Του Λευτέρη Παπαγιαννάκη*
Ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο τρεις φορές από τη στιγμή που μου ζητήθηκε να καταθέσω την άποψη μου σχετικά με το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα το οποίο απασχολεί την Ευρώπη και την Ελλάδα τα τελευταία δύο περίπου χρόνια. Ήθελα να αναφερθώ στην ανάγκη σχεδίου για τη στέγαση των ανθρώπων που βρίσκονται κυρίως στην ενδοχώρα, ως στοιχείο ένταξης, ειδικά από τη στιγμή που προσφέρεται ήδη προσωρινή στέγαση σε περίπου 20.000. Η ανάγκη ενός σοβαρού σχεδίου για την παροχή κοινωνικής κατοικίας στους αναγνωρισμένους πρόσφυγες οι οποίοι τελικά θα παραμείνουν στη χώρα, με ταυτόχρονη παροχή δυνατοτήτων στέγασης σε ευάλωτες ομάδες Ελλήνων πολιτών, ώστε να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή, είναι η μεγάλη πρόκληση.
Αλλά προέκυψαν τα γεγονότα στη Χίο με ανθρώπους στα όρια τους να ξεφεύγουν και ακροδεξιούς και φασίστες σαν έτοιμοι από καιρό να παρουσιάζονται ως αυτόκλητοι και αγνοί υπερασπιστές των συμφερόντων των κατοίκων.
Ξεκίνησα από την αρχή θέλοντας να αναφερθώ αυτήν τη φορά στην ανάγκη σχεδίου για τα νησιά που λειτουργούν πάνω και πέρα από τα όρια τους, λόγω των φοβερών καθυστερήσεων στην εφαρμογή μιας ήδη πολύ κακής και απαράδεκτης συμφωνίας (κοινή δήλωση Ε.Ε. - Τουρκίας). Ήθελα να μιλήσω για το γεγονός ότι η συμφωνία πρακτικά έχει «πέσει» και μάλιστα εις βάρος της Ελλάδας «θύμα» της αδιέξοδης επιλογής της Ε.Ε.
Τότε «συνέβη» η Λέσβος, ένα γεγονός «που θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε αλλού» και που «ήταν τυχαίο». Δεν είχα τίποτα να γράψω πλέον, γιατί όλα αυτά που κατά καιρούς έχουν ειπωθεί μετουσιώθηκαν σε θάνατο και πόνο.
Η επιμονή της Ε.Ε. να θεωρεί μονόδρομο την εφαρμογή της συμφωνίας σε συνδυασμό με την ανεξήγητη (;) καθυστέρηση της κυβέρνησης σε σχέση με οργανωτικά θέματα, από τη στιγμή που δέχεται ότι αυτή είναι η μόνη επιλογή, οδήγησαν στο άνοιγμα του κουτιού της Πανδώρας. Να θυμίζω ότι το θέμα της τοποθέτησης διοικητών στα hot spot των νησιών απασχόλησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο συμπεριέλαβε το θέμα αυτό στα συμπεράσματα του. Αφού η κυβέρνηση έχει αποφασίσει πως θα χειριστεί το θέμα, ας το χειριστεί τουλάχιστον σωστά και με αποφασιστικότητα. Ας βγει μπροστά και ας αναλάβει την «ιδιοκτησία» της πολιτικής στα νησιά και στην ενδοχώρα, αφού αυτή η επιλογή έχει γίνει, ώστε να μην αφήνει ζωτικό χώρο στον φόβο, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία και τον φασισμό. Είναι ανάγκη να είναι παρούσα στα σημεία όπου στεγάζονται αιτούντες άσυλο στις πόλεις που συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα, χρειάζεται οργάνωση και διαχειριστική επάρκεια στα νησιά, ενδυνάμωση των δήμων με πόρους και προσωπικό και όχι να εκτοξεύονται κατηγορίες ενάντια σε αυτούς που εν τοις πράγμασι διαχειρίζονται το ζήτημα. Τέλος χρειάζεται σχέδιο, πλάνο και συντονισμός ώστε να είναι σαφές σε όλους πού πάμε και τι θέλουμε από εδώ και πέρα, το «κουτσά στραβά τα καταφέραμε» δεν είναι πλέον ούτε αρκετό, ούτε ανεκτό. Ας αρχίσουμε να συζητάμε για ένταξη και κοινωνική συνοχή.
Προφανώς και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει η ανάγκη για αλλαγή στάσης, καθώς η έλλειψη αλληλεγγύης και ολιστικής πολιτικής προσέγγισης δίνει χώρο στον λαϊκισμό και οδηγεί σε απαράδεκτες λύσεις που προσβάλουν την ευρωπαϊκή κληρονομιά του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διαχείριση της οικονομικής κρίσης με την εμμονή στη λιτότητα, η απομάκρυνση των πολιτών από την έννοια της ευρωπαϊκής ιδέας, αλλά και η αίσθηση ότι αυτή η Ευρώπη δεν τους αφορά και δεν είναι εδώ γι'' αυτούς την έχουν αποδυναμώσει. Ταυτόχρονα, οι πολιτικές εξελίξεις είναι πιθανό να θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Το Brexit και η εκλογή Τραμπ έχουν απενοχοποιήσει ψηφοφόρους οι οποίοι έλκονται από λαϊκιστές και ακραίους υποψηφίους και οι εκλογές σε Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία και το δημοψήφισμα στην Ιταλία μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικά.
Έχει έρθει η ώρα σε παγκόσμιο επίπεδο να γίνει μία σοβαρή συζήτηση από την αρχή για το θέμα των ροών, προσφυγικών, μεταναστευτικών, βασικά ανθρώπινων, ώστε να αποφασίσουμε τι κάνουμε. Ας σταματήσουμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας, καθώς αυτό που βλέπουμε είναι η κορυφή του παγόβουνου, αφού οι άνθρωποι πάντα κινούνταν για πολλούς και διάφορους λόγους και το να τους σταματήσεις είναι σαν να προσπαθείς να σταματήσεις το νερό. Ας σκεφτούμε μόνο τι θα συμβεί με τους κλιματικούς πρόσφυγες, όσο και εάν κάποιοι αρνούνται την κλιματική αλλαγή, αφού οι επιπτώσεις της είναι ήδη ορατές. Αν βάλουμε στην εξίσωση και διάφορα άλλα στοιχεία, όπως η γήρανση του πληθυσμού, ειδικά στην Ευρώπη, η αύξηση του πληθυσμού των πόλεων, το 2050 το 65% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε αστικά κέντρα, οι αλλαγές στην παραγωγή, όπου πολλές θέσεις εργασίας θα χαθούν λόγω της αυτοματοποίησης της παραγωγής και, τέλος, την αύξηση των ανισοτήτων και την άνοδο του ανέξοδου λαϊκισμού έχουμε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ. Την κατάσταση την γνωρίζουμε και έχει έρθει η ώρα να την αντιμετωπίσουμε με σοβαρότητα και ταχύτητα...
* Ο κ. Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι αντιδήμαρχος για θέματα Μεταναστών Προσφύγων και Δημοτικής Αποκέντρωσης.
