Στην αμυντική έκθεση IDEF 2025 η Τουρκία παρουσίασε δύο νέα υπερόπλα που προκαλούν εύλογο προβληματισμό στην Αθήνα: τη θερμοβαρική βόμβα Gazap και τον νέο βαλλιστικό πύραυλο Tayfun Block IV.
Η Gazap (τουρκ. Οργή) είναι μια θερμοβαρική βόμβα σχεδόν ενός τόνου, η οποία προκαλεί φονικά ωστικά κύματα, υψηλές θερμοκρασίες και ακτίνα καταστροφής άνω του 1 km. Σύμφωνα με τουρκικά μέσα, σε δοκιμές η βόμβα προκάλεσε κατολίσθηση σε βραχώδες νησί και είχε 10 φορές περισσότερα θραύσματα ανά τετραγωνικό μέτρο σε σχέση με τις γνωστές βόμβες τύπου Mk-82.
Δεν είναι πυρηνική, αλλά η ισχύς καταστροφής της θερμοβαρικής βόμβας είναι τόσο μεγάλη, σε θερμοκρασία, ακτίνα θανάτου, ωστικό κύμα, που πλησιάζει το αποτέλεσμα μικρής πυρηνικής βόμβας τύπου tactical nuke (χωρίς ραδιενέργεια). Χρησιμοποιείται κυρίως για εκκαθαρίσεις περιοχών, καταφυγίων ή υπόγειων εγκαταστάσεων. Προβληματίζει ιδιαιτέρως η δυνατότητα ένταξής της σε στόλους F-16, αλλά ενδεχομένως και σε UAVs όπως το Akinci, στο μέλλον.
Ο Tayfun Block IV είναι μια υπερμεγέθης έκδοση του τουρκικού βαλλιστικού πυραύλου Tayfun, με εμβέλεια 800–1.000 km, ταχύτητα άνω του Mach 5, και πιθανότητα προσβολής στόχου με ακρίβεια μικρότερη των 10 μέτρων. Ουσιαστικά, περνά στην κατηγορία των υπερηχητικών στρατηγικών βαλλιστικών πυραύλων, ικανών να πλήξουν όχι μόνο ελληνικά νησιά αλλά και το σύνολο της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Ο Tayfun εκτοξεύεται αποκλειστικά από κινητές επίγειες πλατφόρμες, κάνοντας δύσκολη την προληπτική εξουδετέρωσή του. Ο συνδυασμός του με θερμοβαρικές κεφαλές ή διατρητικά φορτία σημαίνει ότι, μπορεί να πλήξει ακόμα και καταφύγια, ραντάρ ή αεροπορικές βάσεις με υψηλή αποτελεσματικότητα.
Η Τουρκία είναι γνωστή για την επικοινωνιακή υπερπροβολή αμυντικών προγραμμάτων συχνά με προϊόντα που καθυστερούν, δεν λειτουργούν ή παραμένουν πρωτότυπα. Παράλληλα, επιδιώκει με τέτοιες παρουσιάσεις:
- να ενισχύσει την εικόνα της στο εσωτερικό
- να εκφοβίσει την Ελλάδα και την Κύπρο,
- και να προσελκύσει πελάτες-συμμάχους από χώρες όπως το Πακιστάν, Κατάρ ή Αζερμπαϊτζάν και άλλες.
Ωστόσο, τα συγκεκριμένα συστήματα δεν είναι εξ ολοκλήρου προπαγανδιστικά σύμφωνα με πληροφορίες. Ο Tayfun Block IV υπάρχει, έχει δοκιμαστεί και προέρχεται από πρόγραμμα που εξελίσσεται σταθερά από το 2022. Το ίδιο ισχύει και για τη θερμοβαρική βόμβα Gazap, που προσομοιάζει με ρωσικά και κινεζικά όπλα κενού. Η Άγκυρα, σε συνεργασία με Πακιστάν και Κίνα, έχει αποκτήσει σημαντικές δυνατότητες στην κατασκευή πυραύλων και πυρομαχικών.
Για την ελληνική εθνική ασφάλεια, αυτές οι εξελίξεις φέρνουν τρεις κρίσιμες προκλήσεις:
- Η Τουρκία αποκτά ικανότητες στρατηγικού πλήγματος σε βάθος. Ο Tayfun Block IV μπορεί να πλήξει ελληνικά κρίσιμα σημεία σε ελάχιστο χρόνο, ενώ η Gazap είναι καταστροφική για στατικές θέσεις ή υποδομές.
- Δεν έχουμε συμμετρική απάντηση σε SRBM (Short-Range Ballistic Missiles). Η Ελλάδα έχει cruise missiles (Scalp EG) και σύγχρονα μαχητικά, αλλά όχι βαλλιστικά πυραυλικά συστήματα ή δυνατότητα προσβολής από αντίστοιχη απόσταση με ίδιο τρόπο.
- Τα υφιστάμενα αντιαεροπορικά συστήματα (Patriot, S-300) δεν είναι βέβαιο ότι μπορούν να αναχαιτίσουν υπερηχητικούς βαλλιστικούς πυραύλους υψηλής ταχύτητας, αν προηγηθεί κορεσμός ή προσβολή ραντάρ.
Η ελληνική απάντηση οφείλει να είναι πολλαπλών επιπέδων και όχι αντιγραφική. Συγκεκριμένα:
- Ενίσχυση της εθνικής αντιαεροπορικής/αντιπυραυλικής άμυνας με αναβάθμιση των Patriot, ενδεχομένως με συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που αφορά στην ανάπτυξη και την ενίσχυση των αντιαεροπορικών και αντιπυραυλικών συστημάτων αεράμυνας στην Ευρώπη (Sky Shield).
- Άμεση Δημιουργία δικού μας πυραυλικού δόγματος, αξιοποιώντας τεχνολογίες σμήνους drones με Τεχνητή Νοημοσύνη, κατευθυνόμενα βλήματα μεγάλης εμβέλειας (όπως το ισραηλινό Rampage, Barak MX και τη σφενδόνη του Δαβίδ κ.α.), και ανάπτυξη ικανότητας προληπτικών ηλεκτρονικών επιθέσεων (EW/ECM).
Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερη σημασία αποκτά η νέα εθνική στρατηγική «Ασπίδα του Αχιλλέα» του Υπουργού Άμυνας, η οποία εστιάζει στην προληπτική και πολυεπίπεδη αποτροπή, με έμφαση στην αντιμετώπιση πυραυλικών και UAV απειλών, μέσω τεχνολογίας αιχμής, διεθνών συνεργασιών και άμυνας βάθους.
- Στρατηγική αποτροπής μέσω διαλειτουργικότητας με το ΝΑΤΟ και τη Γαλλία, αξιοποιώντας την παρουσία των Rafale, Belharra και SCALP ως δύναμη πρώτου πλήγματος.
- Αξιοποίηση του γεωγραφικού βάθους της χώρας και ανάπτυξη κέντρων Διοίκησης – Ελέγχου σε θέσεις εκτός βεληνεκούς βαλλιστικών πυραύλων.
Η παρουσίαση των Gazap και Tayfun Block IV δεν πρέπει να υποτιμηθεί ούτε να υπερτιμηθεί. Η Τουρκία προβάλλει εικόνα υπερδύναμης, αλλά διαθέτει πλέον πραγματικές δυνατότητες στρατηγικής απειλής, ιδίως εναντίον των νησιών και της δυτικής Ελλάδας.
Η Αθήνα οφείλει να κινηθεί έξυπνα και προληπτικά. Χρειάζεται όχι ανταγωνισμός εξοπλισμών, αλλά στρατηγική αποτροπής με τεχνολογική υπεροχή, διεθνή στήριξη, ψυχραιμία, και προ παντός με αποφασιστικότητα.
*Ο Κωνσταντίνος Ιατρίδης Αντιπτέραρχος (Ι) εα, Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ
