Του Βασίλη Παζόπουλου*
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η πιο ακριβή φράση στο χρηματιστήριο, είναι η «εδώ που έχει φτάσει η μετοχή, είναι φτηνή».
Όλοι μας την έχουμε πατήσει. Όλοι έχουμε επιδοθεί στο κυνήγι του πάτου, αν και πολλές φορές το έχουμε πληρώσει ακριβά. Τουλάχιστον είναι μια παρηγοριά να ξέρουμε ότι την πατάνε ακόμα και οι καλύτεροι, οι πιο ενημερωμένοι, οι ισχυρότεροι επαγγελματίες.
Επειδή ο συνετός επενδυτής ελίσσεται και διορθώνει τα σφάλματά του μαθαίνοντας από τις εμπειρίες των άλλων, ας δούμε την ιδιαίτερα διδακτική πρόσφατη ιστορία της πολυεθνικής φαρμακευτικής Valeant Pharmaceuticals (VRX).
Η εταιρεία
Η Valeant κατασκευάζει μια ευρεία γκάμα φαρμακευτικών προϊόντων, κυρίως στους τομείς της δερματολογίας, του γαστρεντερικού, της οδοντιατρικής, της οφθαλμολογικής και της νευρολογίας. Επίσης εμπορεύεται επώνυμα γενόσημα φάρμακα και ιατρικές συσκευές.
Δραστηριοποιείται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, απασχολώντας 17.000 εργαζόμενους. Έχει ετήσιες πωλήσεις 10 δισεκατομμύρια δολάρια και P/E 17.
Όπως βλέπουμε από το διάγραμμα, οι μετοχές της εταιρείας έφτασαν να έχουν υποχωρήσει 90% από τον Αύγουστο και σχεδόν 75% φέτος.
Η χαριστική βολή ήρθε πριν δύο εβδομάδες. Με μια ανακοίνωση τους όχι μόνο αναθεώρησαν προς τα κάτω τις προβλέψεις των ετήσιων κερδών, αλλά ανάφεραν ότι δεν θα είναι σε θέση να υποβάλουν τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις έγκαιρα. Σαν να μην έφτανε αυτό, προειδοποίησαν ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να αθετήσουν κάποιες από τις οικονομικές υποχρεώσεις τους !
Σαν αποτέλεσμα είχαμε η μετοχή της να βυθιστεί 51% σε μία ημέρα μόνο !
Διάσημα θύματα
Το πιο τρανταχτό όνομα ανάμεσα στα θύματα της πορείας της μετοχής και αυτός που έπαθε την μεγαλύτερη ζημιά, είναι ο διάσημος δισεκατομμυριούχος Bill Ackman.
Ο Ackman θεωρούνταν από τους πιο επιτυχημένους διαχειριστές στον χώρο των hedge funds. Την τελευταία δεκαετία πραγματοποιούσε ετήσιες αποδόσεις της τάξης του 20%, ενώ το 2014 έφτασε στο απόγειο της δόξας του, επιτυγχάνοντας 40%.
Η περσινή χρονιά όμως δεν πήγε καθόλου καλά, καθώς σημείωσε για πρώτη φορά ζημιές της τάξεως του 20%.
Όμως ο εφιάλτης μόλις είχε ξεκινήσει.
Η φετινή χρονιά αποδεικνύεται ακόμα πιο απογοητευτική. Τα υπό διαχείριση κεφάλαια τον Ιανουάριο μειωθήκανε αισθητά, ενώ οι απώλειες εξαιτίας της θέσης που είχε στην Valeant συνέχισαν να μεγεθύνονται.
Το λάθος
Το λάθος του Ackman ήταν πως πεισματικά συνέχιζε να αγοράζει μετοχές της Valeant όσο εκείνη υποχωρούσε, θεωρώντας την ευκαιρία. Σαν να μην έφτανε αυτό, αγόραζε ακόμα και options της εταιρίας, δηλαδή έπαιρνε επιπλέον ρίσκο με μόχλευση.
Αποτέλεσμα ήταν η ζημιά του αντί να περιορίζεται, να διογκώνεται.
Ο διάσημος διαχειριστής επιχειρώντας να βάλει φρένο στον κατήφορο της Valeant, τα έπαιξε όλα για όλα. Δεν ρίσκαρε μόνο χρήματα, αλλά την ίδια του την φήμη. Προσπάθησε να καθησυχάσει τους επενδυτές με μια επιστολή, όπου δήλωνε την πεποίθηση του ότι η αγορά έχει υποτιμήσει την αξία της εταιρίας.
Επίσης διόρισε ανθρώπους της εμπιστοσύνης του στο διοικητικό συμβούλιο της. Η κίνηση σηματοδοτεί πιο ενεργό ρόλο στην εταιρεία, προκειμένου να προστατέψει και να μεγιστοποιήσει της αξία της επένδυσής, όπως ανάφερε χαρακτηριστικά.
Είναι νωρίς για να κρίνουμε αν αυτές οι ενέργειες πετύχουν κάποιο αποτέλεσμα, αν και τις τελευταίες ημέρες η αξία της μετοχής παρουσίασε άνοδο.
Υπάρχουν και χειρότερα
Η πτώση της Valeant οδήγησε σε σημαντικές απώλειες πολύ κόσμο, όχι μόνο τον Ackman. Χιλιάδες ιδιώτες επενδυτές αλλά και δεκάδες διαχειριστές hedge funds είχαν συρρεύσει στην μετοχή, συνεπαρμένοι από την επιτυχίας της.
Η πιο εντυπωσιακή περίπτωση είναι του ίδιου του CEO της εταιρίας, του Michael Pearson.
Ο Pearson ανέλαβε Διευθύνων Σύμβουλος το Σεπτέμβριο του 2010, ξεκινώντας με τις καλύτερες προοπτικές. Εφαρμόζοντας καινοτόμες ιδέες κατάφερε να επιτύχει φορολογικές απαλλαγές, μεταφέροντας τα κέρδη της εταιρίας στο εξωτερικό (τι μου θυμίζει, τι μου θυμίζει…).
Τα χρήματα που διέθετε για Έρευνα και Ανάπτυξη ήταν πολύ περισσότερα από ότι ξόδευε ο ανταγωνισμός. Αυτό όμως που απογείωσε την Valeant ήταν η επιθετική στρατηγική της να αναπτυχθεί μέσα από την πραγματοποίηση εξαγορών. Αυτές ναι μεν βοήθησαν αποφασιστικά την ανάπτυξη της εταιρίας, όμως αύξησαν και τα χρέη της.
Για σχεδόν πέντε χρόνια, η συνταγή φάνηκε να αποδίσει πολύ καλά. Η Valeant είχε μία από τις καλύτερες επιδόσεις στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, καταφέρνοντας να δεκαπλασιάσει την αξία της κατά την διάρκεια της διοίκησης από τον Pearson.
Η αρχή της πτώσης
Η μοίρα όμως επιφύλασσε άσχημες εκπλήξεις για τον Pearson. Παραμονή Χριστουγέννων παθαίνει πνευμονία και οδηγείται στο νοσοκομείο, όπου παρέμεινε για δύο ολόκληρους μήνες. Με το που βγαίνει, και πριν προλάβει καλά καλά να πατήσει το πόδι του στην Valeant, η αμερικάνικη Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ανακοίνωσε την έναρξη επίσημης έρευνας για λογιστικές ατασθαλίες.
Την αφορμή έδωσε η ίδια η εταιρία, όταν μια εβδομάδα νωρίτερα ανακοίνωσε ότι θα αναθεωρήσει τα αποτελέσματα του τέταρτου τρίμηνο του 2015, λόγω ενός λάθους δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Pearson μεθυσμένος από την επιτυχία και την απληστία, φαίνεται πως είχε υπερεκτιμήσει τις δυνατότητες της εταιρίας και του ίδιου προσωπικά. Τον Ιανουάριο του 2015 συμφώνησε να παραιτηθεί από τον ήδη υψηλό σταθερό μισθό του, έναντι μεγάλου μπόνους σε μετοχές και μετρητά. Με βάση την νέα συμφωνία δεσμευόταν να μην πουλήσει τις μετοχές του μέχρι το 2017.
Το αποτέλεσμα ήταν από πέρσι μέχρι σήμερα, να χάσει σχεδόν το σύνολο της προσωπικής περιουσίας του, περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια.
Το δίδαγμα
Οι διαδικασίες ανόδου και πτώσης είναι ασύμμετρες. Μια μεγάλη οικονομική άνοδος που επιτυχαίνεται σταδιακά, ακολουθείται από μια σύντομη και απότομη πτώση.
Οι αγορές σε καθοδική τάση συνήθως δεν αποτελούν ευκαιρία. Η πράξη έχει δείξει πως καλύτερα είναι να αγοράζουμε κάτι σε ανοδική τροχιά, παρά φτηνότερα σε πτωτική.
Δεν αρκεί η μελέτη, οι γνώσεις, η τύχη. Ο βασικότερος ίσως παράγοντας για την επιτυχία στο χρηματιστήριο είναι η αυτοπειθαρχία. Η αποφυγή της παραδοχής του λάθους και η υπερβολική αυτοπεποίθηση, οδηγεί τους επενδυτές σε ανορθολογικές αποφάσεις.
Για τους περισσότερους αποδεικνύεται δύσκολο να παραδεχτούν το λάθος τους και να εγκαταλείψουν μια ζημιογόνα θέση, αλλά είναι το καθοριστικότερο σφάλμα που μπορεί να τους καταστρέψει.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).
