Έχετε κάνει τώρα τελευταία καμιά βόλτα στην Κρήτη ή στη Χαλκιδική ή στη Ζάκυνθο ή στη Ρόδο; Όχι, προφανώς, αφού έναν χρόνο τώρα είμαστε κλεισμένοι στα διαμερίσματα μας. Αν είχατε κάνει όμως, θα βλέπατε ότι συνεχίζεται ακάθεκτη η λεγόμενη «τουριστική οικοδομή». Πελώρια ξενοδοχειακά συγκροτήματα συνεχίζουν να υψώνονται δίπλα στις εναπομείνασες παραλίες, ενώ το 90% των ιδιωτικών αγοραπωλησιών έχουν σχέση με το Airbnb.
Δεν ξέρω τι λένε οι μελέτες του Θεοχάρη για τον τουρισμό του 2021 και 2022, εγώ αυτό που βλέπω είναι ότι η δημόσια συζήτηση που άνοιξε πέρυσι για τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού στην ελληνική οικονομία έχει ήδη διαλυθεί σαν σαπουνόφουσκα. Όποιος έχει μια δραχμή στον λογαριασμό του ή όποιος μπορεί να πάρει ένα δάνειο από τράπεζα ή όποιος έχει ένα χωραφάκι ή ένα μαγαζάκι, το μόνο που σκέφτεται είναι να το «αξιοποιήσει» τουριστικά.
Δεν αναφέρομαι στις τουριστικές οικοδομές που πέρυσι ήταν στο μπετόν οπότε είναι λογικό να συνεχίζονται φέτος. Αναφέρομαι σε κείνους που ενώ βλέπουν γύρω τους την καταστροφή που έχει γίνει, συνεχίζουν να σκέφτονται σα να βρισκόμαστε στα τέλη του 2019 που είχαμε πίσω μας ένα ρεκόρ αφίξεων και ετοιμαζόμασταν να σπάσουμε ένα καινούριο. Και αντί η άνοιξη του 2021 να μας φέρει περισσότερα εκατομμύρια τουριστών, μας έφερε ένα μόνο μουσαφίρη απ’ την Κίνα και μας διέλυσε.
Δε θέλω να αποθαρρύνω κανέναν ούτε έχω κανένα συμφέρον επ’ αυτού, αλλά απορώ. Πώς διάβολο θεωρούμε αυτονόητο ότι θα αλλάξουν οι καταναλωτικές συνήθειες, ο τρόπος αγορών, ο τρόπος εργασίας, ο τρόπος μετακινήσεων, ο τρόπος σκέψης σε όλο τον πλανήτη, όμως είμαστε βέβαιοι ότι το μόνο που θα επανέλθει κανονικά στην προτεραία του κατάσταση είναι ο τουρισμός; Με τους νυν ξενοδόχους και εστιάτορες να κλαίνε για τα χρέη τους, με τι κουράγιο ετοιμάζονται μερικοί να βάλουν καινούριες κλίνες και τραπέζια εστίασης στην κυκλοφορία; Να τα γεμίσει ποιος;
Ακούω να λένε ότι οι άνθρωποι έχουν μπαϊλντίσει απ’ την κλεισούρα, οπότε θα μόλις λήξει η πανδημία θα βγουν έξω σαν τα σαλιγκάρια μετά από φθινοπωρινή βροχή. Μακάρι απαντώ εγώ, αλλά αρκεί αυτή η αισιόδοξη σκέψη για να βάλει ο άλλος τα λεφτά του σε μια δουλειά και να βάλει και άλλα τόσα χρέη στην πλάτη του; Ξέρω άνθρωπο που πριν λίγες μέρες έδωσε 150.000 ευρώ για να πάρει οικόπεδο στο οποίο θα σηκώσει βίλες Airbnb. Ξέρω και άλλον που εν μέσω πανδημίας ξεκίνησε τέσσερις βιλάρες στη νότια Κρήτη.
Θα μου πείτε «δημιουργικοί άνθρωποι είναι, έχουν μερικά λεφτά, τι να κάνουν δηλαδή; Να σταυρώσουν τα χέρια;» Ε εδώ πράγματι είναι το πρόβλημα. Δεν υπάρχει κανείς να τους προτείνει κάτι άλλο. Ούτε κράτος, ούτε ιδιώτης, ούτε τράπεζα. Οπότε δωμάτια ξέρουν να φτιάχνουν, εστιατόρια να δουλεύουν, μ’ αυτά θα συνεχίσουν το λοιπόν. Σύμφωνοι, αλλά έτσι ενδέχεται να πηγαίνουν κατά διαόλου, αν ο παγκόσμιος τουρισμός αλλάξει στη μετά Covid εποχή, όπως σίγουρα θ’ αλλάξουν όλες οι υπόλοιπες ανθρώπινες δραστηριότητες.
Δεν είναι του παρόντος σημειώματος να προτείνει λύσεις. Σε επόμενο. Απλώς επισημαίνω το πρόβλημα που είναι πολύ σοβαρό. Κάποιος πρέπει να επαναπροσανατολίσει τώρα τα μυαλά των ανθρώπων μας, κάποιος πρέπει να τους εξηγήσει τους νέους τρόπους για να βγαίνει χρήμα, σ’ έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία και είναι αδυσώπητος. Αλλιώς θα το κάνει η αγορά, αλλά με πολύ άσχημο τρόπο.
