Συνέντευξη στην Εύα Καλλίνη
Για περισσότερα από 35 χρόνια ο ανατρεπτικός Φλαμανδός Jan Fabre είναι ένας «Πολεμιστής της Ομορφιάς» και «Ιππότης της Απόγνωσης» –χαρακτηρισμοί που έχει ο ίδιος χρησιμοποιήσει για τον πυρήνα της εικαστικής του φιλοσοφίας.
Τον συναντήσαμε στη Βενετία, στον ατμοσφαιρικό χώρο της Μονής του San Gregorio, όπου φιλοξενούνται περισσότερα από 40 έργα που έχει φιλοτεχνήσει μέσα στις 4 τελευταίες δεκαετίες. Πρόκειται για έργα τα οποία κινούνται επάνω στην αγαπημένη θεματική του Fabre «ζωή - θάνατος – μεταμόρφωση», αναδεικνύοντας ενδιαφέρουσες και επίκαιρες πολιτικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις.
Πότε και πώς γεννήθηκε η ιδέα αυτής της έκθεσης;
Ξεκίνησε πριν από 3 χρόνια από μια κουβέντα που είχα με τον Adriano Berengo, έναν από δασκάλους υαλουργούς στην τέχνη του Μουράνο εδώ στη Βενετία. Δούλεψα μαζί του πριν από 14 χρόνια, καθώς έφτιαξε τα περιστέρια που έδειξα στο Λούβρο. Ήξερε το έργο μου, γνώριζε για την Πιπίλα [The Pacifier], το έργο που είχα φτιάξει το 1977. Και τότε αρχίσαμε να συζητάμε το ενδεχόμενο να κάνω μια έκθεση για όλα τα έργα μου από γυαλί και κόκαλο.
Η τέχνη είναι μια πολιτική πράξη;
Φυσικά, εξ ορισμού. Όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες, πιστεύω, έχουν πολιτική θέση.
Η Ευρώπη έχει μέλλον; Ποια είναι η γνώμη σας για τα όσα συμβαίνουν στη Γηραιά Ήπειρο σε κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό επίπεδο;
Ναι, φυσικά κι έχει μέλλον. Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο είναι ότι στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στη Γαλλία υπάρχει μια μεγάλη μερίδα του κόσμου που ψηφίζει την ακροδεξιά και λαϊκιστές πολιτικούς. Είναι σαν να έχουν οι άνθρωποι μικρή μνήμη, σαν να έχουν ξεχάσει το μεγαλύτερο μάθημα της Ιστορίας. Θα πρέπει να στείλουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους για μια δυο μέρες πίσω στο σχολείο για να καταλάβουν τι μπορεί να συμβεί όταν ψηφίζεις αυτούς τους ανθρώπους. Ξέχασε ο κόσμος ότι ο Αδόλφος Χίτλερ εκλέχτηκε σε ένα δημοκρατικό σύστημα στη Γερμανία; Είναι τόσο επικίνδυνο αυτό που συμβαίνει? λάθος και επικίνδυνο. Είναι αστείο που άνθρωποι δεν μαθαίνουν από την Ιστορία. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η έκθεση αυτή μιλάει για την πνευματικότητα και την τρωτότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και για το γεγονός ότι εμείς οι καλλιτέχνες και οι άνθρωποι στον χώρο του πολιτισμού πρέπει να ανοίγουμε το στόμα μας και να μιλάμε γι' αυτά τα πράγματα.
Ποια είναι τα αισθήματά σας για την Ελλάδα μετά το περσινό φιάσκο με το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου; Θα την επισκεφθείτε ξανά;
Ναι, ναι. Ξέρετε, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ήρθε στην Αμβέρσα να με επισκεφτεί. Ήθελε να με προσκαλέσει στο Φεστιβάλ και μου πρότεινε να δείξουμε το Mount Olympus ή το Belgium Rules. Εγώ του απάντησα πως δεν ξέρω ακόμη, πως θα το σκεφτώ. Αγαπώ τη χώρα σας κι έχω καλούς φίλους εκεί. Το γεγονός ότι κάποιοι κουτοί άνθρωποι έκαναν κάποια κουτά πράγματα δεν σημαίνει ότι θα σταματήσω να αγαπώ τη χώρα σας. Και ήταν καλό που ήρθε να με επισκεφθεί. Ήταν μια ωραία κίνηση. Κρίμα, πάντως, που συνέβη αυτό, γιατί σχεδίαζα να στηρίξω 50 νέους Έλληνες καλλιτέχνες, αλλά αυτή η ευκαιρία χάθηκε. Και ο Πολωνός καλλιτεχνικός διευθυντής της documenta 14 αντιμετώπισε τα ίδια. Πριν ένα χρόνο του επιτέθηκαν? υπήρχαν σλόγκαν στο κέντρο της Αθήνας εναντίον του. Και είναι ένας ήπιος άνθρωπος. Φαίνεται πως υπάρχει κάτι στα γονίδια των Ελλήνων...
Ποια είναι η γνώμη σας για την documenta 14, που διοργανώνεται αυτόν τον καιρό στην Αθήνα;
Δεν την έχω επισκεφτεί, οπότε δεν έχω άποψη. Φυσικά είναι καλό ότι διοργανώνεται ένα τέτοιο εικαστικό γεγονός. Απλά ακόμη αναρωτιέμαι, γιατί να γίνει στην Αθήνα; Είναι, ίσως, ένα πολιτικό παιχνίδι; Δεν το γνωρίζω. Πάντως είναι καλό για την Αθήνα και σίγουρα είναι καλό για το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και την Κατερίνα Κοσκινά, καθώς το ΕΜΣΤ αποτελεί τον κύριο χώρο της έκθεσης της documenta 14 στην Αθήνα. Αυτό να το γράψεις!
*Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Jan Fabre στα "Νέα της Τέχνης" που κυκλοφορούν.
(Φωτογραφία: SOOC)
