Η τρέχουσα κατάσταση είναι πρωτόγνωρη και δεν προσφέρεται για προβλέψεις. Κανείς δεν ξέρει πότε θα επανέλθει η κανονικότητα ή πως θα είναι η κανονικότητα που θα προκύψει στην εποχή μετά τον κορονοϊό. Όμως, υπάρχουν κάποια θέματα που θα αποτελέσουν με σιγουριά πτυχές των προκλήσεων που θα κληθούμε να απαντήσουμε ως κοινωνίες και οικονομίες.
Κάθε μήνας με τα μέτρα εν ισχύ η οικονομία μας ζημιώνεται όλο και περισσότερο. Άνθρωποι χάνουν ή θα χάσουν τις δουλειές τους, προϊόντα και υπηρεσίες δεν παράγονται, επενδυτικά σχέδια αναβάλλονται ή ακυρώνονται. Κάποια από αυτά τα φαινόμενα θα πραγματοποιηθούν στο μέλλον οπότε η μόνη ζημιά που θα υποστούν είναι ο χαμένος χρόνος.
Όμως, για πολλές οικονομικές δραστηριότητες η ζημιά ήρθε για να μείνει. Ειδικά στη χώρα μας, που δεν έχουμε μεγάλες και ισχυρές επιχειρήσεις αλλά βασιζόμαστε κυρίως στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, οι ζημιές της πανδημίας ενδέχεται να είναι μεγαλύτερες κατ’ αναλογία από χώρες με μεγάλη παρουσία εταιρικών κολοσσών όπως οι ΗΠΑ.
Μαζί με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που θα χαθούν, μην αντέχοντας την περίοδο που βιώνουμε, θα χαθεί και η παραγωγική και οργανωσιακή τους γνώση που σήμερα ενισχύει την οικονομία μας με τη μορφή αυξημένης παραγωγικότητας. Αυτό το κενό είναι πραγματικό και δεν θα μπορέσουμε να το καλύψουμε άμεσα ακόμα και αν αυτοί οι οργανισμοί αντικατασταθούν από νέους που θα προκύψουν στη μετά-κορονοϊού εποχή.
Σκοπός της οικονομικής πολιτικής που θα ακολουθηθεί τους προσεχείς μήνες θα πρέπει αφενός να είναι η μείωση της ζημιάς και ταυτόχρονα η δημιουργία ενός οικονομικού περιβάλλοντος που όχι μόνο θα επιτρέψει την ανάκαμψη αλλά να διασφαλίζει όσο γίνεται περισσότερο την μεγάλη ταχύτητα με την οποία θα πρέπει να καλύψουμε το χαμένο έδαφος.
Υπό αυτό το πρίσμα, αν οι κυβερνήσεις μας είναι αποφασισμένες για μία πραγματική επιστροφή στην ανάπτυξη και δεν ορέγονται την κρατικοποίηση της οικονομίας, θα πρέπει να ετοιμαστούν για ρηξικέλευθες μεταρρυθμίσεις που ενώ πριν τις θεωρούσαμε πολυτέλειες, πλέον γίνονται επιτακτικές συνθήκες επιβίωσης.
Οι επιχειρήσεις που θα επιζήσουν από αυτή την περίοδο θα πρέπει να μπορούν προσλαμβάνουν και να απολύουν προσωπικό ελεύθερα. Η ακαμψία που χαρακτηρίζει τις εργασιακές σχέσεις στη χώρα μας μπορεί να αποτελέσει ταφόπλακα για αρκετές από τις επιχειρήσεις αυτές στο προσεχές μέλλον. Υπάρχει σαφής και άμεση ανάγκη για απλοποίηση και απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων καθώς η επόμενη μέρα θα μας βρει με τεράστια ανεργία και ένα θεσμικό περιβάλλον που αποδεδειγμένα δεν βοηθά στη γρήγορη απορρόφηση των ανέργων από την αγορά εργασίας.
Επίσης, αντίστοιχη ευελιξία θα πρέπει να προσφερθεί και στο ρυθμιστικό πλαίσιο. Το να επενδύσει κανείς στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αδιαφανές και κοστοβόρο. Στη μετά-κορονοϊό εποχή δεν έχουμε την πολυτέλεια να κοιτάζουμε το γάιδαρο στα δόντια αλλά αντίθετα, πρέπει να κάνουμε το επιχειρηματικό κλίμα της χώρας φιλικό προς τις επενδύσεις με όλες τις νομικές, διοικητικές, και ρυθμιστικές συνέπειες αυτής της φράσης.
Πρώτο μέλημά μας είναι η διαφύλαξη των ζωών μας και για το λόγο αυτό τα μέτρα περιορισμού που ελήφθησαν στο ξέσπασμα της πανδημίας ήταν θετικά και εύλογα. Αφού όμως διαφυλάξουμε τις ζωές μας, πρέπει και να μπορούμε να ζήσουμε. Χωρίς επενδύσεις, η χώρα δεν είναι σίγουρο ότι θα το πετύχει αυτό. Ο δρόμος είναι γνωστός, τα αιτήματα αυτά υπήρχαν και παλαιότερα. Όμως η οικονομική κρίση που βιώνουμε τώρα τα καθιστά απαραίτητα συστατικά της επόμενης ημέρας. Σαν τα εμβόλια που με αγωνία περιμένουμε.
