Η συμφωνία της Κωσταντινούπολης για τα ουκρανικά σιτηρά, θυμίζει «πύργο από τραπουλόχαρτα». Αρκεί μια λάθος κίνηση ή μια προσπάθεια υπονόμευσης, όπως ο προ ημερών ρωσικός βομβαρδισμός στο λιμάνι της Ουκρανίας και η συμφωνία τινάζεται στον αέρα. Αλλά ακόμη και αν υλοποιηθεί, δεν θα φτάσει να απεικονιστεί στις τιμές των σούπερ μάρκετ.
Αν ο πόλεμος σταματήσει αύριο, προφανώς και θα υπάρξει χειροπιαστό αντίκτυπο στις τιμές, ωστόσο αυτές θα μειωθούν μόνο αν τελειώσει η ενεργειακή κρίση, απαντά στο liberal.gr, o Μαικ Λι, διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρίας Green Square Agro με έδρα το Λονδίνο, με αντικείμενο τις προβλέψεις για τις καλλιέργειες των χωρών γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Αναλύει τις δυσκολίες της εφαρμογής της, βάζει στις πραγματικές του διαστάσεις το ρόλο των ποσοτήτων που υπάρχουν στα σιλό των ουκρανικών λιμανιών και μιλά για τις επιπτώσεις των παραπάνω στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Γιατί όπως λέει χαρακτηριστικά «ένα καρβέλι ψωμί δεν πουλιέται βάσει του κόστους των συστατικών του».
Συνέντευξη στην Κατερίνα Νικολοπούλου
-Πώς θα σχολιάζατε με δυο λόγια την συμφωνία της Κωνσταντινούπολης;
«Είναι ξεκάθαρο το αίτημα για επανέναρξη των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία για να αρχίσουν να μπαίνουν και πάλι χρήματα στη χώρα. Τα Ηνωμένα Έθνη, οι ΗΠΑ στηρίζουν γι’ αυτό το λόγο την λύση, η Τουρκία παίζει τον ρόλο broker. H Ρωσία είναι το τελευταίο κομμάτι του παζλ. Είτε η Ουκρανία κάνει εξαγωγή των σιτηρών της είτε όχι, δεν τους κάνει καμία διαφορά. Πρέπει να αναρωτηθεί λοιπόν κανείς ποια είναι τα οφέλη για τη Ρωσία από αυτή τη συμφωνία. Το μόνο που μπορεί να σκεφτεί κανείς είναι ότι θεωρούν ότι έτσι θα χαλαρώσουν και οι περιορισμοί στις δικές τους εξαγωγές που όμως δεν αποτελούν πρόβλημα αφού έτσι κι αλλιώς εξάγουν.
-Επιμένουν ότι δεν είναι αυτοί που ευθύνονται για την επισιτιστική κρίση οπότε ίσως θέλουν να δείξουν ότι είναι κομμάτι της λύσης της. Είναι όμως τελικά η συμφωνία αυτή, ακόμα και τηρηθεί μέχρι τέλους, λύση στην επισιτιστική κρίση;
Οι αγορές αντιδρούν κάποιες φορές βάσει συναισθήματος και όχι τόσο βάσει προσφοράς και ζήτησης. Η παγκόσμια επισιτιστική κρίση δεν έχει να κάνει μόνο με την κρίση στην Ουκρανία. Σίγουρα η εισβολή επιβάρυνε την κατάσταση ωστόσο σε όρους προσφοράς και ζήτησης δεν επηρέασε κάτι. Πριν τον πόλεμο είχε γίνει η σοδειά, είχαν ξεκινήσει οι καλλιέργειες… δεν είναι εκεί το πρόβλημα.
Ας πάρουμε το σιτάρι για παράδειγμα. Πέρυσι η Ουκρανία παρήγαγε κάτι παραπάνω από 30 εκατομμύρια τόνους. Όλοι φέτος συγκρίνουν τη φετινή παραγωγή με την περσινή αλλά η περσινή δεν ήταν μια κανονική χρονιά. Υπήρχε πολύ μεγαλύτερη απόδοση στις καλλιέργειες λόγω συνθηκών. Ήταν ασυνήθιστα υψηλή η παραγωγή. Η μέση παραγωγή της Ουκρανίας είναι 25 με 27 εκατομμύρια τόνους.
Από αγρονομικής άποψης τώρα, εξετάζουμε την πιθανή παραγωγή βάσει καλλιεργημένων εκταρίων, της δυσκολίας χρήσης λιπασμάτων λόγω του πολέμου και της ξηρασίας και εκτιμάμε ότι η νέα σοδειά θα είναι γύρω στα 23 εκατομμύρια τόνους. Αυτό ναι είναι σημαντικά κάτω από την περσινή σοδειά αλλά όχι από τη μέση σοδειά. Είναι μια φυσιολογική διακύμανση που μπορεί να υπάρχει κάποια χρονιά και εξαιτίας του καιρού.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε πόση από αυτήν τη σοδειά θα μπορέσει να περάσει στο στάδιο της συγκομιδής, πόση θα χρειαστεί να κρατήσει η Ουκρανία, πόση θα πάρει η Ρωσία και πόση τελικά θα φτάσει για εξαγωγή. Πάντως, τελικά, πάνω -κάτω στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα εκτιμούμε ότι θα φτάσουν 20 εκατομμύρια τόνοι.
- Για να φτάσουν αυτές οι ποσότητες στην εφοδιαστική αλυσίδα, θα πρέπει να τηρηθεί η συμφωνία της Κωνσταντινούπολης….
Βασικά ναι, γιατί οι άλλες οδοί εξαγωγής που έχει ακολουθήσει η Ουκρανία μέσω Ρουμανίας κτλ για τεχνικούς λόγους της έχουν επιτρέψει μέχρι στιγμής να διακινήσει μικρές ποσότητες σιτηρών. Αλλά αυτή η συμφωνία είναι ένα πύργος από τραπουλόχαρτα. Είναι μια εξαιρετικά ευαίσθητη συμφωνία. Μια λάθος κίνηση και μπορεί να καταρρεύσει ολόκληρη. Μπορεί η διαδικασία να είναι απολύτως ξεκάθαρη αλλά παραμένει για εμένα ένας μεγάλος άγνωστος στην εξίσωση: τι θα κάνει η Ρωσία. Μέσα σε λίγες ώρες από τη συμφωνία είδαμε ότι βομβάρδισε την Οδησσό. Η απάντηση της ήταν ότι αυτή η ενέργεια της δεν ήταν αντίθετη με τη συμφωνία. Οι περισσότεροι ωστόσο θα συμφωνήσουμε ότι δεν ήταν σύμφωνη με το πνεύμα της συμφωνίας. Δεν ξέρουμε γιατί το έκανε αλλά η άποψη μου είναι ότι ήθελε να δείξει στον κόσμο ότι εξακολουθεί να είναι αυτή που έχει το παιχνίδι στα χέρια της και να δει τις αντιδράσεις.
Καθιστά πάντως ξεκάθαρο ότι αυτό που λέει η συμφωνία για διευκόλυνση στην εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών είναι ανοιχτό σε διάφορες ερμηνείες. Υπάρχουν περίπου 3 εκατομμύρια τόνοι σιτηρά στα λιμάνια. Όταν αυτά τελικά μεταφερθούν από τα πλοία, θα πρέπει οι αποθήκες στα λιμάνια να ξαναγεμίσουν με μεταφορά των σιτηρών από την ενδοχώρα.
Και εκεί προκύπτουν θέματα logistics: Σε ποιά κατάσταση είναι οι δρόμοι, οι γέφυρες μετά τις ρωσικές επιθέσεις; Αυτά τα φορτία θα θεωρηθούν από τη Ρωσία νόμιμοι στρατιωτικοί στόχοι; Δεν έχει ξεκαθαριστεί. Η Ρωσία θεωρεί τους δρόμους και γενικά τα δίκτυα μεταφορών νόμιμους στόχους επειδή από εκεί γίνεται η μεταφορά των ουκρανικών οπλικών συστημάτων.
Σε ό,τι αφορά τώρα τα πλοία, πολλά από αυτά που βρίσκονται στα λιμάνια εγκλωβισμένα για μήνες θα εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να φύγουν είτε έχουν επαρκή ασφάλεια είτε όχι. Θα δούμε λοιπόν τις επόμενες μέρες κομβόι τέτοιων πλοίων φορτωμένων με σιτηρά να φεύγουν από τα λιμάνια της Ουκρανίας. Το πραγματικό τεστ για το θέμα της ασφάλισης των πλοίων και των φορτίων είναι πόσοι ιδιοκτήτες πλοίων κτλ θα αποδειχθούν έτοιμοι να στείλουν πλοία πίσω στην Ουκρανία για να φορτώσουν με αυξημένο κίνδυνο ζημιών αλλά και απώλειας ανθρώπινων ζωών.
Ο μόνος λόγος που θα μπουν σε αυτήν την διαδικασία θα είναι για να βγάλουν χρήματα. Όλα τα κόστη θα είναι αυξημένα, οι εταιρίες ασφάλισης θα χρεώνουν υπερβολικά Δεν ξέρουμε ποια θα είναι τα ασφάλιστρα αλλά εκτιμούμε ότι θα είναι υψηλά. Τα Ηνωμένα Έθνη προσπαθούν να κρατήσουν τα ασφάλιστρα σε κάποια επίπεδα και μπορεί να υπάρξει επιδότηση τους από κάποιους οργανισμούς. Αλλά δεν πιστεύω ότι η συμφωνία θα κολλήσει σε αυτό το θέμα.
-Σε κάθε περίπτωση όμως, όταν εκτοξεύεται τόσο το κόστος της μεταφοράς των σιτηρών από την Ουκρανία δεν θα αυξηθεί η τιμή τους;
Εγώ βλέπω αυτό το θέμα ως εξής: πόσο θα πληρωθεί ο Ουκρανός αγρότης. Αν ο τόνος κοστίζει πάνω από 300 δολάρια πόσα θα πάρει ο αγρότης, μετά από την αφαίρεση όλου του άλλου κόστους; Αυτή η κατάσταση θα μειώσει κι άλλο τα χρήματα που θα πάρει και τα οποία χρειάζεται για να έχει ρευστότητα. Το κόστος για την καλλιέργεια σιταριού είναι γύρω στα 150 δολάρια ο τόνος. Πρέπει να έχει ένα κέρδος και αυτός για να τα ρίξει στην επόμενη καλλιέργεια.
Επίσης, αυτή η κατάσταση επηρεάζει και τις γειτονικές χώρες της Ουκρανίας, όπως η Μολδαβία και η Ρουμανία. Όλοι θέλουν το ουκρανικό επειδή το αγοράζουν γύρω στα 200 δολάρια τον τόνο- τόσο κοστίζει μέσω των χερσαίων οδών μεταφοράς του- και βγάζουν κέρδος τη στιγμή που το σιτάρι στη Μολδαβία κοστίζει περίπου 300 δολάρια ο τόνος.
Οι ποσότητες που θα φτάσουν στην παγκόσμια αγορά από την Ουκρανία θα είναι περιορισμένες. Οπότε έτσι κι αλλιώς θα αντληθεί σιτάρι και από άλλες πηγές. Ο έμπορος θα αποφασίσει αν τον συμφέρει να ρισκάρει για να έχει μεγαλύτερο κέρδος και να πληρώσει υψηλά ασφάλιστρα για τη μεταφορά από την Ουκρανία, πιέζοντας προς τα κάτω το κέρδος του Ουκρανού αγρότη.
-Στο σενάριο πάντως που η συμφωνία της Κωσταντινούπολης τηρηθεί μέχρι κεραίας και εξαχθούν τα διαθέσιμα σιτηρά από την Ουκρανία, πως θα επηρεαστούν η παγκόσμια αγορά και τελικά το καλάθι στο σούπερ μάρκετ;
Θα υπάρξει μια αντίδραση της αγοράς σε αυτό, θετική, αλλά δε νομίζω ότι θα φτάσει να απεικονιστεί στις τιμές του σουπερ μάρκετ. Τα τρόφιμα είχαν αρχίσει να γίνονται πιο ακριβά πριν τον πόλεμο. Η κρίση στην Ουκρανία είναι ένας μέρος του προβλήματος αλλά όχι το βασικό. Αν ο πόλεμος σταματούσε αύριο, προφανώς και θα υπήρχε κάποιος πιο χειροπιαστός αντίκτυπος στις τιμές. Το τρέχον πρόβλημα με τις τιμές των προϊόντων έχουν να κάνουν περισσότερο με την κρίση στις τιμές της ενέργειας. Ένα καρβέλι ψωμί δεν κοστίζει όσο τα συστατικά του…
