Του Απόστολου Σκουμπούρη
Με αφορμή αφενός την επικείμενη άρση των κυρώσεων κατά του Ιράν μετά από πολλά χρόνια αποκλεισμού και αφετέρου της όψιμης «πρεμούρας» της ελληνικής κυβέρνησης για δημιουργία σχέσεων καλής... γειτονίας και συνεργασίας με τη μεγάλη χώρα της Μέσης Ανατολής, έχει ξεκινήσει ένα εντυπωσιακό μπαράζ δημοσιευμάτων και φιλόδοξων διακηρύξεων για το επιχειρηματικό Ελντοράντο του Ιράν!
Όντως, η άρση του εμπάργκο κατά του Ιράν θα απελευθερώσει πολλά δισ. κεφάλαια της χώρας που είχαν εγκλωβιστεί σε ξένες τράπεζες, ενώ θα αλλάξει και το status quo στις σχέσεις της μεγάλης αυτής χώρας με όλη τη γύρω περιοχή και ασφαλώς με την Ευρώπη και την Ελλάδα. Από εκεί και πέρα βεβαίως, κάθε άλλο παρά εύκολη αγορά είναι το Ιράν, κάθε άλλο παρά «φιλόξενη» επιχειρηματικά χώρα είναι, κάθε άλλο παρά βατή και προσβάσιμη. Υπάρχουν περιορισμοί και προστατευτικές (αμυντικές) για την εγχώρια αγορά διατάξεις, που δυσχεραίνουν πάρα πολύ τις όποιες προσπάθειες αύξησης των ελληνικών εξαγωγών προς αυτήν τη χώρα των 80 εκατ. κατοίκων.
Η αλήθεια είναι ότι οι πολιτικές παλαιότερων κυβερνήσεων της χώρας είχαν μια νοοτροπία απομονωτισμού και... γκετοποίησης στις σχέσεις Ελλάδας και Ιράν, για σύνθετους λόγους που δεν είναι του παρόντος. Έτσι, η Ελλάδα έχει μείνει ουραγός στις εξαγωγές προς τη χώρα της Μέσης Ανατολής, η οποία έχει πολύ σημαντική αστική κουλτούρα και σημαντικό αριθμό ευκατάστατου πληθυσμού.
Η αξιοποίηση της «αγοράς» του Ιράν, σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν πρόσωπα, κουλτούρες και καταστάσεις, δεν μπορεί να γίνει με ευκαιριακούς όρους, με όρους τυχοδιωκτικούς ή καιροσκοπικούς. Αντιθέτως, απαιτεί συντονισμένη προσπάθεια πάνω σε στέρεες βάσεις που μπορούν να προέλθουν από χτίσιμο μακροχρόνιων σχέσεων εμπιστοσύνης και κουλτούρας.
Επιχειρηματική χαρτογράφηση
Σε ομιλία του την περασμένη Πέμπτη σε εκδήλωση του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ) ο οικονομικός ακόλουθος της ελληνικής πρεσβείας στο Ιράν, κ. Νικόλαος Δούκας, παρουσία δεκάδων επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται ήδη ή στοχεύουν να «ψάξουν» ευκαιρίες την αγορά του Ιράν, επισήμανε τα υπέρ και τα κατά αυτής της ιδιόμορφης αγοράς.
Αναφέρθηκε στον προστατευτισμό που διέπει όλη την εμπορική και εισαγωγική πολιτική του Ιράν, κάτι που αποκλείει ένα σημαντικό αριθμό προϊόντων και αγαθών από την ελληνική αγορά. Τόνισε ότι το μεγάλο στοίχημα του Ιράν είναι να εκσυγχρονίσει τις υποδομές του. Αεροδρόμια, οδικά δίκτυα, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.
Παράλληλα τόνισε ότι η Ελλάδα είναι σε καλύτερη θέση έναντι άλλων χωρών, καθώς δε συμμετείχε ενεργά στο εμπάργκο, ούτε σε κανέναν πόλεμο κατά αυτής της χώρας.
Περιορισμοί και απαγορεύσεις
Ο κ. Δούκας επισήμανε ότι για την προστασία της εγχώριας αγοράς, η κυβέρνηση του Ιράν διαχρονικά εφαρμόζει μια σειρά περιορισμών και απαγορεύσεων σε εισαγωγές προϊόντων, αποκλείοντας έτσι μια σειρά από εξαγωγικές επιλογές από τη χώρα μας... Απαγορεύεται η εισαγωγή σε προϊόντα όπως γάλα, τυρί, γιαούρτι, παγωτά, λαχανικά, νωπά φρούτα, ζάχαρη, ελιών κ.α. και αυτό δεν συνδέεται με τα χρόνια του εμπάργκο, αλλά αποτελεί οικονομική πολιτική.
Ο κ. Δούκας γνωστοποίησε στους Έλληνες επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται για δραστηριοποίηση στην αγορά του Ιράν ότι «όπου προκύπτει μια σημαντική εγχώρια παραγωγή στο Ιράν, αυτομάτως μπορούν να σηκώνονται απαγορευτικές διατάξεις, ή μεγάλοι δασμοί! Καθαρά για λόγους προστατευτισμού. Άλλωστε, το Ιράν δεν είναι μέρος του παγκόσμιου οργανισμού εμπορίου (ΠΟΕ), οπότε δεν δίνει λόγο σε κανέναν».
Οι... επιχειρηματικές ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν, σύμφωνα με τον οικονομικό ακόλουθο της ελληνικής πρεσβείας, είναι στα επεξεργασμένα προϊόντα, σε προϊόντα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη, καθώς επίσης και σε προϊόντα που είναι παράγωγα φρούτων.
Ευκαιρίες
Επίσης, ευκαιρίες υπάρχουν στον χώρο των υποδομών - κατασκευών, στα φαρμακευτικά ή παραφαρμακευτικά προϊόντα, αλλά και σε κάποιες τεχνολογίες αιχμής. Άλλωστε, στα άμεσα σχέδια είναι η κατασκευή επτά αεροδρομίων στα επόμενα χρόνια, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για κατασκευαστικές εταιρείες και άλλους προμηθευτές. Επίσης, λόγω της υψηλής διείσδυσης της κινητής τηλεφωνίας, υπάρχει περιθώριο για εταιρείες λογισμικού τηλεπικοινωνιών αλλά και για τραπεζικού λογισμικού.
«Κλειδί» για την πιο βατή είσοδο στην αγορά του Ιράν –εμπορικά ή επιχειρηματικά– είναι η δημιουργία partner, δηλαδή συνεργατών από τη χώρα. Ο συσχετισμός είναι πάντα στο 51% - 49% υπέρ του ντόπιου partner, κάτι που είναι «κλειδωμένο» νομικά. Μικρές εταιρείες θα δυσκολευτούν να κάνουν άνοιγμα στην ιρανική αγορά, σύμφωνα με τον κ. Δούκα, ενώ οι μεγαλύτερες είναι σε καλύτερη θέση.
Μηδαμινή η παρουσία της Ελλάδας έναντι άλλων χωρών
Από την άλλη πλευρά, παρ'' ότι αυτοί οι περιορισμοί ισχύουν για όλες τις χώρες και όχι μόνο την Ελλάδα, η αλήθεια είναι ότι η χώρα μας, για πολιτικοστρατηγικούς λόγους, έχει μείνει ουραγός σε σχέση με την εμπορική και επιχειρηματική παρουσία της στο Ιράν έναντι άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Παρ'' όλες τις απαγορεύσεις λοιπόν, ευκαιρίες υπάρχουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και στα χρόνια του εμπάργκο, χώρες όπως Γερμανία και Ιταλία αύξησαν τις εξαγωγές τους προς το Ιράν. Η Γερμανία κάνει εξαγωγές αξίας 2,3 δισ. δολαρίων ετησίως στη χώρα, ενώ η Ιταλία πάνω από ένα δισ. δολάρια. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα φέτος το πρώτο εξάμηνο του 2015 έχει εξαγωγές προς το Ιράν μόλις 10 εκατ. δολαρίων, ενώ το πολύ να φτάσει φέτος στα 30 εκατ. δολάρια!
Η χρονιά ρεκόρ για τις ελληνικές εξαγωγές στο Ιράν ήταν το 2005 με 47,5 εκατ. δολάρια, ενώ την τελευταία 5ετία οι μέσες εξαγωγές δεν ξεπερνούν συχνά τα 20 εκατ. δολάρια. Το 40% των ελληνικών εξαγωγών στο Ιράν είναι φάρμακα και ιατρικά είδη. Τα υπόλοιπα κάποια επεξεργασμένα προϊόντα, όπως κομπόστες, μαρμελάδες κ.λπ.
Μεγάλο στοίχημα η έλκυση τουριστών από το Ιράν
Γερμανία και Ιταλία καλύπτουν το μεγαλύτερο φάσμα των εξαγωγών τους προς το Ιράν με το βαρύ τους πυροβολικό, που είναι οι αυτοκινητοβιομηχανίες (κυρίως η Γερμανία). Η Ελλάδα θα μπορούσε να αυξήσει τις εξαγωγές της στην εν λόγω χώρα σε τομείς που ήδη έχει παρουσία, αλλά –δεδομένων των περιορισμών που υπάρχουν– η μεγάλη ευκαιρία είναι το «χτίσιμο» τουριστικής σχέσης με τους Ιρανούς.
Το Ιράν, με 80 εκατ. πληθυσμό, διαθέτει μεγάλη μεσαία –αστική– τάξη, υψηλής μόρφωσης και σημαντικού εισοδήματος. Πρόκειται για ανθρώπους που ταξιδεύουν στο εξωτερικό για διακοπές.
Η Ελλάδα θα πρέπει να δουλέψει συντονισμένα ώστε να μπει στο «κάδρο» των τουριστικών προορισμών των Ιρανών. Και τούτο διότι 8 -10 εκατ. Ιρανοί ταξιδεύουν στο εξωτερικό Φεβρουάριο – Μάρτιο, όταν έχουν την (δική τους) Πρωτοχρονιά στις 21 Μαρτίου, τη λεγόμενη «Νορούζ», που σημαίνει «νέα ζωή». Εξ αυτών, 2 έως 5 εκατ. Ιρανοί επισκέπτονται την Τουρκία. Ένα ελάχιστο μερίδιο αν καταφέρει να ελκύσει η Ελλάδα, θα δει διαφορά, ειδικά σε μια περίοδο σχετικά «νεκρή» για τον τουρισμό της χώρας μας.
Το υπουργείο Τουρισμού, σε συνεργασία με διάφορους φορείς και εταιρείες, όπως τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), την Aegean Airlines κ.ά., έχει κάνει κάποιες κινήσεις ώστε να «χτίσει» κουλτούρα τουριστικής σύνδεσης του Ιράν προς την Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε, βοηθάει και η καθιέρωση τριών πτήσεων εβδομαδιαίως της Aegean Airlines προς τη χώρα της Μέσης Ανατολής.
