Οι συζητήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας με το Ιράν για το πώς θα ξαναρχίσουν οι επιθεωρήσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις, μεταξύ των οποίων και σε εκείνες που βομβαρδίστηκαν από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, δεν μπορούν να συνεχιστούν επί μήνες, προειδοποίησε ο επικεφαλής της υπηρεσίας αυτής του ΟΗΕ, πιέζοντας να επιτευχθεί συμφωνία εντός της εβδομάδας.
Ο ΔΟΑΕ δεν έχει πληροφορίες από το Ιράν για την κατάσταση ή το πού βρίσκονται τα αποθέματα του εμπλουτισμένου ουρανίου από τις 13 Ιουνίου, όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε τις πρώτες επιθέσεις του, επιβεβαίωσε ο Ραφαέλ Γκρόσι σε συνέντευξη που παραχώρησε στο πρακτορείο Reuters.
Η Τεχεράνη ενέκρινε έναν νόμο με τον οποίο αναστέλλεται η συνεργασία με τον ΔΟΑΕ. Για κάθε μελλοντική επιθεώρηση χρειάζεται να δοθεί η έγκριση του Ανωτάτου Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι δύο πλευρές σήμερα συζητούν για το πώς θα ξαναρχίσουν οι επιθεωρήσεις.
«Δεν είναι κάτι που μπορεί να τραβήξει επί μήνες», είπε ο Γκρόσι. «Ασφαλώς ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία σύντομα. Προσπαθούμε να έχουμε άλλη μια συνάντηση, ίσως σε μερικές ημέρες, στη Βιέννη, για να την ολοκληρώσουμε και να ξεκινήσουμε τις επιθεωρήσεις. Θα ήταν καλό αν το συμφωνήσουμε πριν από την επόμενη εβδομάδα», εξήγησε.
Τεχνικά, οι επιθεωρήσεις έχουν ξαναρχίσει, αφού οι επιθεωρητές του ΔΟΑΕ πήγαν πρόσφατα στο Μπουσέχρ, το μοναδικό εν λειτουργία πυρηνικό σταθμό του Ιράν, ο οποίος όμως δεν αποτελεί αντικείμενο ανησυχίες όσον αφορά τη διάδοση των πυρηνικών και συνήθως δεν περιλαμβάνεται στις τριμηνιαίες αναφορές του Οργανισμού για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Σύμφωνα με μια εμπιστευτική έκθεση του ΔΟΑΕ που περιήλθε σε γνώση διεθνών πρακτορείων, τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου 60% – κοντά στο όριο του 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικού όπλου– είχαν αυξηθεί ελαφρά πριν ξεκινήσει το Ισραήλ τον «πόλεμο των 12 ημερών» στο Ιράν. Υπολογίζεται ότι στις 13 Ιουνίου έφταναν τα 440,9 κιλά, δηλαδή είχαν αυξηθεί κατά 32,3 κιλά από τις 17 Μαΐου. Η ποσότητα αυτή αρκεί για 10 πυρηνικές βόμβες, εφόσον συνεχιστεί περαιτέρω ο εμπλουτισμός.
«Το πυρηνικό υλικό είναι ακόμη εκεί»
Μολονότι οι τρεις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν υπέστησαν σοβαρές ζημιές ή καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς, δεν είναι σαφές τι απέγινε το υλικό. «Πιστεύω ότι υπάρχει γενικά ομοφωνία ότι, σε μεγάλο βαθμό, είναι ακόμη εκεί. Όμως, φυσικά, πρέπει να το επαληθεύσουμε. Κάποιο μέρος μπορεί να έχει χαθεί», είπε ο Γκρόσι όταν ρωτήθηκε για τα αποθέματα.
«Δεν έχουμε ενδείξεις που θα μας οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι υπήρξε σημαντική μετακίνηση του υλικού», πρόσθεσε.
Το Ιράν δεν έχει ενημερώσει τον ΔΟΑΕ για την κατάσταση των αποθεμάτων του. Εάν υπάρξει κάποια συμφωνία, θα στείλει μια αναφορά για το πού βρίσκεται.
Είναι ασαφές ακόμη το πώς θα λειτουργήσει το νέο σύστημα, με την ειδική έγκριση του Ανωτάτου Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς το Ιράν προβάλει ως σημαντικό σημείο το να παραμείνει μυστική η τοποθεσία όπου βρίσκεται το εμπλουτισμένο ουράνιο. Ταυτόχρονα ωστόσο, οι υποχρεώσεις του Ιράν προς τον ΔΟΑΕ παραμένουν αμετάβλητες και ο Οργανισμός διαμήνυσε στην Τεχεράνη ότι «η εγχώρια νομοθεσία δημιουργεί υποχρεώσεις για το Ιράν, όχι για τον ΔΟΑΕ», σύμφωνα με τον Γκρόσι.
Χώρος για τη διπλωματία, μέχρι ενός σημείου
Ο ΔΟΑΕ ενημέρωσε το Ιράν στα τέλη Ιουλίου ότι σκοπεύει να προχωρήσει σε επιθεωρήσεις και ο Γκρόσι επιβεβαίωσε ότι δεν μπορεί να περάσει πάνω από ένα μήνας χωρίς να γίνει επαλήθευση της κατάστασης του εμπλουτισμένου ουρανίου, σε ποσοστό 20% και πάνω. Αντί να επισπεύσει την κρίση ωστόσο, καταγγέλλοντας το Ιράν, οι συζητήσεις συνεχίζονται.
«Προσπαθούμε, όπως πάντα (…) να δώσουμε χώρο στη διπλωματία, να επαναφέρουμε τη διαδικασία. Φυσικά, αυτό θα πρέπει να γίνει εντός ευλόγου χρονικού πλαισίου», σημείωσε ο Γκρόσι, ξεκαθαρίζοντας ότι τα αμερικανικά και ισραηλινά πλήγματα δεν εξάλειψαν την ικανότητα του Ιράν να κατασκευάζει μηχανήματα εμπλουτισμού.
Ο Γκρόσι έστειλε στις χώρες μέλη του Οργανισμού τις δύο τριμηνιαίες αναφορές του ΔΟΑΕ για το Ιράν, ενόψει της συνεδρίασης, την επόμενη εβδομάδα, του διοικητικού συμβουλίου του.
Ο Γκρόσι έχει πει εδώ και καιρό ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να θέσει υποψηφιότητα για τη θέση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, την επόμενη χρονιά. Όταν ρωτήθηκε σήμερα από το Reuters αν θα είναι υποψήφιος, το επιβεβαίωσε.
