Από τη Μαρία Dawkinson
Η «επάρατος» δεν είναι ούτε επάρατος, ούτε άρρητο και ένοχο μυστικό και δε χρειάζεται πλέον ξόρκια και αναθέματα, όπως στο παρελθόν. Είναι κομμάτι της πραγματικότητας και της καθημερινότητας, όπως η γρίπη, και έχει μαχητές που την παλεύουν με απτά αποτελέσματα, τους ειδικούς επιστήμονες γιατρούς. Χρειάζεται πίστη στο έργο τους, αποδοχή του κινδύνου, πρόληψη και επαγρύπνηση. Σήμερα, μέρα αφύπνισης για τον καρκίνο, θέλω να δημοσιεύσω τα κείμενα δύο τέτοιων μαχητών που γνωρίζω προσωπικά, παρακολουθώ το έργο τους χρόνια και θαυμάζω απεριόριστα. Η επιθυμία τους είναι να επικοινωνήσουν σε εμάς –το ευρύ κοινό– την εμπειρία τους και τις τελευταίες τους γνώσεις. Το λιγότερο που θα μπορούσα να κάνω είναι να τους παραχωρήσω το σημερινό ημερολόγιο και να τους ευχαριστήσω και πάλι για το μεγάλο τους έργο, ειδικά σε τέτοιες δύσκολες εποχές.
Ακούστε τους:
Είναι ο καρκίνος επάρατη νόσος;
Της Dr. Καλλιόπης Αγγ. Αθανασιάδη*
Και μόνο η λέξη προκαλεί φόβο. Ακόμη και σήμερα, το 2016, οι συγγενείς αναρωτιούνται αν η νόσος είναι μεταδοτική, οι δε δημοσιογράφοι συνεχίζουν να μην χρησιμοποιούν τη λέξη «καρκίνος» και να αναφέρονται σε αυτόν ως η «επάρατη νόσος».
Αλήθεια, τί σημαίνει «επάρατος»; Ξεκινώντας από την ετυμολογία, η λέξη «επάρατος» προέρχεται από το «?πί + ?ρ?μαι (< ?ρά: η προσευχή, η κατάρα), σημαίνει δηλ. αναθεματισμένος, επικατάρατος, καταραμένος.
Δυστυχώς στη χώρα μας βρισκόμαστε πολύ πίσω από αυτό που συμβαίνει στην Αγγλία, στη Γερμανία ή στη Σουηδία. Εκεί οι άνθρωποι μιλάνε ανοιχτά για τον καρκίνο στις παρέες τους. Δεν κρύβονται. Δεν έχουν ταμπού. Εδώ, πάρα πολλές φορές, ο καρκινοπαθής αντιμετωπίζεται ως «χαμένη υπόθεση» ακόμα και από τους ίδιους τους γιατρούς.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου στις 4 Φεβρουάριου 2016 και για να βοηθήσω στην απομυθοποίηση του, θα ήθελα να παραθέσω ορισμένα στοιχεία:
Ο καρκίνος μπορεί να κυριαρχεί περισσότερο στη συνείδηση του κόσμου από ό,τι σε παλιότερες εποχές, αλλά υπάρχει από τότε που υπάρχουν άνθρωποι. Περιγράφθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια από Αιγύπτιους και Έλληνες γιατρούς, ενώ ερευνητές έχουν ανακαλύψει ενδείξεις καρκίνου σε σκελετό ηλικίας 3.000 χρόνων.
Οι άνθρωποι ζουν σήμερα περισσότερο για να αναπτύξουν καρκίνο, αλλά πλέον έχουμε τη δυνατότητα να διαγνώσουμε τους καρκίνους με μεγαλύτερη ακρίβεια, χάρη στις προόδους που έχουν γίνει στην ακτινολογική απεικόνιση και την παθολογία.
Ο καρκίνος αποτελεί σήμερα την πιο συχνή αιτία θανάτου στις ΗΠΑ, ενώ στην Ευρώπη είναι η δεύτερη αιτία μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Στο 75% των περιπτώσεων πλήττονται άτομα άνω των 55 ετών.
Περίπου 10 εκατομμύρια νέοι ασθενείς με καρκίνο εμφανίζονται κάθε χρόνο, ενώ προβλέπεται ο αριθμός αυτός να αυξηθεί σε 15 εκατομμύρια το 2020. Η εξήγηση βασίζεται στην αύξηση του χρόνου ζωής μας κατά 10 χρόνια την τελευταία πεντηκονταετία, αλλά και στον τρόπο ζωής, το στρες, τη διατροφή, το κάπνισμα και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Παρά την αύξηση της συχνότητάς του, ο καρκίνος αντιμετωπίζεται σήμερα με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Η πενταετής επιβίωση των ασθενών αγγίζει το 70%, όταν το 1975 ήταν στο 50%, όπως τονίζει ο ογκολόγος Πάρις Κοσμίδης.
Υπολογίζεται ότι πάνω από 30 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σήμερα ανάμεσά μας κάποια στιγμή στη ζωή τους είχαν προσβληθεί από κάποια μορφή καρκίνου.
Οι εξελίξεις της επιστήμης, η πρόοδος της ανοσολογίας και της μοριακής βιολογίας, με την πληθώρα πιο αποτελεσματικών και στοχευμένων φαρμάκων, καθώς και η έγκαιρη διάγνωση της νόσου μέσω προηγμένων διαγνωστικών εφαρμογών είναι όλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη θεραπεία της νόσου.
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες συγκεντρώθηκαν πολλά στοιχεία που μαρτυρούν ότι το στρες έχει πολλές δηλητηριώδεις επιδράσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα και ότι ευνοεί την ανάπτυξη του καρκίνου. Μάλιστα έχει αναπτυχθεί ένας νέος τομέας, ο οποίος ονομάστηκε Ψυχονευροανοσολογία που στόχο έχει τη μελέτη και κατανόηση των σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ του στρες, των ψυχολογικών μηχανισμών, του ανοσοποιητικού συστήματος, του καρκίνου και άλλων νόσων.
Χάρη στην πρόοδο των ερευνών, η επιβίωση από τον καρκίνο έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 40 χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η θνησιμότητα έχει μειωθεί κατά 10%, μόνο την τελευταία δεκαετία. Στην πραγματικότητα, οι μισοί ασθενείς επιβιώνουν πλέον για τουλάχιστον δέκα χρόνια.
Επομένως, ο καρκίνος είναι μια ασθένεια όπως πολλές άλλες, που γνωρίζουμε πώς να την αντιμετωπίσουμε. Φτάνουν πια τα επίθετα και οι άστοχοι, φοβικοί χαρακτηρισμοί. Δώστε την ευκαιρία στους συνανθρώπους μας να μιλάνε ανοιχτά, χωρίς φόβο και προκατάληψη για τον καρκίνο. Μην αφαιρείτε την ελπίδα! Μη φοβάστε τη λέξη!
* Η κ. Dr. Καλλιόπη Αγγ. Αθανασιάδη είναι χειρουργός Θώρακος ΕΑ'' ΕΣΥ και πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος – Καρδιάς – Αγγείων
-------------------------------------------------------------------------------------------
Ανοσοποιητικό σύστημα, η κρυμμένη δύναμη στη στόχευση του καρκίνου το μέλλον εγγυάται τη λύση στην επάρατο
Του Νεκτάριου Αλεβιζόπουλου*
Οι συμβατικές αντικαρκινικές θεραπευτικές προσεγγίσεις των νεοπλασματικών νόσων έχουν να επιδείξουν σωρεία δημοσιεύσεων με την εμφάνιση τους από «μέγιστου ανεκτού» σε αυτήν του «ελάχιστου αποτελεσματικού». Πλήθος αντινεοπλασματικών φαρμάκων από τις ανθρακυκλίνες έως τις νεότερες ταξάνες έχουν κατακλύσει το εμπόριο τις τελευταίες δεκαετίες με κυμαινόμενη πορεία δημοφιλίας στους αλγορίθμους της θεραπευτικής ογκολογίας σε μια διαρκή εναλλαγή μεταξύ των προσωπείων του καινού έως της καταρρίψεως τους στο κενό υφαίνοντας την κατάρρευση και την μη προτίμηση τους.
Οι στόχοι της αντικαρκινικής θεραπείας διάγουν από ετών φάση μετάβασης από τον γνωστό σταθμό αφετηρίας της κλασσικής χημειοθεραπείας, με τη σωρεία των γνωστών κυτταροτοξικών ουσιών, που δεν απεκδύθηκαν των τοξικοτήτων, και του μικρού βεληνεκούς μη ειδικής στόχευσης. Η χρήση ειδικών στοχευουσών θεραπευτικών μορίων, φερέλπιδων πίστης στη δυνατότητα εκρίζωσης, ή σε αδυναμία επίτευξης ίασης, ικανοποίησης του ρεαλιστικότερου στόχου της μετατροπής των ταχέως θανατηφόρων νεοπλασμάτων σε «χρόνιες νόσους δυνητικά διαχειρήσιμων» είναι ο νέος θεραπευτικός στόχος. Η ανωτέρα θέση αποδίδεται κυρίως στην εκρηκτική συσσώρευση πληροφοριών από τη βασική έρευνα και την επιταχυνόμενη μεταφορά τους στην κλινική εφαρμογή.
Η ανακατεύθυνση του ενδιαφέροντος των επιστημόνων προς την ανοσοθεραπεία, η οποία αποτελεί τύπο θεραπείας που έχει ως στόχο την ενίσχυση και την επικέντρωση της ανοσιακής απάντησης απέναντι στο νεόπλασμα είναι η νέα χαραυγή της θεραπευτικής αντικαρκινικής στρατηγικής. Η κατεύθυνση της ανοσιακής απάντησης στην αντιμετώπιση του καρκίνου βασίζεται στη στενή αλληλεπίδραση καρκίνου και ανοσιακού συστήματος, έρεισμα και οπλοστάσιο ταυτόχρονα για την αντιμετώπιση και στόχευση της νεοπλασματικής νόσου που μέσα από τα διάφορα μοριακά μονοπάτια εμπαίζει και διαφεύγει του ανοσιακού συστήματος. Μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι κάθε γνωστός ανοσιακός εκτελεστικός μηχανισμός συμμετέχει στην αναγνώριση και την εξάλειψη των υπολειπόμενων καρκινικών κυττάρων σε φυσιολογικές συνθήκες. Οι όγκοι όμως δημιουργούνται όταν τα νέα καρκινικά κύτταρα κατορθώσουν με διάφορους μηχανισμούς να διαφύγουν από την επιτήρηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Στο σημείο αυτό βρίσκει εφαρμογή η ανοσοθεραπεία, καθώς με ποικίλους τρόπους επιδιώκει να καταστήσει και πάλι τα καρκινικά κύτταρα ορατά διευκολύνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα να τα καταστρέψει, είτε παρακωλύοντας τον πολλαπλασιασμό τους, είτε εμποδίζοντας την ανάπτυξη μεταστάσεων σε άλλα μέρη του σώματος.
Γι' αυτό, τα τελευταία έτη το ενδιαφέρον προσανατολίζεται προς την ανοσοθεραπεία, η οποία αποτελεί τύπο θεραπείας που έχει ως στόχο την ενίσχυση και την επικέντρωση της ανοσιακής απάντησης απέναντι στο νεόπλασμα, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύεται και τις μοναδικές ιδιότητες του ανοσιακού συστήματος –μνήμη, δραστικότητα, ειδικότητα– τις οποίες κανένα φάρμακο έως τώρα δεν μπόρεσε να υποκαταστήσει. Οι μεγάλες εξελίξεις στον τομέα της ανοσολογίας του καρκίνου, τα τελευταία έτη, έχουν προσφέρει τη γνώση και τις τεχνικές για να αναπτυχθούν καινοτόμες ανοσοθεραπευτικές προσεγγίσεις –ενεργητική, παθητική και επαγωγική ανοσοθεραπεία. Αν και η επαγωγή καρκινοειδικών απαντήσεων μέσω του εμβολιασμού (ενεργητική ανοσοθεραπεία) φαντάζει θεωρητικά λογική και αναμενόμενη, εν τούτοις η χρήση καρκινοειδικών μονοκλωνικών αντισωμάτων εξήγαγε σαφέστερες αποδείξεις αντικειμενικής κλινικής βελτίωσης στους ασθενείς στους οποίους εφαρμόστηκε. Τελευταία, μάλιστα, έχει αναπτυχθεί μια νέα ανοσοθεραπευτική προσέγγιση του καρκίνου, η θεραπεία με χιμαιρικούς αντιγονικούς υποδοχείς (chimeric antigen receptor therapy, CAR therapy).
Οι περισσότερο υποσχόμενες προσεγγίσεις στην ανοσοθεραπεία του καρκίνου, που είναι σήμερα σε εξέλιξη. Είναι οι νέες πύλες για τη μετάβαση στην εποχή της ανοσοθεραπείας του καρκίνου από πειραματική σε καθιερωμένη θεραπεία ποικιλίας νεοπλασμάτων, όπως μελανώματος, πνεύμονα, μαστού. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε, πως το καινό χαρακτηρίζεται πάντα από βιασύνη και ανυπομονησία να αποδείξει όσα έχει υποσχεθεί, καθώς εισέρχεται στη σκηνή, και σπρώχνει, σπρώχνεται και ποδοπατιέται από άλλα καινά που διεκδικούν το προσκήνιο και τα παλαιότερα που άρρηκτα συνδέονται στην ασφάλεια της αποδεδειγμένης κλινικής πρακτικής. Δέον είναι να επιδείξουμε αρετές εκπληκτικές υπομονής και επιμονής προτού βιαστούμε αβρόχοις ποσίν να το εξοβελίζουμε υπό το καθεστώς του φόβου του αγνώστου. Η δυνατότητα του να παραμείνει στη σκηνή εγγυάται ελπιδοφόρες προοπτικές στην αντιμετώπιση και ενδεχομένως στη θεραπεία του καρκίνου. Με το ανοσιακό σύστημα σύμμαχο, το μέλλον καθίσταται ευοίωνο για την ολιστική αντιμετώπιση της νεοπλασματικής νόσου.
* Ο κ. Νεκτάριος Αλεβιζόπουλος είναι παθολόγος - ογκολόγος.
