Τα έφερε έτσι πάλι η ζωή και το ελληνικό Χρηματιστήριο θα μείνει με το παράπονο μιας ακόμα χαμένης χρονιάς. Η κακοδαιμονία των επενδυτών του ελληνικού χρηματιστηρίου από το 2008 και μετά νομίζω ότι δύσκολα μπορεί να βρει ιστορικό προηγούμενο. Σε μια δεκαετία οικονομικής συγκυρίας αρνητικών επιτοκίων και φθηνού πετρελαίου η χώρα έτρεχε να ανακεφαλαιοποίησει τις τράπεζες (δις) και να λύσει το πρόβλημα των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
Τα Χρηματιστήρια στο εξωτερικό κατέγραφαν απανωτά ιστορικά υψηλά την στιγμή που στην Ελλάδα το Χρηματιστήριο έκλεινε για ένα μήνα, αφού δεν υπήρχε δυνατότητα να εκκαθαριστούν οι συναλλαγές. Όταν τέλος πάντων επιστρέψαμε και εμείς σε μια οικονομική κανονικότητα ήρθε η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Θυμάμαι ένα παιχνίδι του Ολυμπιακού για τα προημιτελικά του champions league με την Γιουβέντους στο Ολυμπιακό Στάδιο το 1999. Είναι η πρώτη φορά που η ομάδα πάει τόσο καλά στην Ευρώπη και ενώ έχει χάσει στο πρώτο παιχνίδι με 2-1 στην Ιταλία προηγείται στο σκορ από το πρώτο ημίχρονο, ενώ το παιχνίδι θέλει τέσσερα λεπτά για να λήξει. Με το εκτός έδρας γκολ ο Ολυμπιακός προκρίνεται όμως όλη η εξέδρα είναι ανήσυχη, υπάρχει μια βεβαιότητα ότι κάτι δεν θα πάει καλά μέχρι να τελειώσει το ματς.
Όχι γιατί ο Ολυμπιακός δεν παίζει καλά, αλλά επειδή υπάρχει μια παράδοση κακοδαιμονίας. Η συνέχεια γνωστή. Σε μια σέντρα των Ιταλών την μπάλα θα την πάρει ο αέρας, ο Ελευθερόπουλος θα κάνει άστοχη έξοδο και ο Κόντε θα στείλει την μπάλα στα δίχτυα και την ομάδα του στα ημιτελικά.
Κάπως έτσι πήγαινε και η φετινή χρονιά. Αφού ξεπεράσαμε το σκόπελο της πανδημίας ή έστω αναχαιτίσαμε τις οικονομικές της συνέπειες η χρονιά έδειχνε να ξεκινάει με ισχυρή δυναμική ανάπτυξης από τον Τουρισμό και της εισροές του Ταμείου Ανάκαμψης. Μετά ήρθε ο πόλεμος στην Ουκρανία να πυροδοτήσει αυξήσεις στην ενέργεια οδηγώντας τον πληθωρισμό σε υψηλά δεκαετιών προκαλώντας άνοδο των επιτοκίων.
Το φθηνό χρήμα είναι παρελθόν για αρκετό διάστημα από ότι φαίνεται, οι επιχειρήσεις θα πρέπει για μια ακόμη φορά να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα που δεν βοηθά ιδιαίτερα την αναπτυξιακή τους στρατηγική και οι επενδυτές να (ξανά) κάνουν υπομονή αφού προς το παρόν το sell-off αφορά του πάντες. Σε αυτόν τον τομέα πάντως είμαστε παγκόσμιοι πρωταθλητές: Έχουμε αναγάγει την υπομονή σε επιστήμη. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε επενδυτές, αλλά σε όλους τους εμπλεκόμενους με την αγορά.
Επιχειρηματίες, στελέχη, χρηματιστές, αναλυτές και διαχειριστές επί 14 χρόνια λειτουργούν στο κόκκινο. Όχι, το κόκκινο της χρηματιστηριακής πτώσης, αλλά το κόκκινο μιας εγρήγορσης κινδύνου που έχει κουράσει περισσότερο και από τους αποκλεισμούς του Θρύλου από τις Ευρωπαϊκές διοργανώσεις.
Όλα αυτά βέβαια είναι γνωστά δεν έχουν κάποια προστιθέμενη αξία ωστόσο είναι χρήσιμο να καταλάβουμε το μέγεθος των δυσκολιών στις οποίες έχουν ανταπεξέλθει οι ελληνικές επιχειρήσεις. Φέτος όλα δείχνουν ότι η κερδοφορία των εισηγμένων δεν θα είναι απλά καλύτερη από πέρυσι αλλά θα είναι η καλύτερη όλων των εποχών.
Αυτή η ικανότητα προσαρμογής σε ένα κοκτέιλ συνεχών δυσμενών συνθηκών και παράλληλα η επίτευξη ιστορικών επιδόσεων ίσως δικαιούται ένα υπερτίμημα αποτίμησης. Τα μεγέθη των εταιριών και η εικόνα των ισολογισμών είναι τα καλύτερα από ποτέ και η εικόνα τους συμβαδίζει μετά από καιρό και με την δημοσιονομική πορεία της χώρας. Σε ένα διεθνοποιημένο χρηματιστηριακό περιβάλλον όμως η παράμετρος αυτή έχει περάσει σε δεύτερο πλάνο και αυτό που προέχει είναι η προστασία του κεφαλαίου.
Πού θα πάει, θα γυρίσει. Κάποια στιγμή ο πόλεμος θα τελειώσει, κάποια στιγμή ο πληθωρισμός θα επιστρέψει σε επίπεδα που θα επιτρέπουν να μιλήσουμε για κανονικότητα. Θα ξαναδούμε εταιρίες και αποτιμήσεις με περισσότερη ψυχραιμία και όσοι είμαστε τυχεροί και έχουμε αντέξει θα αποζημιωθούμε για την υπομονή μας. Διότι τα πρώτα χρήματα μετά από όλα αυτά δεν θα είναι η ανταμοιβή της επιβίωσης μας αλλά η αποζημίωση για την ψυχική οδύνη που έχουμε περάσει όλα αυτά τα χρόνια.