Της Κατερίνας Οικονομάκου
Εκρηκτικά στοιχεία για ελαττωματικά ή ακόμη και επικίνδυνα για τη ζωή των ασθενών ιατρικά εμφυτεύματα και συσκευές, αλλά και ανεπαρκείς ελέγχους από τους εθνικούς και υπερεθνικούς οργανισμούς που είναι επιφορτισμένοι με την ασφάλεια της υγείας των πολιτών, φέρνει στο φως έρευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (ICIJ), που διήρκεσε έναν χρόνο, απαίτησε τη συνεργασία 250 δημοσιογράφων και δημοσιεύτηκε χθες σε 59 μέσα ενημέρωσης σε 36 χώρες του κόσμου. Από το Αμστερνταμ και το Ελσίνκι έως τη Σεούλ και τη Βομβάη, καταγράφονται χιλιάδες περιπτώσεις όπου ιατρικά μοσχεύματα και συσκευές, από βηματοδότες και προσθετικά μέλη, έως σπιράλ και επιθέματα σιλικόνης, έχουν προκαλέσει σε ασθενείς σοβαρά προβλήματα, που κάποιες φορές έχουν επιφέρει έως και τον θάνατο.
Τον Ιανουάριο του 2007, η 32χρονη Σέριλ Ρόμπινσον, από το Βανκούβερ του Καναδά, ετοιμαζόταν να πέσει για ύπνο όταν αισθάνθηκε ένα έντονο τράνταγμα στο στήθος, που τίναξε το σώμα της μπροστά. «Είδα μια λευκή λάμψη κι ένιωσα φοβερό πόνο. Για μια στιγμή νόμισα ότι με χτύπησε κεραυνός», ανέφερε η γυναίκα. Αυτό που είχε συμβεί ήταν ότι είχε πάθει βραχυκύκλωμα ο απινιδωτής της, με αποτέλεσμα να της προκαλέσει απανωτά καρδιακά σοκ. Σύμφωνα με τον καρδιολόγο της, ήταν εξαιρετικά τυχερή που επέζησε. Ο συγκεκριμένος απινιδωτής, το μοντέλο Sprint Fidelis της εταιρείας MedTronic, είχε εμφυτευθεί σε 268.000 ασθενείς παγκοσμίως. Τον Ιούλιο του 2007, ένας Αμερικανός γιατρός δημοσίευσε μια μελέτη σύμφωνα με την οποία ο συγκεκριμένος απινιδωτής έθετε σε κίνδυνο τους ασθενείς. Ο απινιδωτής αποσύρθηκε τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς και δύο χρόνια αργότερα η εταιρεία MedTronic παραδέχτηκε ότι ενδέχεται να συνδέεται με 13 θανάτους.
83.000 θάνατοι σε 10 χρόνια!
Στη διάρκεια της έρευνας, οι δημοσιογράφοι του ICIJ απέκτησαν πρόσβαση σε περισσότερους από οκτώ εκατομμύρια φακέλους υποθέσεων που αφορούσαν προβληματικά εμφυτεύματα και συσκευές. Ενώ όλα ήταν εγκεκριμένα από τους κατά τόπους εθνικούς οργανισμούς για τη δημόσια υγεία, αποδείχθηκε ότι συνδέονταν με περισσότερες από 1.700.000 περιπτώσεις τραυματισμού και 83.000 θανάτους, μόνο μέσα στην τελευταία δεκαετία. Τα ευρήματα των δημοσιογράφων εγείρουν ερωτήματα γύρω από το επίπεδο των ελέγχων στους οποίους υποβάλλονται τα εμφυτεύματα πριν και αφού βγουν στην αγορά, καθώς και για την ταχύτητα αντίδρασης των αρμόδιων φορέων στις περιπτώσεις που προκύπτουν υποψίες, ή ακόμη και βεβαιότητα, ότι τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των ασθενών. Σύμφωνα, μάλιστα, με το ρεπορτάζ του ICIJ, σε πολλές χώρες οι σχετικές πληροφορίες δεν είναι δημόσια διαθέσιμες. Ακριβώς γι'' αυτό, όμως, είναι πολύτιμη η τράπεζα δεδομένων που δημιούργησαν οι δημοσιογράφοι του ICIJ στη διεύθυνση https://medicaldevices.icij.org/, προκειμένου οι ασθενείς να κάνουν αναζήτηση ανάλογα με το όνομα του εμφυτεύματος ή της εταιρείας που το κατασκευάζει.
Ανάμεσα στις διαπιστώσεις της έρευνας, αυτή που φαίνεται να προκαλεί και τις εντονότερες ανησυχίες είναι ότι οι σχετικοί κανονισμοί και οι διαδικασίες ελέγχου που επιβάλλει η Ε.Ε. ούτε είναι ούτε προβλέπεται να γίνουν πιο αυστηροί. Αντιθέτως, όπως αποκαλύπτει ένα τεράστιος όγκος από έγγραφα που ήταν στη διάθεση των δημοσιογράφων, το λόμπι των εταιρειών κατασκευής ιατρικών προϊόντων κατάφερε να ανατρέψει τα σχέδια για θέσπιση αυστηρότερων κανόνων. Ωστόσο, λίγες μόλις ώρες πριν από τη δημοσίευση της έρευνας, εκπρόσωποι εθνικών οργανισμών για την προστασία της δημόσιας υγείας στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, άρχισαν να προβαίνουν σε ανακοινώσεις γύρω από τις προθέσεις τους να εντατικοποιήσουν τους ελέγχους στους οποίους υπόκεινται τα ιατρικά εμφυτεύματα.
Επικίνδυνη θηλυκότητα
Στο μεταξύ, οι αποκαλύψεις του ICIJ προκάλεσαν την κινητοποίηση και της ιατρικής κοινότητας. Η Γαλλική Εταιρεία Πλαστικής Χειρουργικής ανακοίνωσε ότι «συστήνει» στις γυναίκες να αποφεύγουν ένα συγκεκριμένο εμφύτευμα σιλικόνης, το οποίο παράγεται από μια γαλλική πολυεθνική, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι ίσως συνδέεται με την εμφάνιση ενός σπάνιου τύπου καρκίνου του στήθους. Στην Ολλανδία, εκπρόσωποι των ελεγκτικών οργανισμών, απαντώντας σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων, παραδέχτηκαν ότι ορισμένες εταιρείες δεν έδιναν ακριβείς πληροφορίες γύρω από συγκεκριμένες επιπλοκές που συνδέονταν με εμφυτεύματα σιλικόνης.
Το θέμα απασχολεί ήδη μια ευρωπαϊκή task force, που δημιουργήθηκε επί τούτου και θα ανακοινώσει άμεσα τα ευρήματά της. Τα ταχύτερα αντανακλαστικά, πάντως, έδειξε η κυβέρνηση της Ισπανίας, που λίγη ώρα μετά τη δημοσίευση της έρευνας ανακοίνωσε ότι θα συγκαλέσει άμεσα συνάντηση με οργανώσεις γιατρών και ασθενών, ώστε να συζητήσουν όλες τις περιπτώσεις που ήρθαν στο φως και να βρουν τρόπους διασφάλισης της υγείας των ασθενών. Ακολούθησε η αμερικανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), που ανακοίνωσε ότι πρόκειται να προβεί σε συνολική επανεξέταση των κανονισμών που διέπουν τους ελέγχους ποιότητας των ιατρικών εμφυτευμάτων.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» στις 27.11.2018.
