Οι δυτικές δυνάμεις ετοιμάζονται να πιέσουν το Διοικητικό Συμβούλιο της πυρηνικής υπηρεσίας του ΟΗΕ, στο επόμενο τριμηνιαίο συμβούλιο, να διαπιστώσει ότι το Ιράν παραβιάζει τις υποχρεώσεις του για τη μη διάδοση των πυρηνικών, για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, σύμφωνα με διπλωμάτες.
Σύμφωνα με το Reuters, αυτό το βήμα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκαλέσει την οργή της Τεχεράνης και αναμένεται να περιπλέξει περαιτέρω τις συνομιλίες μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν, οι οποίες στοχεύουν στην επιβολή νέων περιορισμών στο ταχέως εξελισσόμενο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους - το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία (γνωστοί ως Ε3) - είχαν στο παρελθόν προτείνει ψηφίσματα που υιοθετήθηκαν από το 35μελές Διοικητικό Συμβούλιο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), καλώντας το Ιράν να αναλάβει άμεσες ενέργειες, όπως να εξηγήσει τα ίχνη ουρανίου που εντοπίστηκαν από την ΙΑΕΑ σε μη δηλωμένες εγκαταστάσεις.
Η ΙΑΕΑ ετοιμάζεται να στείλει στα κράτη μέλη τις τριμηνιαίες της αναφορές για το Ιράν πριν από την επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου, που αρχίζει στις 9 Ιουνίου. Μία από αυτές θα είναι μια εκτενής, «συνολική» έκθεση για ζητήματα όπως η συνεργασία του Ιράν - όπως απαιτήθηκε με ψήφισμα του Νοεμβρίου - και οι διπλωμάτες αναμένουν ότι θα είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική.
«Περιμένουμε η συνολική έκθεση να είναι αυστηρή, αλλά ήδη δεν υπήρχαν αμφιβολίες ότι το Ιράν δεν τηρεί τις δεσμεύσεις του για μη διάδοση των πυρηνικών», δήλωσε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Μόλις εκδοθεί αυτή η έκθεση, οι ΗΠΑ θα καταρτίσουν ένα προσχέδιο ψηφίσματος που θα διαπιστώνει ότι το Ιράν παραβιάζει τις λεγόμενες υποχρεώσεις του στο πλαίσιο των εγγυήσεων (safeguards), ανέφεραν τρεις διπλωμάτες. Ένας τέταρτος είπε ότι οι δυτικές δυνάμεις ήδη προετοιμάζουν σχέδιο ψηφίσματος, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες.
Το κείμενο θα συζητηθεί με τα κράτη μέλη του Συμβουλίου τις επόμενες ημέρες και στη συνέχεια θα υποβληθεί επίσημα από τις τέσσερις δυτικές δυνάμεις, όπως έχει συμβεί και με προηγούμενα ψηφίσματα, δήλωσαν διπλωμάτες.
Το συμβούλιο Ασφαλείας
Η τελευταία φορά που το Συμβούλιο διαπίστωσε επισήμως ότι το Ιράν παραβιάζει τις υποχρεώσεις του βάσει των εγγυήσεων ήταν τον Σεπτέμβριο του 2005, στο πλαίσιο μιας διπλωματικής αντιπαράθεσης που προέκυψε από την αποκάλυψη μυστικών πυρηνικών δραστηριοτήτων στο Ιράν.
Οι ΗΠΑ και η ΙΑΕΑ πιστεύουν τώρα ότι το Ιράν είχε ένα μυστικό, συντονισμένο πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων, το οποίο διέκοψε το 2003. Το Ιράν αρνείται ότι είχε ποτέ τέτοιο πρόγραμμα και υποστηρίζει ότι χρησιμοποιεί την πυρηνική τεχνολογία αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς.
Ένα ξεχωριστό ψήφισμα του Διοικητικού Συμβουλίου της ΙΑΕΑ, που εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2006, παρέπεμψε τη μη συμμόρφωση του Ιράν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο αργότερα επέβαλε κυρώσεις.
Οι διπλωμάτες είπαν ότι δεν έχει ακόμα αποφασιστεί πότε οι δυτικές δυνάμεις θα επιδιώξουν να παραπεμφθεί και πάλι το θέμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας, και παραμένει ασαφές το ποιες ενέργειες - αν υπάρξουν - θα μπορούσε να αναλάβει το Συμβούλιο κατά του Ιράν.
Το πιο άμεσο αποτέλεσμα ενός νέου ψηφίσματος θα είναι πιθανότατα η επίδρασή του στις διαπραγματεύσεις της Τεχεράνης με τις ΗΠΑ, καθώς και σε οποιαδήποτε επόμενα βήματα του Ιράν στο έδαφος σε σχέση με το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Το Συμβούλιο έχει εγκρίνει όλα τα πρόσφατα ψηφίσματα που πρότειναν οι δυτικές δυνάμεις για το Ιράν, και δεν υπάρχουν ουσιαστικές αμφιβολίες ότι και αυτό θα περάσει. Το μόνο ερώτημα είναι πόσο ευρεία θα είναι η πλειοψηφία. Η Ρωσία και η Κίνα είναι οι μόνες χώρες που σταθερά αντιτίθενται σε τέτοια ψηφίσματα.
Το Ιράν αντιδρά έντονα σε ψηφίσματα και άλλες επικρίσεις που δέχεται στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΙΑΕΑ, απαντώντας με κινήσεις όπως η επιτάχυνση και η επέκταση του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου ή η απαγόρευση εισόδου σε κορυφαίους επιθεωρητές της ΙΑΕΑ.
Ήδη εμπλουτίζει ουράνιο σε καθαρότητα έως και 60%, το οποίο μπορεί εύκολα να φτάσει στο περίπου 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Σύμφωνα με πρότυπα της ΙΑΕΑ, διαθέτει ήδη αρκετό υλικό σ’ αυτό το επίπεδο ώστε, αν εμπλουτιστεί περαιτέρω, να αρκεί για την κατασκευή έξι πυρηνικών όπλων.
