Την ώρα που Ισραήλ και Ιράν επιδίδονται σε μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων, βίντεο κάνουν τον γύρο του κόσμου από αμέριμνους πολίτες σε Λίβανο και Κύπρο που διασκεδάζουν και ταυτόχρονα καταγράφουν με τα κινητά τους τηλέφωνα τη μάχη των πυραύλων στον νυχτερινό ουρανό. Κάπως έτσι περιγράφουν και τη στάση των επενδυτών οι ειδικοί, καθώς παρά το γεγονός ότι οι επιθέσεις συνεχίζονται και μάλιστα με πολλά θύματα, οι αγορές αντιστάθμισαν στις συναλλαγές της Δευτέρας τις απώλειες της Παρασκευής, σαν να μη συμβαίνει τίποτα.
Οι αναλυτές προειδοποιούν τους επενδυτές να αποφύγουν τον επικίνδυνο, όπως τον χαρακτηρίζουν, εφησυχασμό γιατί οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μπορούν να πάρουν τέτοια τροπή που να απειληθεί η παγκόσμια σταθερότητα. Στο ίδιο πλαίσιο, οι αναλυτές ξανατρέχουν τα μοντέλα τους με νέες αυτή τη φορά υποθέσεις για πληθωρισμό και επιτόκια. Όπως για παράδειγμα, το σενάριο που θέλει το Ιράν να κλείνει το Στενό του Ορμούζ, μία εξέλιξη που θα έχει αρνητικές επιπτώσεις για τον πληθωρισμό και την παγκόσμια οικονομία, αφού εκτιμάται ότι οι τιμές του πετρελαίου θα εκτιναχθούν πάνω από τα 120-130 δολάρια το βαρέλι.
Τα βασικά σενάρια είναι τρία. Το πρώτο και πιο ήπιο σενάριο προβλέπει την κατάπαυση του πυρός και την επιβολή αυστηρών κυρώσεων από τη Δύση στο Ιράν. Οι κυρώσεις θα οδηγήσουν σε μείωση της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου κατά 0,7 εκατ. βαρέλια την ημέρα ή περίπου 1% της παγκόσμιας προσφοράς. Η τιμή του Brent θα κυμανθεί γύρω από τα 75 δολάρια στο συγκεκριμένο σενάριο, περίπου 6 δολάρια πάνω από τις εκτιμήσεις πριν την ανάφλεξη για τα επόμενα δύο χρόνια.
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει συνέχιση των πυραυλικών επιθέσεων και από τις δύο πλευρές. Τι Ισραήλ θα πλήξει πετρελαϊκές εγκαταστάσεις με αποτέλεσμα να σταματήσουν όλες οι εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου. Έτσι θα μειωθεί η παγκόσμια παραγωγή κατά 3,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα ή 4% της παγκόσμιας προσφοράς. Το Brent θα φτάσει στα 90 δολάρια και θα παραμείνει εκεί έως το τέλος του 2026.
Το τρίτο και πιο ακραίο σενάριο προβλέπει ότι το Ιράν θα κλείσει το Στενό του Ορμούζ σε μία προσπάθεια να προκαλέσει χάος, αφού και το ίδιο δεν θα μπορεί να εξάγει πετρέλαιο. Με το κλείσιμο του Στενού σταματούν οι εξαγωγές από χώρες όπως το Κουβέιτ και το Κατάρ, ενώ περιορίζονται οι εξαγωγές από Ιράκ, ΗΑΕ, Ομάν και Σαουδική Αραβία. Το Brent θα εκτιναχθεί στα 130 δολάρια και θα υποχωρήσει μόνο όταν ανοίξει εκ νέου το Στενό του Ορμούζ.
Ποιες θα είναι, λοιπόν, οι επιπτώσεις και πόσο πιθανό είναι να ζήσουμε μία νέα μεγάλη παγκόσμια κρίση που εκτός από οικονομικά θα έχει και γεωπολιτικά χαρακτηριστικά;
Η ανάφλεξη στη Μ. Ανατολή αποτελεί ένα ακόμη – και μάλιστα διαδοχικό - σοκ για την ήδη αναιμική ανάπτυξη, ωστόσο η Oxford Economics εκτιμά πως ακόμα και στο πιο δυσμενές σενάριο, ο αντίκτυπος από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου θα είναι διαχειρίσιμος για την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα.
Το πιο ακραίο σενάριο που εξετάζουν οι αναλυτές προβλέπει ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα διαμορφωθεί το 2026 περίπου 0,3% χαμηλότερα από το τρέχον επίπεδο, που συνεπάγεται επιβράδυνση της ανάπτυξης κατά 0,1% φέτος και τον επόμενο χρόνο. Το πλήγμα για την οικονομική δραστηριότητα θα είναι ελαφρώς μεγαλύτερο για τις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη, με την ανάπτυξη να βρίσκεται το 2026 κατά 0,4% και 0,5% αντίστοιχα, χαμηλότερα από το τρέχον επίπεδο.
Παρ’ όλα αυτά, οι αυξημένες τιμές του πετρελαίου και η συνεπακόλουθη άνοδος του πληθωρισμού θα προκαλέσουν σοβαρό πονοκέφαλο στις κεντρικές τράπεζες. Μην ξεχνάμε ότι η ΕΚΤ έχει σχεδόν ολοκληρώσει έναν κύκλο νομισματικής χαλάρωσης με 8 μειώσεις επιτοκίων από πέρσι, ενώ η Fed ετοιμάζεται να προχωρήσει και αυτή σε μειώσεις. Αν το Ιράν κλείσει το Στενό του Ορμούζ με αποτέλεσμα οι τιμές του πετρελαίου να αναρριχηθούν στα 130 δολάρια το βαρέλι, ο πληθωρισμός μπορεί να φτάσει ξανά στο 6% στις ΗΠΑ και στο 4% στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με την Oxford Economics.
Επομένως, Fed και ΕΚΤ θα βρεθούν αντιμέτωπες με ένα πολύ μεγάλο δίλημμα. Από τη μία η άνοδος του πληθωρισμού θα απαιτεί νέες αυξήσεις επιτοκίων, ωστόσο το πλήγμα στην ανάπτυξη θα είναι τέτοιο που θα δέσει τα χέρια του Τζέι Πάουελ και της Κριστίν Λαγκάρντ. Το βασικό σενάριο δεν προβλέπει νέες αυξήσεις επιτοκίων, όμως οι κεντρικές τράπεζες και κυρίως η Fed, είναι πολύ πιθανό να αναβάλλουν τις όποιες μειώσεις σκόπευαν να κάνουν τουλάχιστον έως τις αρχές του 2026.
Όσο για τα χρηματιστήρια, ενδεικτική του εφησυχασμού είναι η πορεία του S&P 500. Ο δείκτης των 500 μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών στο χρηματιστήριο της Ν. Υόρκης υποχώρησε την Παρασκευή στις 5.976 μονάδες, από 6.045 μονάδες την Πέμπτη, στον απόηχο της επίθεσης του Ισραήλ κατά πυρηνικών στόχων του Ιράν. Μετά από ένα Σαββατοκύριακο πυραυλικών επιθέσεων μεταξύ των δύο χωρών, ο δείκτης επανήλθε στις 6.033 μονάδες, σημειώνοντας άνοδο 0,95% στις συναλλαγές της Δευτέρας και πλέον απέχει μόλις 1,8% από νέο ιστορικό υψηλό.
Να πούμε για πολλοστή φορά ότι οι αγορές δεν προεξοφλούν τους γεωπολιτικούς κινδύνους και γι’ αυτό αντιδρούν πολύ απότομα όταν λαμβάνουν χώρα μεγάλες αναταράξεις. Η ψυχραιμία που είδαμε τη Δευτέρα αναμένεται να κυριαρχήσει μέχρι να υπάρξει μία νέα σοβαρή εξέλιξη, όπως να χτυπηθούν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν και να κλείσει το Στενό του Ορμούζ.
