Της Μαρίας Τσιλιάκου*
Για την άσκηση του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός χώρου στο διαδίκτυο, για να μπορούν να έχουν πρόσβαση οι πελάτες και να εκτελούνται οι συναλλαγές. Το “domain name” ή αλλιώς «όνομα πεδίου» ή «όνομα χώρου» στην γλώσσα μας, δίνει τη δυνατότητα της δημιουργίας αυτού του χώρου για την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου. Επί της ουσίας πρόκειται για μια ηλεκτρονική διεύθυνση ή «κυβερνοδιεύθυνση», η οποία επιτρέπει στον χρήστη του διαδικτύου την επικοινωνία με τον κάτοχο της εκάστοτε ηλεκτρονικής διεύθυνσης.
Κατ' αρχήν το “domain name” δεν ταυτίζεται με την εμπορική επωνυμία, το διακριτικό τίτλο και το εμπορικό σήμα μίας επιχείρησης. Γιατί; Ας ξεκινήσουμε από το βασικό και εκ του νόμου προβλεπόμενο δεδομένο, ότι δεν απαιτείται να γίνεται προηγούμενος έλεγχος από τους αρμόδιους φορείς παραχώρησης των domain name προκειμένου το παραχωρούμενο domain name να συσχετίζεται απαραίτητα και εκτός διαδικτύου με το ήδη χρησιμοποιούμενο διακριτικό γνώρισμα, εμπορικό σήμα ή επωνυμία της αιτούμενης για domain name επιχείρησης. Για την παραχώρηση του domain αρκεί μόνον να μην έχει προηγούμενα χορηγηθεί το συγκεκριμένο domain σε άλλον αιτούντα.
Με απλά λόγια, η παραχώρηση domain name ακολουθεί την αρχή της χρονικής προτεραιότητας, δηλαδή εξυπηρετείται η αίτηση που πρώτη υποβλήθηκε στον αρμόδιο φορέα (First Come First Served), δίχως να πραγματοποιείται οποιοσδήποτε έλεγχος συσχέτισης - όπως αναφέραμε ανωτέρω. Συνεπώς, η ηλεκτρονική διεύθυνση ανήκει σε αυτόν που πρώτος την κατοχύρωσε, έστω και εάν πρόκειται για κακόπιστη και καταχρηστική καταχώρηση domain name, που περιλαμβάνει σήματα, επωνυμίες ή διακριτικά τρίτων.
Η κακόπιστη και καταχρηστική καταχώρηση domain name, η οποία έχει ως απώτερο σκοπό την προσκόμιση οικονομικού οφέλους στον κυβερνοσφετεριστή, αποτελεί το φαινόμενο του «κυβερνοσφετερισμού» ή cybersquatting. Πρωτοεμφανίστηκε στην ελληνική νομολογία με την υπόθεση Amazon και την υπόθεση του «Αθήνα 2004».
Δεδομένου ότι, το ηλεκτρονικό εμπόριο και η διαφήμιση μιας επιχείρησης μέσω ίντερνετ αποτελούν νεότερες σχετικά πρακτικές, ενώ η αρχή της ελεύθερης διαμόρφωσης από την πλευρά των επιχειρήσεων της επωνυμίας τους, του σήματός τους, ή του διακριτικού τους γνωρίσματός προϋπήρχε, δημιουργεί το «κενό» που επέτρεψε στο φαινόμενο του «κυβερνοσφετερισμού» να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί ταχύτατα. Οι παλαιές επιχειρήσεις δεν είχαν κατοχυρώσει το domain name που «ταίριαζε» με την επωνυμία του και οι νεότερες συχνά αμελούν να προχωρήσουν σε αυτήν την κατοχύρωση.
Έτσι, συχνά οι πραγματικοί δικαιούχοι των διακριτικών γνωρισμάτων, όταν επιθυμούν με καθυστέρηση, να δραστηριοποιηθούν ηλεκτρονικά, να διαπιστώνουν ότι τα διακριτικά τους γνωρίσματα, έχουν ήδη παραχωρηθεί σε κάποιον τρίτο, ο οποίος μπορεί να είναι:
Α. Ανταγωνιστής, ο οποίος εκμεταλλευόμενος την φήμη του πραγματικού δικαιούχου δημιουργεί σύγχυση στους αγοραστές, που θεωρούν ότι συναλλάσσονται με τον πραγματικό δικαιούχο του διακριτικού γνωρίσματος. Πρακτικά, αυτό συνεπάγεται για τον πραγματικό δικαιούχο του διακριτικού γνωρίσματος, την απώλεια πελατείας του και τον αποκλεισμό του από τη δυνατότητα δραστηριοποίησής του στο διαδίκτυο κάνοντας χρήση του διακριτικού του γνωρίσματος.
Β. «Επαγγελματίας cyber squatter ή κυβερνοσφετεριστής», ο οποίος συλλέγει γνωστά σήματα ή διακριτικά γνωρίσματα με σκοπό να τα πωλήσει - έναντι υψηλών χρηματικών ποσών - στους πραγματικούς δικαιούχους.
Πως μπορούμε να προστατευθούμε νομικά στην περίπτωση του «cybersquatting»;
- Εάν το domain name εμπεριέχει διακριτικό γνώρισμα που δεν έχει κατατεθεί ως σήμα, και έχει διακριτική δύναμη, θα πρόκειται για «αθέμιτη εκμετάλλευση ξένης φήμης», «παρεμποδιστικό ανταγωνισμό» και θα πρέπει να εφαρμοστούν (υπό προϋποθέσεις) οι διατάξεις του Ν. 146/14 «περί αθέμιτου ανταγωνισμού».
- Εάν το dοmain name εμπεριέχει το κατοχυρωμένο σήμα ή το όνομα που κάποιος χρησιμοποιεί νομίμως εκτός Διαδικτύου, θα πρέπει να εφαρμοστούν (υπό προϋποθέσεις) οι διατάξεις του Ν. 4072/2012 «περί σημάτων» ή οι διατάξεις περί προστασίας του ονόματος αντίστοιχα.
Η νομοθεσία και η νομολογία έχουν αποδείξει ότι μέχρι σήμερα έχει επιτυχώς αντιμετωπίσει το ζήτημα του «κυβερνοσφετερισμού», παρέχοντας έτσι προστασία σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις που βλάφθηκαν, εντάσσοντας τα domain names στο γενικότερο σύστημα νομικής προστασίας των δικαιωμάτων για τα σήματα, την επωνυμία, το διακριτικό τίτλο...
* Η κ. Μαρία Τσιλιάκου είναι Δικηγόρος, Διαιτήτρια ΕΒΕΑ
