Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Τις... συγκινήσεις που έχουν χαρίσει στις αγορές οι ελληνικές κυβερνήσεις υπενθυμίζουν οι όροι που έθεσε πρόσφατα ο επικεφαλής του EuroWorking Group, Τόμας Βίζερ, προκειμένου να επιστρέψει η Ελλάδα στις αγορές.
Η ουσία των δηλώσεων του κ. Βίζερ -μίλησε για τέσσερις όρους: ασφαλιστικό, φορολογικό, φορολόγηση αγροτών, νέα δημοσιονομικά μέτρα- είναι ότι πρέπει να γίνουν μέσα σε ένα χρόνο όλα όσα δεν έγιναν στο παρελθόν, δηλαδή να συνεχιστεί χωρίς καμία παρέκκλιση το μνημόνιο και να ληφθούν όλα τα σκληρά αλλά απαιτούμενα από τους δανειστές μέτρα.
Γίνεται αυτό; Έλληνες και ξένοι αναλυτές συμφωνούν ότι η σταθερότητα και η σταδιακή επιστροφή στην ομαλότητα, ήταν πάντοτε το ζητούμενο για την Ελλάδα.
«Αν η ελληνική κυβέρνηση τα καταφέρει, τότε θα σταματήσει το μεγαλύτερο κερδοσκοπικό πάρτι όλων των εποχών», σημειώνει με νόημα αναλυτής ξένου οίκου που έχει παίξει σημαντικό ρόλο την τελευταία πενταετία στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης. Είναι, όντως, η ελληνική κρίση το μεγαλύτερο κερδοσκοπικό πάρτι; Αν ήταν τίτλος ταινίας θα μπορούσε να είναι «το παιχνίδι των λυγμών», σημειώνει ο ίδιος.
Και δεν έχει άδικο. Η αποτυχία της Ελλάδας να σταθεροποιηθεί οικονομικά και πολιτικά, αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για «παιχνίδια» στις αγορές - από τα οποία προφανώς κάποιοι επωφελούνται - αλλά και για παχυλές αμοιβές.
Το PSI, η επαναγορά ομολόγων και οι τρεις γύροι ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών κόστισαν στον Έλληνα φορολογούμενο πάνω από 600 εκατ. ευρώ. Μόνο για τις προμήθειες των ξένων επενδυτικών τραπεζών που ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας τις εν λόγω διαδικασίες. «Αν λάβουμε υπόψη και τα κεφάλαια που άλλαξαν χέρια στις αγορές ομολόγων και συναλλάγματος λόγω της ελληνικής κρίσης και των αναταράξεων, τότε το συνολικό παζάρι ανήλθε σε μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ», εκτιμά ο αναλυτής.
Το 2010 ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ είχε συνδέσει την ελληνική κρίση με την κερδοσκοπία, ωστόσο είχε δηλώσει ότι οφείλεται όχι μόνο σε αυτήν αλλά και στον ανεπαρκή έλεγχο των δημόσιων οικονομικών. Η εφημερδία Liberation έχει, από την πλευρά της, κατηγορήσει την Goldman Sachs ότι κέρδισε δισεκατομμύρια παίζοντας κατά του ευρώ και της Ελλάδας.
Το ελληνικό χρέος έδωσε ουκ ολίγες «αφορμές» για τολμηρές τοποθετήσεις και μεγάλα κέρδη. Αν ο George Soros σχεδίασε το τέλειο χτύπημα στη στερλίνα το 1992 και κέρδισε πάνω από 1,5 δισ. δολάρια σε... χρόνο dt, η κερδοσκοπία στο ευρώ, στα ομόλογα αλλά και σε άλλες αγορές την τελευταία πενταετία έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.
Χαρακτηριστικό του πόσο έχει «μικρύνει» τον κόσμο η τεχνολογία, είναι ότι στον απόηχο της Μαύρης Δευτέρας του Οκτωβρίου του 1929, όταν κατέρρευσε το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, οι αγορές εκτός ΗΠΑ διόρθωσαν κατά μέσο όρο 5%, ενώ η είδηση της κατάρρευσης της Lehman Brothers τον Οκτώβριο του 2008 είχε 5 φορές μεγαλύτερο αντίκτυπο.
«Η επόμενη μεγάλη κρίση θα έχει τουλάχιστον πολλαπλάσιες συνέπειες από αυτές του 2008. Καλώς ήρθατε στην παγκοσμιοποιημένη ψηφιακή εποχή», σημειώνει στο liberal.gr στέλεχος επενδυτικής τράπεζας. «Μέχρι τότε, όμως, υπάρχουν πολλοί παράγοντες αποσταθεροποίησης, με την ελληνική κρίση να τροφοδοτεί με... συνέπεια τους κερδοσκόπους με μικρές αλλά συνεχόμενες δόσεις αναταράξεων», προσθέτει ο ίδιος.
Μόνο φέτος, οι «δόσεις» ήταν αρκετές: το παγκόσμιο ενδιαφέρον του περασμένου καλοκαιριού όταν η Ελλάδα βρισκόταν με το ένα πόδι εκτός Ευρωζώνης, οι διαπραγματεύσεις στο κόκκινο με τους δανειστές, το δημοψήφισμα, τα capital controls και η απειλή εξόδου από το ευρώ έκαναν κάποιους να τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση.
«Αναταράξεις»
Και δεν είναι μόνο η Ελλάδα. Θυμηθείτε πόσες φορές τα τελευταία χρόνια οι αγορές κλονίζονται εξαιτίας αναταραχών, απρόσμενων δηλαδή γεγονότων που προκαλούν «αναταράξεις» στις τιμές και έντονη μεταβλητότητα.
Κάποιοι κερδίζουν και κάποιοι χάνουν από αυτές τις απότομες μεταβολές. Όσο περισσότερες οι «αναταράξεις» τόσο μεγαλύτερες οι ευκαιρίες για γρήγορα κέρδη. Και εύκολα κέρδη, αν κάποιος γνωρίζει εκ των προτέρων την... αιτία της αναταραχής. Δισεκατομμύρια αλλάζουν χέρια μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου και συνήθως οι πλούσιοι και ισχυροί γίνονται ακόμη ισχυρότεροι και οι αδύναμοι... φεύγουν ηττημένοι.
Στην πλειονότητά τους, τα γεγονότα αυτά είναι έκτακτα και μεμονωμένα. Παραφράζοντας τα λόγια του πρώην διοικητή της Fed, Ben Bernanke, θα λέγαμε ότι η περίοδος από το 2008 μέχρι σήμερα χαρακτηρίζεται από «τεράστια αβεβαιότητα» που συνδέεται έμμεσα ή άμεσα με πάρα πολλούς «άγνωστους Χ».
Έγινε ο κόσμος μας ξαφνικά τόσο ευάλωτος ή μήπως οι μεγαλύτεροι επενδυτές του κόσμου, κυρίως οι διαχειριστές των φημισμένων funds εκμεταλλεύονται καταστάσεις; Γνωρίζουν... κάτι παραπάνω γιατί έχουν την ικανότητα να κινούν τα νήματα σε παγκόσμιο επίπεδο; Πόσες φορές μπορεί κάποιος να ποντάρει σε «τυχαία» γεγονότα και να βγει κερδισμένος;
Αναταραχές συνέβαιναν πάντα, όμως οι αγορές δεν ήταν τόσο αλληλοεξαρτώμενες. Πλέον, η σημασία ενός γεγονότος μετριέται το ίδιο δευτερόλεπτο και σε παγκόσμια κλίμακα.
Με εφαλτήριο τον Δεκέμβριο του 2009, όταν η Fitch υποβάθμισε το ελληνικό χρέος μέχρι σήμερα, το «ελληνικό σίριαλ» έχει προσφέρει αρκετές ευκαιρίες σε επενδυτές από ολόκληρο τον κόσμο να κερδίσουν δισεκατομμύρια χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Από τον Απρίλιο του 2010 και την ανακοίνωση του αιτήματος κρατικής διάσωσης από το ΔΝΤ έως την παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου τον Νοέμβριο του 2011, μέχρι τη διπλή εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου του 2012, τις αμέτρητες φορές που η Τρόικα δεν ολοκλήρωνε την αξιολόγηση, τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 και όλα όσα ακολούθησαν με τον ΣΥΡΙΖΑ, η ελληνική κρίση ήταν μία «μηχανή παραγωγής αναταράξεων».
Το «ελληνικό δράμα» ήρθε αφενός να τρομάξει τις αγορές ως νέα «Lehman Brothers» και αφετέρου να κλονίσει τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και να υπενθυμίσει ότι σε μία εποχή που το παγκόσμιο κρατικό χρέος ξεπερνά τα 57 τρισ. δολάρια, η παραμικρή αναταραχή μπορεί να προκαλέσει σεισμό.
