Toυ Ανδρέα Ζαμπούκα
«Η τιμή και το χρήμα» είναι ένα νατουραλιστικό διήγημα του Κ. Θεοτόκη, γραμμένο στις αρχές του 20ου αιώνα, για να περιγράψει τις ζοφερές συνθήκες που επικρατούσαν στην ελληνική κοινωνία. Το χρήμα εδώ, δεν έχει την έννοια του κυρίαρχου στοιχείου που διαχωρίζει κοινωνικές τάξεις ή αποτελεί μέσο πλουτισμού. Αντίθετα, είναι η κυρίαρχη κοινωνική δύναμη που παίρνει την μορφή διαβρωτικού μέσου στην κερκυραϊκή κοινωνία της εποχής. Ισοπεδώνει συναισθήματα και αλλοιώνει συνειδήσεις, ωθώντας τους ήρωες του διηγήματος στην αλληλοεξόντωση και στην αυτοκαταστροφή.
Γύρω από το χρήμα μπλέκονται αξίες και ένστικτα, αρχές και προδιαθέσεις που διαμορφώνουν και τις συμπεριφορές των ανθρώπων. Γύρω από το χρήμα, περιστρέφονται πολιτικές διαθέσεις και δίκτυα διαπλοκής στις σύγχρονες αστικές δημοκρατίες. Αυτό άλλωστε είναι και το τίμημα που ο καπιταλισμός απαιτεί πολλές φορές, για να προσφέρει στις κοινωνίες την σταθερότητα και την ευμάρεια που επιθυμούν.
Σφάζονται στη Βουλή, από χθες για την νομοθεσία γύρω από τις offshore εταιρείες. Αυτές που η κυβέρνηση θέλησε να «προστατεύσει», παρέχοντας «εκδούλευση» σε κρυμμένους «ευέλικτους» επενδυτές του πολιτικού συστήματος. Και για όσους ακόμα αμφιβάλουν, τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα ακόμα και σε έναν πρωτοετή της Νομικής. Αυτό ακριβώς, έκανε: Πούλησε αμνηστία σε κάποιους για να απαλλαγούν από παλιές αμαρτίες. Ίσως όχι μόνο, σε «αριστερούς» φίλους αλλά και σε παλιούς «δεξιούς» συντρόφους!
Κι εδώ ακριβώς έρχεται αμείλικτο το ερώτημα: Γιατί ρε φίλε, ασχολείσαι με την πολιτική αφού τρελαίνεσαι με το χρήμα; Γιατί μπαίνεις στη διαδικασία να εκτεθείς «σώματι, ψυχή τε και πνεύματι» σε δημόσια θέα με τον λόγο σου και το εκτόπισμά σου, όταν η γλύκα της ευτυχίας σου είναι στον πλούτο που πάντα λιγουρευόσουν από παιδί; Γιατί τι άλλο σε σπρώχνει να επενδύεις και να κάνεις μπίζνες με υπεράκτιες δραστηριότητες για να μην φορολογείσαι;
Επομένως, δύο τινά σου συμβαίνουν: Ή μπήκες στο παιχνίδι για να «πλυθείς» ή για να πλουτίσεις. Αν είναι έτσι, για ποια «τιμή» και ποια «δόξα» θέλεις να σε εμπιστευτώ; Και λέω δόξα, γιατί το μόνο κίνητρο που μπορώ να σου αναγνωρίσω είναι το ψώνιο σου να αλλάξεις τον κόσμο.
Να γιατί η δημοκρατία πέτυχε καλύτερα στους Άγγλους και στους Ευρωπαίους. Γιατί δεν άφησαν τα «λιγούρια» του χρήματος να μπουν στο παιχνίδι της εξουσίας. Γιατί πρώτα οι αστοί πλούτισαν, χόρτασαν, χάρηκαν το χρήμα και μετά μπήκαν στην διαχείριση της εξουσίας. Ενώ εδώ, οι κατσικοκλέφτες που έστησαν τα πρώτα δίκτυα διαιωνίζουν το είδος τους μέχρι σήμερα.
Είναι φανερό ότι αν θέλουμε να καθαρίσουν οι θεσμοί και η πολιτική από το χρήμα, θα πρέπει να ξεχωρίσει η αγορά από τη Βουλή. Να βάλουμε κριτήρια, δεσμεύσεις, στεγανά και να μην δίνεται κανένα σκοτεινό κίνητρο για συναλλαγές κάτω από το τραπέζι. Ή τον πλούτο θα κυνηγάς ή τη δόξα. Και τα δύο δεν στέκουν μαζί στην πολιτική. Δεν γίνεται ας πούμε να συνεχίσουμε με ένα απλό «έσχες» στη φορολογική δήλωση ενώ ο κόσμος νομίζει ότι είναι «πόθεν έσχες»! Δεν γίνεται να καταστρέφεται από τους φόρους σου, ο ανθρωπάκος που παραμύθιασες στα παράθυρα κι εσύ να απολαμβάνεις την νέα σου επένδυση στο Jersey. Δεν μπορείς να διαπραγματεύεσαι για τα χρήματα των ψηφοφόρων σου ενώ εσύ έχεις τα λεφτά σου έξω. Και κάποτε, θα πρέπει να τελειώσει αυτό το παραμύθι της ασυλίας των υπουργών και της παραγραφής κραυγαλέων αδικημάτων.
Κάτι δεν πάει καλά με το χρήμα στην Ελλάδα. Αντί για πηγή ευημερίας, παραγωγής και δημιουργίας, έχει δαιμονοποιηθεί, εξαιτίας του επαρχιωτισμού στην πολιτική και του κρατισμού στην οικονομία. Κάποιους βολεύει αυτή η κατάσταση αλλά πρέπει κάποτε να τελειώνει.
