Στις 9 Δεκεμβρίου 2024 το καθεστώς Μπασάρ Άσαντ ανατράπηκε και η Συρία άλλαξε σελίδα, όταν η σουνιτική τζιχαντιστική οργάνωση Ταχρίρ Αλ-Σαμ κατέλαβε την εξουσία με ηγέτη τον Άχμαντ Αλ-Γκολάνι.
Ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθούσε αμήχανα την πολύπαθη χώρα να οδεύει σε αχαρτογράφητα νερά, λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα ο νέος ισχυρός άνδρας της Δαμασκού αποφάσισε να επανασυστηθεί.
Σύμφωνα με την Deutsche Welle, στις πρώτες επίσημες ανακοινώσεις του νέου καθεστώτος, «σβήστηκε» το αντάρτικο παρώνυμο του νέου ηγέτη «Αλ-Γκολάνι» – που παρέπεμπε στον τόπο της ιδιαίτερης πατρίδας του, τα Υψώματα του Γκολάν - και αντικαταστάθηκε με το πραγματικό του επίθετο «Αλ-Σάραα».
Με την πάροδο των μηνών, η απόφαση να μεταβληθεί το επίθετο του νέου προσωρινού Σύρου Προέδρου κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν.
Προσέγγιση με Τουρκία – Απομάκρυνση από Ιράν
Το πρώτο στίγμα της νέας εξωτερικής πολιτικής της Δαμασκού ήρθε από την Τουρκία, την πρώτη χώρα που αναγνώρισε το νέο συριακό καθεστώς και επαναλειτούργησε την πρεσβεία της. Χαρακτηριστικό δείγμα της ανανεωμένης, στενής σχέσης Συρίας-Τουρκίας διαφάνηκε ξεκάθαρα από την επιλογή του νέου επικεφαλής της συριακής διπλωματίας.
Υπουργός Εξωτερικών ορίστηκε ο άπειρος 37χρονος Ασαάντ Αλ-Σαϊμπάνι, που μόλις είχε ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές σε αγγλόφωνο ιδιωτικό πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.
Οι συχνές επαφές που ακολούθησαν μεταξύ μελών των κυβερνήσεων των δύο χωρών επιβεβαίωναν ολοένα και περισσότερο την αρχική εκτίμηση πολιτικών παρατηρητών ότι η Συρία μετατρέπεται σταδιακά σε «τουρκικό προτεκτοράτο» – ένα συμπέρασμα που εξηγούσε την ανεκτικότητα της νέας κυβέρνησης της Δαμασκού ως προς την αυξανόμενη τουρκική στρατιωτική επιρροή στις βόρειες επαρχίες της χώρας.
Την ίδια στιγμή όμως, το Ιράν αποφάσισε να αποσυρθεί από τη συριακή επικράτεια απομακρύνοντας κάθε ίχνος παρουσίας των Φρουρών της Επανάστασης.
Οι άλλοτε «στρατηγικές», όπως ονομάζονταν, σχέσεις Δαμασκού-Τεχεράνης πέρασαν απότομα στο παρελθόν, με τα κυβερνητικά ιρανικά ΜΜΕ να σχολιάζουν επικριτικά το γεγονός ότι η Συρία ελέγχεται πλέον από Σουνίτες Τζιχαντιστές. Έτσι, η πρώτη βασική μεταστροφή της συριακής περιφερειακής πολιτικής ήταν γεγονός.
Συρία και Ισραήλ σε τροχιά εξομάλυνσης σχέσεων
Στο μεταξύ, ενώ η κατάσταση στη Συρία παρέμενε αβέβαιη, ο ισραηλινός στρατός βρήκε την ευκαιρία να προελάσει σε περιοχές της νότιας Συρίας, τις οποίες ελέγχει μέχρι σήμερα. Εντυπωσιακός, ωστόσο, ήταν ο σχετικά ήπιος τόνος του νέου Σύρου Προέδρου ως προς αυτό το νέο τετελεσμένο. Από τη μια, ο Άχμαντ Αλ-Σάραα έδινε την εντύπωση ότι ήθελε να κατευνάσει το Ισραήλ, εκφράζοντας την άποψη ότι «το Ισραήλ δεν θα έπρεπε να ανησυχεί πια, αφού το Ιράν έχει πλέον αποχωρήσει από τη Συρία».
Από την άλλη, ακόμα πιο εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι ο Αλ-Σάραα, ενώ ζητούσε την αποχώρηση του Ισραήλ από τις νότιες συριακές επαρχίες, απέφευγε την ίδια στιγμή να ζητήσει την αποχώρηση των Ισραηλινών και από την ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Υψώματα του Γκολάν, που τελούν υπό ισραηλινό έλεγχο από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967.
Η «νέα Συρία» αποδείχθηκε εξίσου ανεκτική και ως προς τη Ρωσία, το ισχυρό στήριγμα του προηγούμενου καθεστώτος, με αποτέλεσμα οι ρωσικές στρατιωτικές βάσεις να διατηρούνται μέχρι σήμερα στη Λατάκεια και στην Ταρτούς.
Παράλληλα, τίποτα δεν άλλαξε και ως προς την παρουσία των ΗΠΑ στη χώρα, οι οποίες συνεχίζουν να διατηρούν τις βάσεις τους στις ανατολικές συριακές επαρχίες.
Κομβικής σημασίας αποδείχθηκε η κατ’ ιδίαν συνάντηση του Προέδρου Αλ-Σάραα με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Ριάντ στο περιθώριο της περιοδείας του στις χώρες του Κόλπου τον περασμένο Μάιο. Κατά τη συνάντηση ήταν παρών τόσο ο Σαουδάραβας οικοδεσπότης, πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν, όσο και ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν μέσω τηλεδιάσκεψης.
Όπως επιβεβαίωσε ο Λευκός Οίκος την περασμένη εβδομάδα, κατά τη συνάντηση εκείνη δρομολογήθηκε η εξομάλυνση των σχέσεων της «νέας Συρίας» με το Ισραήλ.
Οι επιλογές της Δαμασκού στο μικροσκόπιο
Σαφές προμήνυμα της επικείμενης σημαντικής νέας μεταστροφής της στάσης της Συρίας έναντι του Ισραήλ αποτέλεσαν πολύ συγκεκριμένες επιλογές της Δαμασκού κατά τη διάρκεια του πρόσφατου «Πολέμου των 12 Ημερών» μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.
Η Συρία δεν καταδίκασε την επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν στις 13 Ιουνίου. Παρότι ήταν ούτως ή άλλως αδύνατον να αντιδράσει, η Συρία επέλεξε να μην διαμαρτυρηθεί καν, όταν η ισραηλινή αεράμυνα δρούσε ανενόχλητη στον συριακό εναέριο χώρο για να αποκρούσει τις ιρανικές βαλλιστικές επιθέσεις. Και, τέλος, η Συρία καταδίκασε την ιρανική πυραυλική επίθεση κατά αμερικανικής βάσης στο Κατάρ.
Λίγο πριν από την κατάπαυση πυρός μεταξύ Ισραήλ-Ιράν, ο Λευκός Οίκος, το Ισραήλ και το κρατικό συριακό πρακτορείο ειδήσεων SANA επιβεβαίωναν ότι, κατά τη διάρκεια του «Πολέμου των 12 Ημερών», Ισραηλινοί και Σύροι αξιωματούχοι πραγματοποιούσαν επαφές σε καθημερινή βάση για τον καθορισμό της γραμμής συνόρων και τις προϋποθέσεις παραμονής των ισραηλινών δυνάμεων στη νότια Συρία.
Μάλιστα, τελικός στόχος των επαφών είναι η υπογραφή «Συμφωνίας Αβραάμ» μεταξύ Ισραήλ και Συρίας με χρονικό ορίζοντα την ολοκλήρωση της θητείας Τραμπ. Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, εντυπωσιακή παραμένει η βουβή συγκατάβαση της Άγκυρας, η οποία δείχνει να έχει εξασφαλίσει την επιρροή που επιζητούσε, με την ολοκλήρωση των επαφών που είχε με ανώτατους ισραηλινούς αξιωματούχους στο Αζερμπαϊτζάν – μία χώρα που πρόθυμα ανέλαβε τον ρόλο του «συνδετικού κρίκου» Τουρκίας-Ισραήλ, προφανώς εν γνώσει και πιθανότατα με την ενθάρρυνση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Υπηρέτης πολλών «αφεντάδων»
Σήμερα, έξι μόλις μήνες από την καθεστωτική μεταβολή της Συρίας, παρατηρείται ότι εντός της εδαφικής της επικράτειας δρουν ανενόχλητοι όλοι οι σημαντικοί περιφερειακοί παίκτες: Η Τουρκία, το Ισραήλ, η Ρωσία και οι ΗΠΑ.
Ο προσωρινός Πρόεδρος Άχμαντ Αλ-Σάραα αποφάσισε ότι πρέπει να εξυπηρετεί τους πάντες. Ωστόσο, το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι μέχρι πότε θα είναι σε θέση να ικανοποιεί τους πάντες; Και κυρίως, με ποιο τίμημα;
