Το Ιράν απειλεί με ανάφλεξη τη Μέση Ανατολή
AP Photo/Vahid Salemi, File
AP Photo/Vahid Salemi, File

Το Ιράν απειλεί με ανάφλεξη τη Μέση Ανατολή

Με ανοιχτό το ερώτημα όχι εάν, αλλά πότε και σε ποια κλίμακα θα απαντήσει το Ιράν για το χτύπημα στη Δαμασκό, η Μέση Ανατολή τελεί σε κατάσταση συναγερμού. Από τη μορφή των αντιποίνων που προαναγγέλλει το ιρανικό καθεστώς, εάν θα έλθουν διά των πληρεξουσίων του και πού θα στοχεύσουν ή εάν η Ισλαμική Δημοκρατία θα τολμούσε μία επίθεση απευθείας από το έδαφός της κατά του Ισραήλ, θα συναρτηθεί αν θα ανοίξει ένα επόμενο εφιαλτικό κεφάλαιο έξι μήνες μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου.

Ο κίνδυνος ενός διευρυμένου πολέμου είναι σήμερα πιο υψηλός από οποιαδήποτε άλλη στιγμή μετά τη θηριωδία κατά των Ισραηλινών αμάχων που οδήγησε στην πολεμική επιχείρηση για την εξόντωση της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Ένα άμεσο χτύπημα στο Ισραήλ προερχόμενο από το Ιράν, θα επιφέρει άμεση απάντηση μετατρέποντας σε ανοιχτή σύγκρουση τον σκιώδη πόλεμο δεκαετιών, με συνέπειες απρόβλεπτες.

Εφόσον η απάντηση για την επιδρομή της 1ης Απριλίου στη Δαμασκό και την εξουδετέρωση του στρατηγού Ζαχεντί έλθει απευθείας από το ιρανικό έδαφος, το Ισραήλ έχει προειδοποιήσει ξεκάθαρα διά των Γιοάβ Γκάλαντ και Ίσραελ Κατζ πως θα αντεπιτεθεί με απευθείας πλήγμα στην ιρανική επικράτεια. Κατά γενική εκτίμηση, τη δεδομένη στιγμή τουλάχιστον, το ιρανικό καθεστώς δεν διαφαίνεται ότι θα ακολουθήσει αυτή την οδό. 

Είναι σαφές προς την Τεχεράνη πως έχει ταυτόχρονα απέναντί της τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες και επαναβεβαίωσαν διά στόματος του προέδρου, Τζο Μπάιντεν, την «ακλόνητη» δέσμευσή τους στην ασφάλεια του Ισραήλ. Η σχετική δήλωση Μπάιντεν από τον Λευκό Οίκο αποσκοπούσε στην αποτροπή στη σκιά των νέων απειλών του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ περί «τιμωρίας» του Ισραήλ, και συνδυάζεται με αμερικανικές διπλωματικές κινήσεις στην περιοχή.

Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, Μπρετ Μακ Γκουρκ, φέρεται να έχει επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τους υπουργούς Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Κατάρ και του Ιράκ, ζητώντας τους να μεταφέρουν στην Τεχεράνη το μήνυμα της Ουάσινγκτον να αποκλιμακώσει. Ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άντονι Μπλίνκεν, κατέστησε επίσης σαφές ότι οι ΗΠΑ θα σταθούν στο πλευρό του Ισραήλ απέναντι σε κάθε απειλή του Ιράν, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Ισραηλινό υπουργό Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ.

Στο Τελ Αβίβ μετέβη, εν τω μεταξύ ο επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ (CENTCOM), στρατηγός Μάικλ Κουρίλα, προς συντονισμό με το ισραηλινό υπουργείο Άμυνας. Λίγες ώρες πριν την άφιξή του, το πρακτορείο Bloomberg μετέδιδε, επικαλούμενο αξιωματούχους των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών και συμμαχικών τους χωρών, πως εντός των ημερών επίκειται επίθεση στο Ισραήλ με πυραύλους υψηλής ακριβείας ή drones κατά στρατιωτικών και κυβερνητικών στόχων.

Στο Ισραήλ εκτιμούν ότι το Ιράν είναι αποφασισμένο να αντιδράσει. Αρνούνται ωστόσο, όπως επισημαίνει η Jerusalem Post, να σχολιάσουν εάν οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται σε αξιόπιστες πληροφορίες που έκαναν και τον Τζο Μπάιντεν να μιλήσει για τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών στην ασφάλεια των Ισραηλινών πολιτών έναντι της ιρανικής επιθετικότητας.

Το Ιράν μπορεί να ακολουθήσει πολλές «διαδρομές» για να επιτεθεί στο Ισραήλ. Σύμφωνα με τους στρατιωτικές αναλυτές, η πρώτη και πλέον άμεση αντίδραση μπορεί να έλθει από το έδαφος της Συρίας, όπου επιχειρεί η μεραρχία Ιμάμ Χουσεΐν της επίλεκτης δύναμης Αλ Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης. Η μεραρχία αποτελείται από χιλιάδες σιίτες υπό ιρανική διοίκηση· περιλαμβάνει επίσης ένα κινητό τάγμα που φέρει πυραύλους εδάφους-αέρος και μία μονάδα για το χειρισμό drones.

Οι Ιρανοί μπορούν να εκτοξεύσουν πυραύλους και drones στο Ισραήλ από περιοχές του Λιβάνου, της Υεμένης, του Ιράκ, ακόμη και από τη θάλασσα. Θα μπορούσαν να στοχεύσουν ισραηλινές πρεσβείες ή πολίτες στο εξωτερικό. Το Ιράν θα μπορούσε να ανοίξει διά της Χεζμπολάχ το μέτωπο του βορρά για το οποίο επί μακρόν προειδοποιεί το Ισραήλ, ή ακόμη και να επιχειρήσει να πραγματοποιήσει μία πολυμέτωπη επίθεση χρησιμοποιώντας τους πληρεξουσίους που έχει ήδη ωθήσει να επιτεθούν στο Ισραήλ μετά την 7η Οκτωβρίου -Χεζμπολάχ, Χούθι και παραστρατιωτικές ομάδες σε Ιράκ και Συρία.

Μια ιρανική επίθεση στο ισραηλινό εσωτερικό μέτωπο, σε βάσεις των Δυνάμεων Άμυνας του Ισραήλ (IDF), σε πληθυσμιακά κέντρα ή σε στρατηγικές εγκαταστάσεις και εθνικές υποδομές θα υποχρέωνε το Ισραήλ να απαντήσει σκληρά. Αναλόγως του στόχου και της βαρύτητας του πλήγματος, και δη σε περίπτωση που υπήρχαν θύματα, το Ισραήλ θα καλούνταν να κρίνει εάν θα ανταποδώσει απευθείας στο Ιράν ή στα εδάφη από όπου προήλθε το χτύπημα, ενδεχομένως στη Συρία, την Υεμένη ή τον Λίβανο. 

Διεθνώς η ανησυχία έχει κλιμακωθεί για τον κίνδυνο ανάφλεξης. Η Βρετανία, διά του πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ, επαναβεβαίωσε επίσης την υποστήριξή της στο δικαίωμα αυτοάμυνας του Ισραήλ, ενώ η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ιρανό ομόλογό της, Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν, καλώντας σε «μέγιστη αυτοσυγκράτηση» προς αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης.

Η Ρωσία την ίδια στιγμή κάλεσε τους πολίτες της να μην ταξιδεύουν στη Μέση Ανατολή, ιδίως στο Ισραήλ, τον Λίβανο και τα Παλαιστινιακά Εδάφη, και η γερμανική αεροπορική εταιρεία Lufthansa παρέτεινε την αναστολή των πτήσεών της προς την Τεχεράνη. Η Lufthansa και η θυγατρική της Austrian Airlines είναι οι μόνοι δύο δυτικοί αερομεταφορείς που εκτελούν πτήσεις με προορισμό την Τεχεράνη, η οποία εξυπηρετείται κυρίως από αεροπορικές εταιρείες της Τουρκίας και χωρών της Μέσης Ανατολής.

Με το βλέμμα στο Ιράν, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε χθες ότι το Ισραήλ συνεχίζει τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας, αλλά «προετοιμάζεται επίσης και για προκλήσεις από άλλα μέτωπα». Έπειτα από επίσκεψη σε αεροπορική βάση του νότιου Ισραήλ, ανέφερε: «Όποιος μας κάνει κακό, θα ανταποδώσουμε. Είμαστε προετοιμασμένοι να καλύψουμε όλες τις ανάγκες ασφαλείας του κράτους του Ισραήλ, τόσο αμυντικά όσο και επιθετικά».

Ως προς τις διαπραγματεύσεις προς επίτευξη εκεχειρίας στη Λωρίδα της Γάζας, διαφαίνεται ότι οδεύουν ξανά σε τέλμα, ενώ υπάρχουν πλέον φόβοι ότι οι περισσότεροι Ισραηλινοί όμηροι μπορεί να μην είναι ζωντανοί. Εκ των  129 ομήρων που παρέμειναν στη Γάζα μετά την προ μηνών ανταλλαγή απαχθέντων με Παλαιστίνιους κρατούμενους, οι IDF έχουν επιβεβαιώσει το θάνατο 34.

Ωστόσο, βάσει δημοσιεύματος της Wall Street Journal, Aμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι εκτιμούν κατ' ιδίαν, ότι ο αριθμός των νεκρών μπορεί να είναι πολύ υψηλότερος. Το σχετικό δημοσίευμα ήλθε κατόπιν αναφορών που αποδίδονται σε πηγές της Χαμάς, κατά τις οποίες η οργάνωση μετέφερε στους διαπραγματευτές Αιγύπτου και Κατάρι ότι δεν είναι σε θέση να εντοπίσει 40 Ισραηλινούς ομήρους εν ζωή που να πληρούν τα κριτήρια που ορίζονται για το πρώτο στάδιο της ανταλλαγής.

Κατά το πλαίσιο που έχει τεθεί, στο αρχικό στάδιο παύσης των εχθροπραξιών διάρκειας έξι εβδομάδες, η Χαμάς θα πρέπει να απελευθερώσει 40 ομήρους, στους οποίους συγκαταλέγονται γυναίκες, ηλικιωμένοι και όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας. Σε αντάλλαγμα, εκατοντάδες Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν από τις ισραηλινές φυλακές.