Τέτοια εποχή πέρυσι συζητούσαμε αν θα ζήσουμε χειμώνα με δελτίο στο ρεύμα και στρατοσφαιρικές τιμές.
Τα αποφύγαμε χάρη στην τύχη να έχουμε καλές καιρικές συνθήκες και ευνοϊκές συγκυρίες που φέτος δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Ούτε και νοείται ενεργειακή ανεξαρτησία όταν εισάγουμε κάθε χρόνο φυσικό αέριο και πετρέλαιο, αξίας πάνω από 6 δισεκατομμύρια ευρώ.
Και παρ' όλα αυτά, ενώ κατέχουμε την 7η θέση στην παραγωγή πράσινης και φθηνής ενέργειας στον κόσμο, οι ανανεώσιμες παραμένουν από τους πλέον συκοφαντημένους τομείς στην Ελλάδα. Γκρινιάζουμε ότι το ρεύμα είναι ακριβό, αλλά ανεχόμαστε τους κατ’ επαγγελμα «οικολόγους» που θέλουν να απελευθερώσουν τα βουνά και τις πεδιάδες από τις «περιβαλλοντοκτόνες» επενδύσεις.
Κι εν πάσει περιπτώσει είναι παρανοϊκό να μην μας ενοχλούν τα αυθαίρετα πάνω στον αιγιαλό, αλλά να μας χαλάει τη θέα η ανεμογεννήτρια στο απέναντι βουνό.
Το θέμα που άνοιξε προ ημερών από το βήμα της γενικής συνέλευσης της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής ο πρόεδρός της, Γιώργος Περιστέρης, δεν είναι προφανώς καινούργιο. Το αστείο με τις αντιδράσεις κατά των ΑΠΕ κρατάει δεκαετίες και συντηρείται από τους «προστάτες» του περιβάλλοντος που έχουν χτίσει καριέρες, στελέχη της Αριστερας που πρωτοστατούν σε κάθε εκδήλωση κατά των ανανεώσιμων και «ακτιβιστές» που τις δαιμονοποιούν, δίνοντας μάχες χαρακωμάτων και ανέξοδους αγώνες ακόμη και με δολιοφθορές ανεμολογικών ιστών.
Οι συνθήκες όμως έχουν αλλάξει. Τα προηγούμενα χρόνια, πριν την εμφάνιση της μεγαλύτερης ενεργειακής κρίσης των τελευταίων 50 ετών στον πλανήτη, η Ελλάδα είχε την πολυτέλεια να ανέχεται τα γραφικά αυτά κινήματα και τους κάθε λογής οπαδούς της στρεβλής αντίληψης για την προστασία του περιβάλλοντος. Τα όσα ζήσαμε ωστόσο το 2022 αποκάλυψαν με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο τι σημαίνει ενεργειακή εξάρτηση από τρίτες χώρες και πόσο καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η ενέργεια σε γεωπολιτικό επίπεδο.
Τα χειρότερα, το δελτίο στο ρεύμα και τη θέρμανση, τα γλιτώσαμε επειδή ήμασταν τυχεροί εξαιτίας του ήπιου χειμώνα, των αθρόων εισαγωγών LNG που χρυσοπληρώσαμε, και των επιδοτήσεων που στην Ελλάδα έφτασαν τα 8 δισ ευρώ, δίχως τις οποίες το ρεύμα θα ήταν τουλάχιστον 10% ακριβότερο. Τα έκτακτα ωστόσο μέτρα στήριξης τελείωσαν, το ξεκαθαρισαν προ ημερών οι Βρυξέλλες. Οι κυβερνήσεις ετοιμάζονται να βάλουν τέλος στο πλαφόν επί των κερδών των ηλεκτροπαραγωγών, στις ενισχύσεις και τις φοροελαφρύνσεις. Το επιβάλλει η ανάγκη επιστροφής σε δημοσιονομική πειθαρχία.
Τι σημαίνουν όλ' αυτά; Οτι, το φετινό χειμώνα, δύο από τους τρεις παράγοντες, εξαιτίας των οποίων αποφύγαμε πέρυσι τα πιο δύσκολα (ήπιος καιρός και επιδοτήσεις) ίσως να μην υπάρχουν. Τι θα συμβεί αν εκλείψει και το τρίτο «χαρτί», δηλαδή τα μαζικά φορτία αμερικανικού LNG προς την Ευρώπη;
Τα καμπανάκια από Ολλανδία και Ασία
Τις τελευταίες εβδομάδες αρκετά πλοία με φορτία LNG αλλάζουν ρότα και βάζουν πλώρη για τα λιμάνια της Ασίας, καθώς λήγουν μια σειρά από μακροχρόνια συμβόλαια και οι Ιάπωνες, Κορεάτες αλλά και οι Κινέζοι, σπεύδουν να τα ανανεώσουν. Η αναζωπύρωση του ασιατικού ενδιαφέροντος για τέτοια συμβόλαια έχει ως αποτέλεσμα να τσιμπάνε οι τιμές.
Δεν είναι μόνο η Ασία που τις ανεβάζει. Αρχικά η προσωρινή διακοπή λειτουργίας ενός κοιτάσματος στη Νορβηγία και την Πέμπτη η είδηση ότι η Ολλανδία πρόκειται να κλείσει το Γκρόνινγκεν, το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στην Ευρώπη, λόγω των συνεχών σεισμών που προκαλεί στην περιοχή, προκάλεσε μίνι ράλι στα χρηματιστήρια. Από εκεί που η τιμή του αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο είχε πέσει στις αρχές Ιουνίου σε χαμηλά διετίας (23 ευρώ/ MWh), σκαρφάλωσε την περασμένη εβδομάδα στα 49 ευρώ, επιστρέφοντας σε επίπεδα Απριλίου. Οι αγορές είναι νευρικές.
«Έχουμε δει μόνο τα χαμηλά του αέριου», είπε πρόσφατα ο Ευ.Μυτιληναίος.
Κάποιοι βλέπουν σε όλ' αυτά σημάδια συναγερμού, ειδικά φέτος που η Ευρώπη θα βασίζεται αποκλειστικά στα φορτία LNG και τις νορβηγικές εισαγωγές. Εφόσον επαναληφθούν τους επόμενους μήνες παρόμοια γεγονότα, τότε σε περίπτωση ενός κρύου χειμώνα, τα αποθέματα φυσικού αερίου μπορεί και να έχουν αδειάσει μέχρι τον Μάρτιο του 2024. Το θέμα ανησυχεί ήδη μια σειρά ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, όπως την Ισπανία και την Ελλάδα, οι οποίες θα το θέσουν στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της επόμενης εβδομάδας (19 Ιουνίου), ενώ εξετάζουν ακόμη και τον σχηματισμό κοινού μετώπου.
Κάπου εδώ βρίσκεται η ενεργειακή κατάσταση της Ευρώπης καθώς διανύουμε το πρώτο μήνα του καλοκαιριού, με όλες τις χώρες να ανταγωνίζονται ποια θα τρέξει τις περισσότερες πράσινες επενδύσεις.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Έχει την ευκαιρία να πάψει να ανακυκλώνει ένα μοντέλο που έχει από καιρό πεθάνει.
Είναι επομένως παράλογο, με τέτοια πηγή πλούτου, όπως οι συνθήκες ηλιοφάνειας και το αιολικό δυναμικό που στα βουνά της Κρήτης φτάνει τα 8,5 μέτρα ανά δευτερόλεπτο (από τα καλύτερα διεθνώς), οι διαχειριστές των δικτύων να ανησυχούν κάθε μέρα για την ευστάθεια του συστήματος. Και να αναγκάζονται, επειδή δεν έχουν ακόμη προχωρήσει οι επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας, για να μην καταρρεύσει το σύστημα όταν η ζήτηση είναι χαμηλή, να κόβουν την επιπλέον πράσινη ενέργεια, η οποία παρ' ότι παράγεται, κυριολεκτικά πετιέται.
Είναι αστείο, ενώ η κλιματική κρίση καλπάζει με πρωτοφανείς ρυθμούς, να υπάρχουν ακόμη κόμματα που έχουν κυβερνήσει την Ελλάδα και που ενώ διατρανώνουν την ευαισθησία τους στο περιβάλλον, την ίδια στιγμή στελέχη τους πρωτοστατούν εναντίον των ΑΠΕ.
