Του Στέλιου Φενέκου*
Με αφορμή τα ζητήματα εθνικής ασφάλειας που αναδύονται στην περιοχή μας, η «κοινωνία αξιών», παραθέτει μία διαφορετική πρόταση για την ανάγκη λειτουργίας «ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ», η οποία διαμορφώνεται στην βάση συγκεκριμένων αρχών:
- Δεν ακυρώνει το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο αλλά το ενισχύει.
- Έχει ως γνώμονα την διατήρηση της κυβερνητικής ευθύνης απόφασης
- Την διατήρηση του απορρήτου και της ταχύτητας αποφάσεων στα ζητήματα κρίσεων που θεσμικά ανήκουν στο ΚΥΣΕΑ,
- Την ανάγκη συμμετοχής στην διαδικασία αποφάσεων όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων στα στρατηγικά ζητήματα εθνικής ασφαλείας
- Την απαίτηση για ποιοτική και επιλεκτική συμμετοχή όσων γνωρίζουν άριστα τα ζητήματα αυτά στην χώρα.
Αλλά ας εξετάσουμε πρώτα ποία ανάγκη εξυπηρετεί η δημιουργία ενός τέτοιου οργάνου και μετά ας προσπαθήσουμε να δούμε την δομή που θα έπρεπε να έχει.
Το μεγάλο πρόβλημα της λειτουργίας του ΚΥΣΕΑ, που είναι το ανώτατο Συλλογικό Κυβερνητικό Όργανο λήψεως αποφάσεων και στα θέματα διαχείρισης κρίσεων, είναι ότι διαχειρίζεται τις κρίσεις και διαμορφώνει στρατηγικές αντιλήψεις για την εθνική ασφάλεια, με πολιτική / κομματική μονομέρεια. Η μονομέρεια αυτή προκύπτει από την σύνθεση του, γιατί στην ουσία αποτελείται από στελέχη του ιδίου κόμματος ή από στελέχη που συντάσσονται με τις πολιτικές αντιλήψεις για την εθνική ασφάλεια του κόμματος αυτού. Επίσης κανένα στέλεχος του οιουδήποτε κυβερνητικού οργάνου, δεν έχει το θεσμικό ανάστημα για να σταθεί απέναντι από την απολυταρχική κυριαρχία της πρωθυπουργικής άποψης.
Συνεπώς οι θέσεις των λοιπών θεσμικών εκπροσώπων της βούλησης του λαού, δεν εκπροσωπούνται άμεσα κατά τον χειρισμό κρίσεων στα σοβαρά ζητήματα εθνικής ασφάλειας, που καλείται να διαχειριστεί το ΚΥΣΕΑ.
Επίσης την εθνική στρατηγική δεν μπορεί να την χαράξει το ΚΥΣΕΑ, αλλά λειτουργεί κυρίως ως όργανο επικοινωνιακού χειρισμού και τακτικών κινήσεων, στην συντριπτική τους πλειοψηφία συγκυριακών, αποσπασματικών, ευκαιριακού χαρακτήρα και προσωπικών αντιλήψεων, για να καλυφθούν οι ανάγκες της στιγμής, κυρίως για εσωτερική κατανάλωση και για άμβλυνση είτε κάλυψη του προβλήματος. Οι αποφάσεις του ελάχιστα εδράζονται σε μία σταθερή και μακρόπνοη στρατηγική, ούτε είναι πάντα συνεπείς με τις σταθερές διαχρονικές εθνικές θέσεις.
Συνεπώς το σημαντικό πρόβλημα είναι ο τρόπος λειτουργίας του ΚΥΣΕΑ, η απαίτηση για μακρόπνοη και συνεκτική εθνική στρατηγική και για συνέπεια των κυβερνητικών χειρισμών στην στρατηγική αυτή.
Θα μπορούσε κάποιος να προτείνει ώστε να διευρυνθεί η σύνθεση του ΚΥΣΕΑ και θεσμική εκπροσώπηση της αντιπολίτευσης. Αυτό όμως δεν πρόκειται να το δεχθεί καμία παλαιοκομματική Ελληνική κυβέρνηση. Επίσης σημαντικό είναι οι συμμετέχοντες να είναι ενήμεροι για τα εθνικά θέματα και να έχουν ικανότητες χειρισμού κρίσεων και βαθιά γνώση των διακρίσεων στρατηγικής-επιχειρησιακής λογικής και τακτικών ενεργειών.
Συνεπώς οιοδήποτε όργανο χειρισμού κρίσεων (ΚΥΣΕΑ ή οτιδήποτε άλλο), θα πρέπει να εκπαιδεύεται συνεχώς σε ρεαλιστικά σενάρια χειρισμού κρίσεων, ώστε να μάθουν και να εθισθούν οι συμμετέχοντες σε όλες τις απαραίτητες έννοιες και τεχνικές χειρισμού κρίσεων και λήψης αποφάσεων.
Γνωρίζοντες την Ελληνική πολιτική πραγματικότητα αναρωτιόμαστε: “ποίοι από τους στη στην μεγάλη πλειοψηφία τους, απαίδευτους και ανεπάγγελτους πολιτικούς, πλην όμως “πολύξερους”, θα δεχόταν να εκπαιδεύεται τακτικά σε τέτοια σενάρια, από γνώστες των θεμάτων και των διαδικασιών αυτών και από επιστημονικές ομάδες;”
Πόσο μάλλον: “ποία παλαιοκομματική κυβέρνηση θα δεχόταν να συν-διαμορφώσει στρατηγική για εθνικά ζητήματα με τους λοιπούς θεσμικούς μη κυβερνητικούς φορείς;” (σε διευρυμένη μορφή ως ΣΕΑ). Δεν θα το ήθελε για πολλούς λόγους, μικρο-επικοινωνιακούς, μικροκομματικούς και μικροπολιτικούς, προσωπικών μωροφιλοδοξιών είτε συμπλεγμάτων αυτοπροβολής των στελεχών της και ιδεοληπτικών στερεοτύπων.
Από την άλλη πλευρά, καμία αντιπολίτευση στην Ελλάδα δεν θα είχε την μεγαλοψυχία και την συγκρότηση να μετέχει σε ένα τέτοιο όργανο άμεσων αποφάσεων διακυβέρνησης (ΚΥΣΕΑ ή μετεξελισσόμενου σε ΣΕΑ), με θετικό και συνεργατικό τρόπο. Θα δημιουργούσε προσκόμματα, θα διέρρεε άκαιρα και καταστροφικά πληροφορίες για ίδιο πολιτικό όφελος και θα ήταν πάντα έτοιμη να κατηγορήσει τη κυβέρνηση για οτιδήποτε, αποποιούμενη των ευθυνών της.
Συνεπώς το σημαντικότερο όλων πρόβλημα, είναι οι εκπρόσωποι του παλαιοκομματικού πολιτικού συστήματος και οι μικροκομματικές τους αντιλήψεις. Γι' αυτό χρειάζεται να υπάρξει '''' περισσότερη Δημοκρατία" στα συμβουλευτικά όργανα, και θεσμική δέσμευση των αποφασιστικών οργάνων (ΚΥΣΕΑ ή άλλο) για συνέπεια ως προς τους θεσμούς και συνεχή εκπαίδευσή τους και γνώση στα ζητήματα χειρισμού κρίσεων.
Η διαφορετική λύση ( όσες έχουν ακουστεί μέχρι τώρα αναφέρονται κυρίως σε μία μορφή μετασχηματισμού του ΚΥΣΕΑ σε ΣΕΑ) την οποία προτείνουμε σε άμεσο και πρώτο στάδιο, είναι η θεσμική ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της “Διαρκούς Επιτροπής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων” με την συμμετοχή σε αυτήν στα ζητήματα Εθνικής Ασφάλειας πρώην πρωθυπουργών, πρώην Α/ΓΕΕΘΑ και εξειδικευμένων τεχνοκρατών, ώστε να μπορεί να λειτουργεί ως συμβουλευτικό όργανο του ΚΥΣΕΑ, χωρίς να στερείται το ΚΥΣΕΑ του απαραίτητου απορρήτου επί των αποφάσεων του, της κυβερνητικής ευθύνης αποφάσεων, της δυνατότητας ταχύτητας και ευελιξίας στη διαδικασία χειρισμού κρίσεων και της ταχείας λήψης αποφάσεων.
Καταλήγοντας:
· Η επιτροπή αυτή θα μπορούσε να λειτουργεί στην πλήρη σύνθεσή της με αρμοδιότητες "Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας" (ΣΕΑ).
· Η πρόβλεψή του ΣΕΑ με την μορφή αυτή δεν θα απαιτούσε μεγάλες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, γεγονός που πέραν της πρακτικότητας παρουσιάζει και πολλά οφέλη επί της διευρυμένης κοινοβουλευτικής συμφωνίας.
· Θα μπορούσε επίσης να συν-διαμορφώνει (σε συνεργασία με τους λοιπούς θεσμικούς φορείς) και να προτείνει στην κυβέρνηση και την οιαδήποτε στρατηγική για την εθνική ασφάλεια.
· Επιπρόσθετα να μπορεί να λειτουργεί με μία διαρκή, εξελικτική και απόρρητη διαδικασία επανεκτίμησης και θεσμικής ανατροφοδότησης του συστήματος στρατηγικού σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων.
* Ο κ. τέλιος Φενέκος είναι Υποναύαρχος ΠΝ ε.α. και Πρόεδρος της «κοινωνίας αξιών».
