Του Γιάννη Σιδέρη
«Πάμπτωχη στη δεκαετία του '50, η Λιβύη είναι σήμερα η πλουσιότερη χώρα της Αφρικής. Χάρη στο πετρέλαιο, παιδεία, στέγη και υγεία προσφέρονται σχεδόν δωρεάν σε όλους. Οι Λίβυοι είναι μορφωμένοι. Η θέση των γυναικών είναι ζηλευτή, τόσο νομοθετικά όσο και στην πράξη, και η πολυγαμία απαγορεύεται». Αυτά έγραφε ο Jean-Yves Moisseron, αρχισυντάκτης της επιθεώρησης «Maghreb-Machrek», εν έτει 2011 επί Καντάφι.
Ο γράφων σε κείμενο της εποχής έγραφε: «Η Λιβύη είναι εύκολη στρατιωτικά, δεν είναι όμως εύκολη κοινωνικά: Οι προστάτες του "άοπλου λαού που σφαγιάζεται" ενδέχεται να ανοίξουν αστόχαστα το κουτί της Πανδώρας. Δεν υπάρχει εύκολη διάδοχη κατάσταση γιατί δεν υπάρχουν συγκροτημένες πολιτικές δυνάμεις, ούτε κοινωνία με ομογενή εθνολογική δομή. Αποτελείται από ένα πλήθος φυλών (περίπου 140 !), μεσαιωνικής οργάνωσης και νοοτροπίας, με τα δικά τους προτάγματα, μύθους, μίση και συμφέροντα»!
Τα βλέπαμε εμείς οι απλοί και μη εξειδικευμένοι, και δεν το έβλεπαν οι τρανοί ηγέτες του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ; Τα έβλεπαν αλλά δεν τους ένοιαζε το γεγονός ότι ήταν αδύνατο να θεσπίσουν «nation building» σε μια γη φυλών με μεσαιωνικές πατριαρχικές δομές. Τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Αφρικής, 44 δις βαρέλια, ήταν που τους ένοιαζαν (Χωρίς αυτά η Λιβύη θα είχε παραμείνει ένα άνυδρο στρατόπεδο στα αζήτητα, όπως ήταν πάντα στο διάβα των αιώνων, από την εποχή των φοινίκων θαλασσοπόρων ως την εποχή των Ιταλών φασιστών και των αμερικανικών βάσεων).
Η καταστροφή της Λιβύης, η μετατροπή από ένα αυταρχικό μεν αλλά οργανωμένο κράτος που συνέβαλλε στην σταθερότητα της περιοχής, καταδεικνύει το μέγεθος της ανευθυνότητας της Δύσης, ιδιαίτερα των ΗΠΑ. Στήριξαν άνευ όρων την λεγόμενη «αραβική άνοιξη», που καθοδηγούνταν από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, δολοφονήθηκε ο Καντάφι με ελεεινό τρόπο από τον όχλο, και έκτοτε βιώνουμε όλοι τις συνέπειες.
Δηλαδή την αδυναμία της Λιβύης να συγκρατήσει εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες, και το γεγονός ότι έχει μετατραπεί σε μια σκακιέρα πάνω στην οποία παίζουν παιχνίδια επιρροής πολλές και ετερόκλητες δυνάμεις με ιδιοτελή συμφέροντα όπως η Τουρκία.
Γύρω από τις ενεργειακές πηγές της Λιβύης χορεύουν κυριολεκτικά αμερικανικά, τουρκικά, ευρωπαϊκά και ρωσικά συμφέροντα (ίσως και ελληνικά). Χρόνια τώρα, ούτε η ΕΕ ούτε οι ΗΠΑ απέκτησαν μια σαφή στρατηγική ,ούτε για την Λιβύη, ούτε για την Μεσόγειο. Έχουν περιοριστεί σε αστυνομικά μέτρα ελέγχου των ροών και της τρομοκρατίας , υποβάθμισαν την πολιτική πτυχή και τώρα τρέχουν από Διάσκεψη σε Διάσκεψη για να βρουν επειγόντως λύση.
Η Λιβύη είναι αποσαρθρωμένο κράτος, η άνοιξη έρχεται, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες κινούνται, φόβοι για κύμα τρομοκρατίας αναδύονται , οι ΗΠΑ είναι χαμένες στην δίνη του Τραμπ και στα τόσα ανοιχτά μέτωπα που έχουν και δεν κλείνουν κανένα.
Η Ελλάδα επίσης (η προηγούμενη κυβέρνηση, η νυν δεν πρόλαβε) υποβάθμισε τον κομβικό ρόλο της Λιβύης καθώς στην κουλτούρα της υπερισχύει το δόγμα ότι οι άλλοι θα λύσουν το πρόβλημα. Μέχρι την στιγμή που η Τουρκία στηρίζοντας τον Σάρατζ και υπέγραψε μαζί του τη συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες. Τώρα τρέχουμε.
Τρέχουμε έστω και αργά. Η Γερμανία που παγίως φροντίζει για τα συμφέροντά της οργανώνει τη νέα Διάσκεψη στο Βερολίνο την Κυριακή. Η Ελλάδα απουσιάζει μετά από βέτο της Άγκυρας. Και η Γερμανία δήθεν υποχώρησε, θεατρικώ τω τρόπω. Αν η Μέρκελ δήλωνε στον Ερντογάν ότι η Ελλάδα θα προσκληθεί και αν δεν θέλει ας μην καθίσει στο τραπέζι, ο Ερντογάν θα υποχωρούσε γιατί δεν μπορεί να απουσιάσει.Αλλά η Μέρκελ προφανώς σκέπτεται τις οικονομικές συναλλαγές με την Τουρκία. Είναι και αυτό μια πτυχή της γερμανικής Ευρώπης.
Η Αθήνα σε μια κίνηση αντιπερισπασμού κάλεσε τον Χάφταρ αποσκοπώντας προφανώς στο να «σπάσει» το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο. Γιατί εάν σχηματιστεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας στην Λιβύη και θα υπάρχει μέσα ο όρος ότι η κυβέρνηση αυτή θα αναγνωρίσει συμφωνίες που έχει υπογράψει η επίσημη κυβέρνηση, δηλαδή ο Σάρατζ, τότε η συμφωνία Τουρκίας –Λιβύης θα γίνει καταστροφική για τα ελληνικά συμφέροντα.
Και επειδή χθες, ο ΥΠΕΞ της Ρωσίας Λαβρόφ δήλωσε ότι τα κείμενα της Διάσκεψης του Βερολίνου είναι έτοιμα, αρκεί να τα υπογράψει και ο Χάφταρ, γίνεται αντιληπτό το μέγεθος της αγωνίας για την Αθήνα.
Υπό αυτή την οπτική, η περιοχή μας εισέρχεται σε νέα ιστορική φάση. Γεωπολιτικά, πολιτικά, ενεργειακά και οικονομικά. Συμμαχίες συγκροτούνται και ανατρέπονται , αντιπαραθέσεις αναδύονται και γενικότερα η εικόνα είναι ανησυχητική. Η Ελλάδα οφείλει να κινηθεί προς κάθε κατεύθυνση, με σχέδιο και αποφασιστικότητα . Τίποτα δεν χάνεται αν μια χώρα δεν έχει παραιτηθεί . Η Διάσκεψη του Βερολίνου θα γίνει. Την επομένη, η Ελλάδα πρέπει να κάνει την δική της κίνηση ή την δική της επανεκκίνηση και να δώσει τον δικό της αγώνα.
