Με ισχυρά κέρδη έκλεισαν οι ευρωαγορές την Παρασκευή, σπάζοντας το αρνητικό σερί των πέντε αρνητικών συνεδριάσεων ενώ η Wall παρέμεινε σε αρνητικό έδαφος, με τη μητέρα των αγορών να δίνει δυστυχώς εβδομαδιαίο κλείσιμο κάτω από τη σημαντική στήριξη των 4050 μονάδων.
Το τάιμ άουτ στην Ευρώπη μπορεί να αποδόθηκε στα καλά στοιχεία για την αγορά εργασίας των ΗΠΑ τα οποία βγήκαν νωρίς την Παρασκευή, αλλά για τη στήλη ο βασικός παράγοντας της ανόδου, η οποία μάλιστα για τον βιομηχανικό δείκτη Dax ήταν της τάξης του 3,3%, ήταν η γενναία αποκλιμάκωση των τιμών του φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο, με πτώση 15% σε ημερήσιο επίπεδο και σε επίπεδο εβδομάδας με πτώση άνω του 30% .
Η τιμή της μεγαβατώρας την Παρασκευή έκλεισε πέριξ των 212 ευρώ και με χαμηλό ημέρας τα 205 ευρώ /MWh. Πρόκειται για μια μεγάλη ανάσα, αν σκεφτούμε ότι στις 26 Αυγούστου οι τιμές ήταν στα 346 ευρώ/MWh.
Μια εκ των σημαντικότερων όμως συνισταμένων της πτώσης του φυσικού αερίου αναιρέθηκε ήδη από την Παρασκευή, αναδεικνύοντας την πρώτη πρόκληση για τις αγορές τον φετινό χειμώνα.
1. Οι γεωπολιτικές αψιμαχίες εισβάλλουν στον χώρο της οικονομίας
Μέχρι το απόγευμα υπήρχε αισιοδοξία στην αγορά του φυσικού αερίου, καθώς η Gazprom είχε ανακοινώσει ότι οι ροές από τον Nord Stream 1 θα επανέλθουν το πρωί του Σαββάτου.(σ.σ: Yπενθυμίζουμε ότι από 31 Αυγούστου και για τρεις ημέρες είχαν διακοπεί εντελώς οι ροές λόγω προγραμματισμένης συντήρησης).
Η αγορά υποδέχθηκε με αισιοδοξία τη διάψευση των φόβων πολλών παραγόντων της αγοράς ότι η Gazprom δεν θα επανέφερε σύντομα τις ροές.
Όμως, αργά το απόγευμα της Παρασκευής το χαμόγελο «πάγωσε στα χείλη», καθώς ο ρωσικός κρατικός ενεργειακός κολοσσός ανακοίνωσε ότι ο Nord Stream 1 δεν μπορεί να επαναλειτουργήσει όπως είχε προγραμματιστεί το Σάββατο, καθώς ανακαλύφθηκε νέο τεχνικό πρόβλημα. Μάλιστα η Gazprom ανέφερε ότι δεν μπορεί πλέον να παράσχει χρονοδιάγραμμα για την επανέναρξη των παραδόσεων!
Δεν είναι τυχαίο ότι η Wall γύρισε αμέσως σε αρνητικό έδαφος μετά από αυτή την ανακοίνωση, ενώ οι ευρωπαϊκές αγορές ήταν τυχερές μεν γιατί είχαν κλείσει, εντούτοις θα αποτιμήσουν τις εξελίξεις στο άνοιγμα της Δευτέρας.
Δεν είναι επίσης τυχαίο το γεγονός ότι το τεχνικό πρόβλημα στον Νord Stream 1 «προέκυψε» μετά την κοινή δήλωση των υπουργών Οικονομικών της Ομάδας των Επτά (G7), σύμφωνα με την οποία σχεδιάζουν να επιβάλουν ένα ανώτατο όριο τιμών στο ρωσικό αργό πετρέλαιο και τα πετρελαϊκά προϊόντα.
Η απάντηση του πρώην προέδρου της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ ήταν πως « η χώρα του θα σταματήσει την παροχή αερίου στην Ευρώπη, αν οι Βρυξέλλες προχωρήσουν στην επιβολή πλαφόν στο ρωσικό αέριο», ενώ λίγο αργότερα «έσκασε» πράγματι η βόμβα από το ρωσικό πρακτορείο Ria Novosti, ότι η Gazprom έλαβε προειδοποίηση από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικής, Τεχνολογικής και Πυρηνικής Εποπτείας της Ρωσίας σχετικά με «ελαττωματική τουρμπίνα» του Nord Stream, με αποτέλεσμα ο αγωγός να κλείσει εντελώς μέχρι να διορθωθούν τα τεχνικά ζητήματα.
Είναι φανερό ότι η Ρωσία δεν είναι ένας εύκολος αντίπαλος. Το γεγονός ότι προτιμά να «καίει» το φυσικό αέριο αντί να το στείλει στην Ευρώπη δείχνει την αποφασιστικότητα της και ταυτόχρονα την εξαιρετικά δύσκολη θέση της Γηραιάς Ηπείρου τον φετινό χειμώνα.
Περνώντας τώρα στη δεύτερη αφορμή για την άνοδο των ευρωπαϊκών αγορών την Παρασκευή, η αμερικανική οικονομία εξακολουθεί να προσθέτει νέες θέσεις εργασίας, ο ρυθμός όμως επιβράδυνε εντυπωσιακά σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα- οι θέσεις εργασίας στην οικονομία αυξήθηκαν κατά 315.000 τον προηγούμενο μήνα, μετά την άνοδο του Ιουλίου κατά 526.000 θέσεις- ενώ την ίδια στιγμή οι μισθοί συνέχισαν να κινούνται σε ανοδική τροχιά και ο δείκτης ανεργίας ανέβηκε ελαφρώς στο 3,7%.
Τα στοιχεία δεν απείχαν ιδιαίτερα από τις μέσες εκτιμήσεις των αναλυτών και η αγορά τα καλωσόρισε με θετικό πρόσημο καθώς διέψευσαν τις ανησυχίες ότι η επιβράδυνση της οικονομίας και οι φόβοι για μια επερχόμενη ύφεση θα οδηγήσουν τις αμερικανικές επιχειρήσεις να παγώσουν τις νέες προσλήψεις.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι τα καλά νέα πλέον για την οικονομία δεν είναι απαρραίτητα καλά νέα για τις αγορές.
Τα καλά νέα λοιπόν για την αγορά εργασίας δίνουν τον «χώρο» στη Fed για άλλη μια μεγάλη αύξηση των επιτοκίων της τον Σεπτέμβριο, και αυτό δεν είναι κάτι που αρέσει στις αγορές.
Όμως υπάρχει και κάτι άλλο προβληματίζει.Ο ωριαίος μισθός αυξήθηκε 0,3% τον Αύγουστο στα 32,36 δολ. με τη συνολική αύξηση το τελευταίο έτος να φτάνει το 5,2%. Πρόκειται για την ταχύτερη ετήσια άνοδο από το 1982. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται η δεύτερη πρόκληση των αγορών.
2. Θα αποφύγουμε το σπιράλ μισθών-τιμών;
Το μέγεθος της πίεσης για αύξηση των μισθών σε συνδυασμό με το στόχο διατήρησης της ισχυρής παραγωγικότητας- η οποία εξαρτάται από το πόσο γρήγορα καλύπτονται οι κενές θέσεις εργασίας σε σχέση με το συνολικό ποσοστό ανεργίας- θα μας δείξουν τους επόμενους κατά πόσο θα οδηγηθούμε σε ένα ανοδικό σπίραλ μισθών-τιμών.
Το σπιράλ αυτό έχει ως εξής: Οι εργαζόμενοι αντιδρούν όλο και συχνότερα απαιτώντας υψηλότερους μισθούς προκειμένου να διατηρήσουν την αγοραστική τους δύναμη. Οι επικεφαλείς των επιχειρήσεων στην προσπάθεια τους να διατηρήσουν τα κέρδη τους, αυξάνουν περαιτέρω τις τιμές, μετακυλίοντας τα κόστη στον καταναλωτή, ο οποίος με τη σειρά του θα απαιτήσει νέες αυξήσεις προκειμένου να ανταπεξέλθει στις αυξήσεις των τιμών.
Το σενάριο αυτό ξυπνά μνήμες από τη δεκαετία του 1970, όταν η αναζωπύρωση του πληθωρισμού σε κλίμα αδύναμης ανάπτυξης, τροφοδότησε το οδυνηρό φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού.
Στην Ευρώπη οι μισθολογικές αυξήσεις είναι πέριξ του 2% με 2,5% προς το παρόν, όμως όπως είδαμε παραπάνω, στις ΗΠΑ η ετήσια άνοδος των ωριαίων μισθών προσέγγισε σε ταχύτητα τις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι καίριο ρόλο θα παίξουν τα εργατικά σωματεία. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 για παράδειγμα, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν πολύ ταχύτερα από τους μισθούς και στη μεταποίηση της Γερμανίας, με τη συμφωνία των συνδικάτων, οι μισθολογικές αυξήσεις επιβραδύνθηκαν προκειμένου να δοθούν ανάσες στη βιομηχανία που «λύγιζε» κάτω από το βάρος του ενεργειακού κόστους.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι και σήμερα τα εργατικά σωματεία στη Γερμανία κινούνται συντηρητικά στο θέμα των μισθολογικών αυξήσεων, παρά την εκτίναξη του πληθωρισμού.
Επιπλέον, από ότι φαίνεται από τη σύγχρονη ιστορία, η στενή σχέση πληθωρισμού - μισθών έχει αισθητά « χαλαρώσει». Δείτε τις δύο τελευταίες δεκαετίες όπου οι μισθολογικές αυξήσεις παραμένουν βραδύτατες ακόμα και την περίοδο του 2007-2008 που είχαμε εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου σε επίπεδα - ρεκόρ.
Το πώς θα εξελιχθεί το σπιράλ των μισθών-τιμών θα διαμορφώσει ως ένα μεγάλο βαθμό τη δυναμική των πληθωριστικών πιέσεων και ως εκ τούτου την πολιτική των Κεντρικών Τραπεζών, που αποτελεί την τρίτη μεγάλη πρόκληση του φετινού χειμώνα.
3. Θα πετύχουν τη βέλτιστη νομισματική πολιτική η Κεντρικές Τράπεζες;
Από τα μέσα Αυγούστου είχαμε προετοιμάσει τους αναγνώστες μας για το στοίχημα τους Σεπτεμβρίου στις αγορές και την οικονομία.
Ο Σεπτέμβριος έφτασε και τα προγνωστικά αυτού του στοιχήματος δεν είναι ενθαρρυντικά.
Οι μακροοικονομικές δείκτες συνεχίζουν να «κραυγάζουν». Καταρχάς, οι πληθωριστικές πιέσεις αυξάνονται και πληθύνονται, με τον ετήσιο πληθωρισμό στην Ευρωζώνη να αναμένεται να φτάσει το 9,1% τον Αύγουστο του 2022, από 8,9% τον Ιούλιο σύμφωνα με προκαταρκτική εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat).
Εξετάζοντας τις κύριες συνιστώσες του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ, η ενέργεια αναμένεται να έχει τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό τον Αύγουστο (38,3%, έναντι 39,6% τον Ιούλιο), ακολουθούμενη από τα τρόφιμα, το αλκοόλ και τον καπνό (10,6%, έναντι 9,8% τον Ιούλιο ), τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά (5,0%, έναντι 4,5% τον Ιούλιο) και τις υπηρεσίες (3,8%, έναντι 3,7% τον Ιούλιο).
Παιρνώντας στην επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ευρωζώνη που ανακοινώθηκε επίσης αυτή την εβδομάδα, έχουμε ενίσχυση του ρίσκου υποχώρησης της οικονομίας σε ύφεση.
Σύμφωνα με την έρευνα της S&P Global τα τελικά νούμερα του σύνθετου δείκτη PMI δείχνουν πτώση στις 49,6 μονάδες τον Αύγουστο από τις 49,8 μονάδες τον Ιούλιο παραμένοντας σταθερά κάτω από το όριο των 50 μονάδων.
Ούτε από τις τιμές παραγωγού όμως είχαμε καλά νέα, καθώς σημείωσαν νέο άλμα τον Ιούλιο, επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες ότι οι πληθωριστικές πιέσεις δεν αναμένεται να υποχωρήσουν ούτε τους αμέσως επόμενους μήνες.
Ειδικότερα, οι τιμές παραγωγού αυξήθηκαν τον Ιούλιο κατά 4,0% στην Ευρωζώνη και κατά 3,7% στην Ε.Ε. σε σύγκριση με τον Ιούνιο, όπου είχαν σημειώσει άνοδο κατά 1,3% και 1,5% αντίστοιχα.
Και αν από μήνα σε μήνα τα στοιχεία δεν ακούγονται τρομακτικά, να αναφέρουμε ότι από τον Ιούλιο του 2021 οι τιμές παραγωγού σημείωσαν άλμα 37,9% στην Ευρωζώνη και 37,8% στην Ε.Ε.
Αυτά τα στοιχεία ανακοινώθηκαν μόλις μια εβδομάδα πριν την επόμενη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις 8 Σεπτεμβρίου, κάνοντας τη ζωή των μελών της εξαιρετικά δύσκολη.
Από τη μια το ράλι του πληθωρισμού προτάσσει την ανάγκη μιας δυναμικής αύξησης των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης τουλάχιστον, από την άλλη τα στοιχεία του PMI υπενθυμίζουν το σύννεφο της ύφεσης που έχει αρχίσει να απλώνεται πάνω από την ευρωπαϊκή οικονομία.
Ίδιο το δίλημμα και για την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, καθώς και εκεί η επιβράδυνση του πληθωρισμού είναι εξαιρετικά μικρή, ενώ συνεχίζει να επιβραδύνεται η παραγωγή των αμερικανικών εργοστασίων, με τον δείκτη PMI να υποχωρεί στις 51,5 μονάδες τον Αύγουστο, λίγο καλύτερα από την αρχική μέτρηση στις 51,3 μονάδες, αλλά χαμηλότερα της μέτρησης του Ιουλίου στις 52,2 μονάδες.
Πρόκειται για τη χαμηλότερη μέτρηση από τον Ιούλιο του 2020, καθώς η ζήτηση για αγαθά υποχωρεί τρεις συνεχόμενους μήνες εξαιτίας του πληθωρισμού, των διαταραχών στην προσφορά, της ανόδου των επιτοκίων και της αυξημένης οικονομικής αβεβαιότητας για τις οικονομικές προοπτικές.
Οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν εκτός των άλλων και τη μεγάλη μεταβλητότητα στις αγορές και τις τιμές ενέργειας. Για την ακρίβεια ο πυρήνας της τρέχουσας κρίσης είναι το ενεργειακό σοκ, γεγονός που μετακινεί κάθε φορά το ύψος του επιτοκίου που θα έπρεπε να υπάρχει για τον έλεγχο του πληθωρισμού.
Ταυτόχρονα πρέπει να συνυπολογίζουν τον κίνδυνο της ύφεσης και της χρηματοδότησης της οικονομίας, αλλά και πόσο πίσω από την καμπύλη αποδόσεων και πληθωρισμού βρίσκονται κάθε φορά.
Σε αντίθεση με την ποσοτική χαλάρωση, η ρύθμιση της νομισματικής σύσφιξης τη δεδομένη χρονική περίοδο είναι ιδιαίτερα δύσκολη, ειδικά στη συγκεκριμμένη συγκυρία, γιατί περιλαμβάνει την αύξηση των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων και τη συρρίκνωση των ισολογισμών των Κεντρικών Τραπεζών ταυτόχρονα.
Την ίδια στιγμή, το γεγονός ότι οι γεωπολιτικές κόντρες πέρασαν στον κλάδο της ενέργειας,
καθιστά τις Κεντρικές Τράπεζεες αδύναμες να διαχειριστούν άμεσα τις οικονομικές διαταραχές. Η τρέχουσα κρίση απαιτεί υψηλό επίπεδο δημοσιονομικής συνεργασίας στην Ευρωζώνη και υψηλό επίπεδο αλληλεγγύης του ανεπτυγμένου κόσμου για τον αναπτυσσόμενο. Θα σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων;
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
