Της Νίκης Τζαβέλα
Έχει παρατηρηθεί ότι στην Ελλάδα, η ενημέρωση για τις μεταρρυθμίσεις είναι αποσπασματική και δεν εντάσσεται σε ένα ορθολογικό πλαίσιο υπάρχουσας συνολικής πολιτικής, με αποτέλεσμα να βλέπουμε συνεχώς ένα δένδρο, και όχι το δάσος.
Αυτό συμβαίνει, για χρόνια, και με τον τομέα της ενεργειακής μας πολιτικής, όπου δεσπόζει, ως άλλη μια ελληνική ιερή αγελάδα, η ΔΕΗ, χωρίς να εντάσσεται και αυτή στο ευρύτερο πλαίσιο μιας αναπτυξιακής πολιτικής.
Επιχειρώντας μια κωδικοποιημένη εκλαϊκευμένη παρουσίαση του συνόλου της ενεργειακής μας αγοράς, θα παραλείψω θέματα γνωστά, όπως οι σημαντικότατες ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή μας καθώς και τα γνωστά σχεδιαζόμενα ενεργειακά δίκτυα. Θα επικεντρωθώ σε γεγονότα και διαπιστώσεις, που οδηγούν στην επιτακτική ανάγκη της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας στην χώρα μας καθώς και σε εξελίξεις που μας καθοδηγούν για τον μελλοντικό αναπτυξιακό μας σχεδιασμό.
Τον Ιανουάριο, κατά την επίσκεψη του Επιτρόπου Ενέργειας Miguel Arias Canete στην Αθήνα, υπήρξαν σημαντικές συμφωνίες, που – δυστυχώς – δεν αναδείχτηκαν στα ΜΜΕ:
- Συμφωνήθηκε σύσταση ειδικής επιτροπής ενεργειακού διαλόγου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ελληνικής Κυβέρνησης (εν ολίγοις, πώς να πεισθεί ο κ. Σταθάκης να κάνει την δουλειά του, αφού θέλουμε να μείνουμε στην Ευρώπη)
- Τα υπό εξέταση θέματα περιλαμβάνουν: α) οδικό χάρτη για την ανάπτυξη της Ελλάδος σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο για φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια β) αξιοποίηση κατά 100% του δυναμικού της χώρας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γ) ειδική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για σχέδιο ενεργειακής ανάπτυξης της Κρήτης δ) ΚΑΙ διασφάλιση της εφαρμογής στην Ελλάδα, της ευρωπαϊκής ενεργειακής νομοθεσίας.
Θα πει κανείς, ότι τα περί ελληνικού ενεργειακού κόμβου, τα έχουμε ακούσει καιρό τώρα. Πώς και καταλήξαμε, πράγματι, στην Ελλάδα;
Η προσωπική μου πληροφόρηση, είναι ότι για την Επιτροπή, ήταν αναπόφευκτη η επιλογή της Ελλάδος για ενεργειακός κόμβος. Αυτό σημαίνει ότι προσπάθησαν να το αποφύγουν, ξέροντας πια τι χώρα είμαστε. Η περιφέρεια όμως της Ν.Α. Ευρώπης συγκεντρώνει τα περισσότερα βιώσιμα ενεργειακά δίκτυα διέλευσης, στην Ευρώπη, με πύλη και χώρο διέλευσης την Ελλάδα.
Αυτά τα δίκτυα – άυλα ή φυσικά – θα χρησιμοποιηθούν για να δημιουργηθεί το χρηματιστήριο αερίου για την Μαύρη Θάλασσα και για τα Βαλκάνια. Από αυτόν τον χρηματιστηριακό κόμβο προγραμματίζεται να διευκολύνεται το εμπόριο του φυσικού αερίου από το Νότο για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Προορίζεται λοιπόν – ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΑ – η Ελλάδα για μεγάλη αναβάθμιση στην παγκόσμια αγορά ενέργειας. Με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόσουμε την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας. Κάτι που έπρεπε να είχαμε κάνει εδώ και 20 χρόνια – αρκετά για να απορριφθεί το επιχείρημα του Πάνου Σκουρλέτη για «βιαστικό ξεπούλημα». Και είναι τόσο σημαντική η εκπλήρωση της υποχρέωσής μας, ώστε στις 17 Φεβρουαρίου είχαμε κυριολεκτικά αιφνιδιαστική επιδρομή ελεγκτικής ομάδας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις εταιρίες παραγωγής, μεταφοράς, και εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας μας (ούτε αυτό δημοσιοποιήθηκε).
Πέραν αυτών, γεγονότα που μας οδηγούν σε συμπεράσματα για τις μελλοντικές εξελίξεις στην ελληνική ενεργειακή αγορά, είναι τα εξής:
- Η συνεργασία της ΔΕΗ με την Κινέζικη CMEC, για κατασκευή ενεργειακών υποδομών
- Η απόκτηση του 24% του ΑΔΜΗΕ από το Κινέζικο αντίστοιχο ΑΔΜΗΕ
- Οι δηλώσεις του επικεφαλής του Κινέζικου Shenhua Group, Dr. Wen Ling, που σε επίσκεψή του στην Ελλάδα, δήλωσε την επιθυμία του, να συνεργαστεί με Ελληνικές εταιρίες σε θέματα ενέργειας. Η Shenhua Group είναι παγκόσμια δύναμη στο εμπόριο λιγνίτη (η Ελλάδα είναι πρώτη σε κατά κεφαλή κατανάλωση λιγνίτη σε όλο τον κόσμο).
Προσωπικά, πιστεύω ότι θα χρειαστούν δεκαετίες για να εξαληφθεί ο λιγνίτης από το ενεργειακό μείγμα αρκετών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι Κινέζοι λοιπόν, ήρθαν για να μείνουν, εδώ και στην γύρω περιοχή (έχουν ήδη επενδύσει την ενέργεια στην Ρουμανία, Σκόπια, Σερβία, Αλβανία κ.λπ.)
Άλλη σημαντική εξέλιξη, είναι η διαφαινόμενη πρωτοκαθεδρία του LNG, την επόμενη πενταετία, στο ενεργειακό μείγμα παγκοσμίως.
Μετά την υπογραφή από τον Donald Trump των αγωγών πετρελαίου από Καναδά προς ΗΠΑ (keystone XL – Dakota Access Pipeline), αναμένεται η ταχύτατη μετατροπή των ΗΠΑ σε χώρα εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου (και μάλιστα πρώτη παγκοσμίως). Αυτό θα εφοδιάσει την παγκόσμια αγορά επαρκώς και ίσως πλεονασματικά.
Ο ελληνικός εφοπλισμός, ήδη λαμβάνει θέση σ' αυτή τη νέα αγορά. Βραχυπρόθεσμος στόχος είναι η ανάπτυξη του Bunkering με πλωτές μονάδες τύπου FSRU. Τέτοια πρωτοποριακή μονάδα είναι η υπό κατασκευή μονάδα της Gastrade στην Αλεξανδρούπολη, όπου συμμετέχει με 20% η ναυτιλιακή Gaslog Ltd, συμφερόντων Πέτρου Λιβανού.
Διεθνείς εταιρίες δρομολογούν την είσοδο τους σ' αυτή την αγορά αποθήκευσης, επαναεριοποίησης, μεταφοράς και τροφοδοσίας φυσικού αερίου (μικρές πλωτές ΔΕΗ), σε λιμάνια όπως ο Πειραιάς, το Λαύριο, η Ηγουμενίτσα, η Πάτρα, το Ηράκλειο.
Επιπλέον: «Η ευστάθεια του ενεργειακού συστήματος της χώρας μας (συνέπεια της κακοκαιρίας του χειμώνα) αντιμετωπίστηκε από το LNG που ήταν αποθηκευμένο στην Ρεβυθούσα» (Κ. Ν. Σταμπολής, 24 Φεβρουαρίου, ΙΕΝΕ). Το LNG λοιπόν, αναπόφευκτα, θα μπει στην καθημερινότητά μας, και μόνο σε μια ελεύθερη αγορά μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος της οικονομίας και του πολίτη.
Τέλος, η (ιστορική για μένα) πρόσφατη (13 Μαρτίου 2017) ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μερική συμμόρφωση της Gazprom προς το 3ο νομοθετικό ευρωπαϊκό ενεργειακό πακέτο, μας δείχνει εξομάλυνση των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας. Αυτό θα μας οδηγήσει σε απρόσκοπτη (;) προώθηση της κατασκευής των πολλαπλών αγωγών που σχεδιάζονται για το Νότιο ενεργειακό διάδρομο, με κύρια χώρα διέλευσης την Ελλάδα.
Ραγδαίες εξελίξεις, με μεγάλη αναπτυξιακή προοπτική για την ρημαγμένη ελληνική οικονομία και τον δοκιμαζόμενο Έλληνα. Η ΔΕΗ, ευάλωτη πια μπροστά στην ελεύθερη αγορά, θα πρέπει να αναζητήσει νέους ρόλους, βοηθητικούς και συμβατούς στην αναπόφευκτη ενεργειακή μας αναβάθμιση.
*Η κ. Νίκη Τζαβέλα είναι πρώην Ευρωβουλευτής.
