Με φόντο την κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή, η αγορά πετρελαίου βρίσκεται σε τροχιά έντονων αναταράξεων, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν αεροπορικά πλήγματα σε τρεις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν - στο Φορντό, τη Νατάνζ και το Ισφαχάν. Η επίθεση ήρθε ως απάντηση στην επιθετική κίνηση του Ισραήλ και ανεβάζει κατακόρυφα το γεωπολιτικό ρίσκο για τις πετρελαϊκές αγορές.
Άλμα τιμών εν μέσω αβεβαιότητας
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του Brent σημείωσαν ήδη άνοδο 11% μετά τις ισραηλινές επιθέσεις, με τους αναλυτές να αναμένουν νέα ράλι τιμών μέσα στην εβδομάδα. Ο αναλυτής Saul Kavonic της MST Marquee προειδοποιεί: «Αν το Ιράν αντιδράσει όπως έχει προειδοποιήσει, το πετρέλαιο των 100 δολαρίων είναι πιθανό σενάριο», αναφέρει το Bloomberg.
Πεδίο μάχης τα Στενά του Ορμούζ
Το στρατηγικής σημασίας πέρασμα του Περσικού Κόλπου, από όπου διέρχεται σχεδόν το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου, αποτελεί το επίκεντρο ανησυχιών. Αναλυτές προβλέπουν ότι ενδεχόμενη αντίδραση του Ιράν μπορεί να περιλαμβάνει επιθέσεις σε αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή, επιφέροντας διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και εκτόξευση των ασφαλίστρων μεταφοράς.
Η διπλωματική «παύση» και η ανατροπή
Παρότι ο Ντόναλντ Τραμπ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα «σκεφτεί» την αντίδραση των ΗΠΑ για δύο εβδομάδες, τελικά προχώρησε σε βομβαρδισμούς την Κυριακή τα ξημερώματα, μιλώντας για «εξαφάνιση των στόχων» και απειλώντας με περαιτέρω στρατιωτική δράση αν η Τεχεράνη δεν συνάψει ειρήνη με το Ισραήλ.
Η αγορά σε εγρήγορση: Εξαγωγές, ναύλοι και παράγωγα
Παρά την ένταση, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν σαφή σημάδια διακοπής ροών πετρελαίου. Το Ιράν φέρεται μάλιστα να προσπαθεί να ενισχύσει τις εξαγωγές του. Ωστόσο, η αγορά παραμένει εξαιρετικά ευμετάβλητη:
Οι ναύλοι μεταφοράς πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή στην Κίνα αυξήθηκαν σχεδόν κατά 90%. Τα ασφάλιστρα για πλοία έχουν εκτοξευθεί. Τα options στις αγορές πετρελαίου κατέγραψαν ιστορικά ρεκόρ, καθώς οι έμποροι πληρώνουν ασφάλιστρα για να προστατευθούν από πιθανές εκτινάξεις τιμών.
Απώλειες και έξοδος από τις αγορές
Η αβεβαιότητα έχει οδηγήσει σε μαζική αποεπένδυση: ο αριθμός των ανοιχτών συμβολαίων προθεσμιακών πετρελαίου μειώθηκε κατά 367 εκατομμύρια βαρέλια -μια πτώση 7%- από την παραμονή των ισραηλινών επιθέσεων.
Καθοριστική η ερχόμενη εβδομάδα
Η πιθανότητα στρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ σε ευρύτερη κλίμακα, αλλά και το ενδεχόμενο διπλωματικής προσέγγισης με το Ιράν, θα καθορίσουν τις εξελίξεις. Η ασφάλεια της διεθνούς ναυσιπλοΐας και η σταθερότητα των τιμών βρίσκονται πλέον σε λεπτές ισορροπίες.
Σχεδόν 1.000 πλοία ημερησίως παγιδεύουν τα σήματα GPS τους, δημιουργώντας αυξανόμενους κινδύνους για την ασφάλεια. Το Κέντρο MICA, ένας γαλλικός σύνδεσμος μεταξύ του στρατού και της εμπορικής ναυτιλίας, δήλωσε ότι η συντριβή του δεξαμενόπλοιου πιθανότατα «επιδεινώθηκε» από τις παρεμβολές. «Οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες για να καθοριστεί αν είναι δυνατή μια διπλωματική λύση με το Ιράν και αν οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καταφύγουν σε στρατιωτική δράση», αναφέρει σε μια ενημέρωση. «Το θαλάσσιο εμπόριο δεν αποτελεί στόχο. Η κατάσταση μπορεί να αλλάξει απότομα».
Ο κίνδυνος για τις ροές από την περιοχή, σε συνδυασμό με την απότομη αύξηση του κόστους ναυτιλίας, ενισχύει τη ζήτηση για αργο πετρέλαιο εκτός του Περσικού Κόλπου.
Ρίσκο υποχώρησης και προσδοκία αποκλιμάκωσης
Παρά τον κίνδυνο πολέμου, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι οι τιμές ίσως αποκλιμακωθούν εφόσον αποφευχθεί μια γενικευμένη σύρραξη. Η εμπειρία από την επίθεση στο Abqaiq της Σαουδικής Αραβίας το 2019 δείχνει ότι ακόμα και σοβαρές διακοπές μπορούν να απορροφηθούν γρήγορα από την αγορά και σημαντική διαταραχή της προσφοράς που θα επιλυθεί γρήγορα.
Όταν μια επίθεση το 2019 στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας στο Abqaiq της Σαουδικής Αραβίας έθεσε εκτός λειτουργίας το 7% της παγκόσμιας προσφοράς, χρειάστηκαν μόλις λίγες εβδομάδες για να διαπραγματευτούν τα προθεσμιακά συμβόλαια αργού χαμηλότερα από ό,τι πριν από τις επιθέσεις, καθώς οι προμήθειες αποκαταστάθηκαν γρήγορα και αναπληρώθηκαν.
Αυτός είναι ένας λόγος, σε συνδυασμό με την επίμονη απειλή των γεωπολιτικών κινδύνων που συχνά δεν μετατρέπονται σε πραγματικούς περιορισμούς της προσφοράς, για τον οποίο οι έμποροι λένε ότι οι τιμές δεν έχουν εκτοξευθεί περισσότερο τις τελευταίες ημέρες.
