το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, το οποίο αποκτά αναβαθμισμένο ρόλο στην παρακολούθηση και εποπτεία της εφαρμογής των νέων κανόνων.
Μέτρα κοινωνικής στήριξης και επενδύσεων
Πέρα από τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις, το νομοσχέδιο προβλέπει και στοχευμένα μέτρα κοινωνικής πολιτικής:
- Επιστροφή ενός ενοικίου ετησίως για κύρια και φοιτητική κατοικία.
- Ετήσιο επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες και άτομα με αναπηρία.
- Παράταση της μείωσης φόρου για αναβαθμίσεις κτιρίων έως το 2026.
- Αύξηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ.
Νέα εργαλεία και θεσμικές καινοτομίες
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη δημιουργία του Εθνικού Μητρώου Παροχών, που θα καταγράφει όλες τις ενισχύσεις του Δημοσίου προς φυσικά πρόσωπα, ενώ αυξάνεται η φαρμακευτική δαπάνη κατά 100 εκατ. ευρώ ετησίως για την περίοδο 2026–2030.
Τέλος, ρυθμίζονται ειδικά ζητήματα όπως οι μετακινήσεις υπαλλήλων με αναπηρία, αποσπάσεις σε κρίσιμες δομές, καθώς και η διαχείριση του προγράμματος «Μίτος», σε συνεργασία των Υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών.
Υψηλόβαθμα στελέχη του οικονομικού επιτελείου σημειώνουν ότι το νομοσχέδιο του ΥΠΟΙΚ αποτελεί μια ισορροπημένη προσέγγιση που συνδυάζει δημοσιονομική πειθαρχία με κοινωνική μέριμνα και θεσμική ενίσχυση. Η διαβούλευση διαρκεί δύο εβδομάδες, προτού κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση, σηματοδοτώντας μια σημαντική καμπή για τη δημοσιονομική πολιτική της χώρας.
