Του Παναγιώτη Καρκατσούλη*
Το γκροτέσκο (=αλλόκοτο, γελοίο, κακόγουστο, χονδροειδές, ακαλαίσθητο, αποκρουστικό ή γελοιογραφικό) δεν είναι μόνον μια αισθητική αντίληψη του θεάματος. Μπορεί να γίνει και ιδιότητα της πολιτικής και δεν εννοώ, μόνο, την Μεγαλοοικονόμου η τον Πολάκη.
Όταν το γκροτέσκο εμφανίζεται σε περισσότερα πολιτικά δρώμενα με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα, τότε, μετατρέπεται από συγκυριακή επιλογή ή ατυχία σε βασικό αξιακό πρόταγμα. Κι αυτό συνιστά, αφ' εαυτού, έναν κίνδυνο για την δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή.
Το γκροτέσκο, για παράδειγμα, στην περίπτωση του κ. Πολάκη δεν εξαντλείται στην κακόγουστη φιγούρα του, αλλά εκτείνεται στη δράση και την αντίληψή του στην άσκηση της εξουσίας. Το να παριστάνει, άλλοτε, τον εισαγγελέα- Ιαβέρη κι άλλοτε τον Νταβέλη, είναι πέραν των όσων ορίζουν για τους κρατικούς αξιωματούχους οι νόμοι και το Σύνταγμα. Ο υπουργός παρανομεί. Και είναι αδιάφορο ότι αυτό γίνεται υπό το σχήμα της γελοιότητας.
Και μάλιστα, παρανομεί καθ' έξιν και κατ' εξακολούθηση. Έχει αναδειχτεί σε αρχηγέτη κάθε παραβατικού, λούμπεν στοιχείου της κοινωνικής και πολιτικής ζωής και μέντορας κάθε πολίτη που δίσταζε να παρανομήσει υπό τον φόβο της κοινωνικής αποδοκιμασίας και της ποινής. Όλοι αυτοί βλέποντας ότι η εγκληματική συμπεριφορά, ο κοινωνικός τσαμπουκάς και η περιφρόνηση των ουσιωδών τύπων της δημοκρατίας επικροτούνται στη συμπεριφορά ενός, έστω γκροτέσκου, κυβερνητικού αξιωματούχου, τότε βρίσκονται πλησίστιοι σε αντίστοιχες συμπεριφορές.
Η υποτίμηση των πολακικού κουτσαβακισμού οδηγεί, κατ' ευθείαν, σε εδραίωση και πολλαπλασιασμό των παραβατικών ομάδων και συμπεριφορών, τύπου Ρουβίκωνα ή των παροικούντων το εξαρχιστάν.
Εσχάτως, εμφανίσθηκε μια άλλη, συλλογική κι όχι μονοπρόσωπη, γκροτέσκα παράσταση, η οποία είναι συνυφασμένη με την πρώτη. Είναι η παράσταση των πρόθυμων να συνδράμουν τον κ. Τσίπρα στην προσπάθειά του να εμφανιστεί με την μετα-μνημονιακή του λεοντή, εκείνη του ηγέτη ενός «μετώπου προοδευτικών δυνάμεων». Στην παράσταση συμμετέχουν καμιά ντουζίνα πολιτικοί προερχόμενοι από διαφορετικά κόμματα με μόνο κοινό ότι, για πρώτη φορά, η ανικανότητα και η ελλειματικότητά τους επικροτούνται.
Οι γκροτέσκοι αυτοί πρωταγωνιστές προκαλούν, πέραν της θυμηδίας, βλάβη στη διακυβέρνηση. Όχι επειδή οι ίδιοι θα λάβουν ποτέ κάποια σημαντική απόφαση αλλά επειδή στο πρόσωπό τους επιβραβεύεται ο κρατισμός, η παρεοκρατία, η συναλλαγή χωρίς όριο. Οι πρόθυμοι κάνουν, εν τέλει, το ίδιο κακό με τον Πολάκη. Δείχνουν σε άλλους πολλούς ότι το δικό τους κακό παράδειγμα επιβραβεύεται.
Θεωρώ ότι αστοχούμε όταν ερμηνεύουμε τις γκροτέσκες προσωπικότητες και συλλογικότητες με όρους ορθολογικής επιλογής. Μπορεί, όντως, οι κυβερνητικοί με την βοήθεια των ετερόκλητων πρόθυμων να επιδιώκουν να απολαύσουν λίγο περισσότερο τα κλέη και τα πάθη του Μαξίμου. Δεν είναι, όμως, αυτό το μεγαλύτερο κακό που κάνουν.
Είναι η εγγραφή στη συλλογική συνείδηση ότι η πολιτική δεν έχει να κάνει με ανταγωνιστικά οράματα και προτάσεις για την διαχείριση των κοινών αλλά με την κατάληψη της σωστής θέσης στον διαγκωνισμό των τυχοδιωκτών για την προσωπική επιβίωση. Οι μέθοδοι των εξωνημένων πολιτικών έχουν υποκαταστήσει το αριστερό ηθικό πλεονέκτημα. Και θεωρώ ότι στο σημείο αυτό η κριτική μας πρέπει να είναι συνεχής και αμείλικτη.
Οι γκροτέσκοι πρόθυμοι μαζί με τους πρωτάνθρωπους του Μαξίμου προσφέρουν την καλύτερη βάση για την απο-νομιμοποίηση της εξουσίας του κ. Τσίπρα. Είναι λάθος να υποστείλουμε την κριτική επειδή το γελοίο που χαρακτηρίζει τον θίασό του παύει να διασκεδάζει το κοινό μετά από 48 ώρες. Σημασία έχει να αποκόψουμε, πλήρως, απ' αυτούς το μεγαλύτερο ποσοστό εκείνων που εξακολουθούν να τους προσφέρουν άλλοθι και κάλυψη.
Να δείξουμε στους εξουθενωμένους από την πολύχρονη κρίση συμπολίτες μας ότι η ελεημοσύνη του Ηγέτη τους προσφέρεται με αντίτιμο την δια βίου υποταγή τους στα καμώματα και τις παραστάσεις της αυλής του. Να εννοήσουν ότι ο θίασος των παράξενων γελωτοποιών που σήμερα φαντάζει ακίνδυνος μπορεί να μετατραπεί σε εξαιρετικά δυσάρεστο δυνάστη τους.
Γι' αυτό χρειάζεται, όμως, ένα νέο έργο, μια νέα πρόταση αισθητικής. Τα πολυφορεμένα και πολυχρησιμοποιημένα υποδείγματα λόγων και έργων δεν πείθουν.
Όσοι επαγγέλλονται την απαλλαγή μας από τον σαλτιμπαγκισμό πρέπει να παρουσιάσουν τις καίριες εκείνες αλλαγές, τις μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα και την κοινωνία, ευρύτερα, που δεν θα τους επιτρέψει να εμφανιστούν ξανά.
Δεν αρκεί η απόσταση από τους γελωτοποιούς. Χρειάζεται η ριζική αντιμετώπιση της γελοιότητας με την οποία επιχειρούν να κρύψουν το αυταρχικό και φασίζων πρόσωπό τους.
Στη δημοκρατική παράταξη, στο Κίνημα Αλλαγής δουλεύουμε συστηματικά γι' αυτό.
*Ο κ. Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι υποψήφιος στην Α' Αθήνας με το Κίνημα Αλλαγής
