Του Δημήτρη Σκάλκου*
Ακόμη ένας βαρύς φορολογικός χειμώνας πλησιάζει με τη φοροδοτική ικανότητα των πολιτών να έχει εξαντλήσει τα όριά της. Είναι καιρός πια το βάρος της οικονομικής προσαρμογής να μετακινηθεί από τη δημοσιονομική πολιτική σε μία ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική, ικανή να τροχοδρομήσει την ανάταξη της εθνικής οικονομίας. Και καμία οικονομία που βαρύνεται με τις χρόνιες στρεβλώσεις του ελληνικού μοντέλου δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς γενναίες μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, η τυπική (νομοθετική) υιοθέτηση των μεταρρυθμίσεων ή η ημιτελής εφαρμογή τους δεν εξασφαλίζουν την αποτελεσματικότητά και την εμβέλειά τους. Καθοριστική σημασία για τη διαμόρφωση ενός ευνοϊκού οικονομικού περιβάλλοντος είναι η «φήμη» της κυβέρνησης και η «αξιοπιστία των δεσμεύσεων» που αναλαμβάνει. Η κυβέρνηση πρέπει να δείχνει έμπρακτα ότι ενστερνίζεται τη σκοπιμότητα και το εύρος των προωθούμενων μεταρρυθμίσεων. Σε διαφορετική περίπτωση οι μεταρρυθμίσεις θα παραμείνουν το κούφιο κέλυφος μίας ασθμαίνουσας οικονομίας, ανίκανες να προσδώσουν οποιαδήποτε προστιθέμενη αξία. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που τυπικά ίδιες πολιτικές αποφάσεις παράγουν διαφορετικά οικονομικά αποτελέσματα.
Ακόμη περισσότερο, μία αξιόπιστη πολιτική μεταρρυθμίσεων, πέραν της κυβέρνησης, πρέπει να δεσμεύει και την αντιπολίτευση ώστε να διαλύονται ενδεχόμενες αμφιβολίες πως μία πιθανή κυβερνητική αλλαγή θα τροποποιήσει ή αντιστρέψει τις μεταρρυθμίσεις. Η προβλεψιμότητα κυβερνήσεων, επενδυτών και καταναλωτών είναι αναγκαία συνθήκη κάθε μακρόπνοου οικονομικού σχεδιασμού.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ διαρκώς αποτυγχάνει να αναλάβει αξιόπιστες δεσμεύσεις στην κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προώθηση των προαπαιτούμενων ιδιωτικοποιήσεων, όπου οι καταγραμμένες παλινωδίες και η διάθεση επαναδιαπραγμάτευσης των συμφωνηθέντων προκαλεί ζημιά πολλαπλάσια της καθυστέρησης στην εκταμίευση της δόσης. Εκπέμπει σινιάλο ότι η κυβέρνηση σέρνεται απρόθυμα πίσω από δεσμεύσεις που εξαναγκάστηκε να αποδεχτεί και που δοθείσης της ευκαιρίας ευχαρίστως θα υπαναχωρούσε από αυτές.
Η αναξιοπιστία των ακολουθούμενων πολιτικών της κυβέρνησης δεν περιορίζεται στην (προφανή και πρωτοφανή) αναξιοπιστία ορισμένων υπουργών σε ατομικό επίπεδο. Και δεν αφορά μόνο τη γραφειοκρατική αναξιοπιστία μιας δημόσιας διοίκησης, απρόθυμης και αδύναμης να υλοποιήσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Περισσότερο πρόκειται για τον, προερχόμενο από τη διοικητική επιστήμη, όρο της «συλλογική κυβερνητική αναξιοπιστία», δηλαδή τη συνολική αδυναμία της κυβέρνησης να ανταποκριθεί στις αναγκαιότητες του περιβάλλοντος.
Επιπρόσθετα, η μεταρρυθμιστική αξιοπιστία της κυβέρνησης υπονομεύεται από τις αποφάσεις της σε άλλους τομείς της δημόσιας πολιτικής (τηλεοπτικές άδειες, εκπαίδευση, κλπ). Στη βάση της συλλογικής αναξιοπιστίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ βρίσκεται, πέρα από μια κουτοπόνηρη διαπραγματευτική τακτική απέναντι στους εταίρους μας, μία ιδεοληπτική εχθρότητα απέναντι στους θεσμούς της ανοιχτής οικονομίας και κοινωνίας και μία κυνική αντιμετώπιση της κυβερνητικής εξουσίας.
Συμπερασματικά, με την κυβέρνηση να αποτυγχάνει να παραγάγει αξιόπιστο μεταρρυθμιστικό έργο, η επιστροφή της οικονομίας σε βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης και η έξοδος της χώρας στις αγορές ακούγονται ως πικρόχολο αστείο. Και κάπως έτσι, μία ακόμη αναποτελεσματική φορολογική επιδρομή καθίσταται αναπόφευκτη.
*Ο Δημήτρης Σκάλκος είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος. Το βιβλίο του «Αλλάζει η Ελλάδα; Η πολιτική οικονομία των μεταρρυθμίσεων» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκεντρο.
