Ποιος επωφελήθηκε από την κρίση στο Καζακστάν;

Ποιος επωφελήθηκε από την κρίση στο Καζακστάν;

Οι διαδηλώσεις εναντίον της αύξησης της τιμής του υγραερίου κίνησης, που οδήγησαν σε στην άγρια καταστολή και επιθέσεις από κάθε κατεύθυνση έριξαν τα φώτα της δημοσιότητας στο Καζακστάν. Το «ξεχασμένο» πρώην σοβιετικό κράτος με την πληθώρα ορυκτού πλούτου είχε απολαύσει σχετική ηρεμία στο εσωτερικό, και ευνοϊκές συμμαχίες διεθνώς. Η μετάβαση ωστόσο από το προσωποκεντρικό κράτος του Ναζαρμπάγιεφ σε μία νέα κατάσταση είχε επίδραση στη συνοχή της καθεστωτικής ελίτ.

Οι αντιδράσεις για την κατάργηση της διατίμησης στο υγραέριο κίνησης και η μετεωρική αύξηση της τιμής του σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια αγαθών, λόγω του μεγάλου μεγέθους των εξαγωγών είναι μέρος των ευρύτερων προβλημάτων του μετασοβιετικού κράτους. Το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού όσο και η ευρύτερη ανάπτυξη της κοινωνίας δεν συμβαδίζει με το πλούτο που διασφαλίζουν η πληθώρα ορυκτών στην καζακική ελίτ. Πέρα όμως από την ανισοκατανομή του πλούτου, ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ ηγούνταν ενός διασπασμένου καθεστώτος, ύστερα από την προσωποπαγή περίοδο Ναζαρμπάγιεφ. Η πρόσφατη κρίση φαίνεται να του έδωσε την ευκαιρία να διαμορφώσει προς όφελος του τις ενδοκαθεστωτικές ισορροπίες.

Η ξεκάθαρη στήριξη της Μόσχας είχε σημαντικό αντίκτυπο στην επόμενη ημέρα. Ενδεχομένως να μπορεί να υποστηριχθεί πως η ταύτιση του Τοκάγιεφ με τη Ρωσία να μην είναι ότι καλύτερο για τη δημοτικότητα του στο ευρύτερο σύνολο του πληθυσμού, αλλά είναι κομβική στον ανταγωνισμό εντός του καθεστώτος. Η συγκεντρωτική διακυβέρνηση του άλλωστε δεν βασίζεται στη δημοκρατική εκπροσώπηση. Ο Τοκάγιεφ απέδειξε πως είναι εκείνος που έχει την έγκριση του Κρεμλίνου για τις πράξεις του, αλλά έχει τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις, έστω και ακραίες.

Η Ρωσία από την πλευρά της αναδείχθηκε ως ο αδιαμφισβήτητος ρυθμιστής στο γειτονικό της κράτος. Όσο κι αν η ρωσική επιρροή στη χώρα, παρέμενε σημαντική, ήταν σαφής η απόπειρα δημιουργίας μίας νέας διακριτής ταυτότητας, έστω αν αυτή βασιζόταν περισσότερο στην προσωπικότητα του Ναζαρμπάγιεφ. Η συνδρομή του Κρεμλίνου στην κρίσιμη στιγμή θα εξαργυρωθεί εν ευθέτω χρόνο, είτε εάν αυτό μεταφραστεί σε περισσότερα δικαιώματα για τη ρωσική μειονότητα στο Καζακστάν, είτε σε ευνοϊκότερες ρυθμίσεις στις εγκαταστάσεις ρωσικού ενδιαφέροντος.

Κάθε κίνηση της Ρωσίας άλλωστε είναι συνήθως σχεδιασμένη για να έχει ευρύτερη περιφερειακή επίδραση. Το Καζακστάν φιλοξενεί τον διαστημικό σταθμό του Μπαϊκονούρ και πλέον οι Ρώσοι επιβεβαίωσαν τις ικανότητες τους να επιχειρούν στρατιωτικά σε συνθήκες κρίσης. Ακόμα και η ανάπτυξη των ένοπλων δυνάμεων μέσω του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας καθώς και η ανακοίνωση από τον προεδρεύοντα Αρμένιο Νικόλ Πασινιάν έχουν τη δική τους σημασία, καθώς είναι μάλλον ξεκάθαρο πως η επίκληση του σχετικού άρθρου ήταν διασταλτική (δεν έχει αποδειχθεί ακόμα εξωτερικός κίνδυνος). Ποιος θα φανταζόταν λίγο καιρό πριν τον Πασινιάν, τότε που με τον αέρα στα πανιά του δήλωνε την ανεξαρτησία του από τη Ρωσία, θα υπέγραφε τη ρωσική επέμβαση εναντίον αντικαθεστωτικών στο Καζακστάν;

Πέρα από κάποιες δηλώσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές χώρες φάνηκαν να αναγνωρίζουν τη ρωσική πρωτοκαθεδρία στη χώρα. Το Καζακστάν είναι ένα κομβικό κράτος για την εξόρυξη ουρανίου, σε μία στιγμή που η πυρηνική ενέργεια βρίσκεται σε πρώτο πλάνο, είτε λόγω του σχεδιασμού ανακήρυξης της ως «πράσινης» στην ΕΕ, είτε λόγω της προσπάθειας πυρηνικοποίησης άλλων κρατών, προεξάρχοντος του Ιράν. Ωστόσο, οι ανθρώπινες απώλειες στη χώρα, τα κοινωνικοικονομικά προβλήματα και η συγκεντρωτική διακυβέρνηση αυταρχικού τύπου αναμένεται να συνεχιστούν.