Γράφει η Aria Babu
Λιγότερες από μία στους τρεις επιχειρηματίες στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι γυναίκα. Αυτό βάζει τη χώρα πίσω από τον Καναδά, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ και την Ολλανδία. Αν οι Βρετανίδες ίδρυαν επιχειρήσεις στον ίδιο βαθμό με τις παραπάνω χώρες, η εθνική οικονομία θα ενισχυόταν κατά 200 δισ. λίρες.
Μια νέα έκθεση από το The Entrepreneurs Network με τίτλο Inspiring Innovation (Εμπνέοντας την καινοτομία) εξετάζει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που επιθυμούν να ιδρύσουν επιχειρήσεις και τους τρόπους υπέρβασής τους.
Πρώτον, η χρηματοδότηση. Οι γυναίκες ξεκινούν επιχειρήσεις με λιγότερα χρήματα απ’ ό,τι οι άνδρες ομόλογοί τους. Οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιήσουν δικά τους χρήματα, παίρνουν μικρότερα δάνεια, και είναι λιγότερο πιθανό να λάβουν μεγάλα ποσά από επενδυτικά κεφάλαια.
Οι γυναίκες ιδρύτριες επιχειρήσεων, ενώ αποτελούν σχεδόν το ένα τρίτο του συνόλου των επιχειρηματιών, συγκεντρώνουν μόνο το 15% του συνολικού επενδυτικού κεφαλαίου.
Αυτό δεν ισχύει ομοιόμορφα για όλους τους κλάδους. Βρήκαμε ότι στην πράσινη τεχνολογία (GreenTech) που είναι ένας κλάδος επιχειρηματιών που καινοτομούν με σκοπό να σώσουν το περιβάλλον, το χάσμα της χρηματοδότησης έχει κλείσει. Σε άλλους όμως κλάδους που εξετάσαμε, όπως στην τεχνητή νοημοσύνη, οι γυναίκες ιδρύτριες λαμβάνουν μόλις το 2% του συνόλου της χρηματοδότησης.
Ένας από τους λόγους που το GreenTech κατάφερε να κλείσει το χάσμα των φύλων σε αντίθεση με άλλους κλάδους είναι ότι έχει προσελκύσει έναν μεγάλο αριθμό κοινωνικώς συνειδητοποιημένων επενδυτών που είναι πιο πρόθυμοι να υπερβούν τις προκαταλήψεις του κλάδου των επενδυτικών κεφαλαίων.
Πριν όμως οι γυναίκες να φτάσουν στο στάδιο της χρηματοδότησης, βαθύτεροι κοινωνικοί παράγοντες τις αποτρέπουν από το να ξεκινήσουν επιχειρήσεις, ιδίως σε κλάδους υψηλής ανάπτυξης. Για παράδειγμα υπάρχει το φαινόμενο του «τρύπιου σωλήνα» των STEM (Φυσικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά).
Στην εφηβική τους ηλικία, τα κορίτσια έχουν τις ίδιες ικανότητες με τα αγόρια όταν δίνουν εξετάσεις GCSE στα μαθηματικά, αλλά στη συνέχεια είναι λιγότερο πιθανό να επιδιώξουν πιστοποίηση A Level στα STEM. Οι γυναίκες με πτυχία στα STEM είναι λιγότερο πιθανό να ακολουθήσουν σταδιοδρομία στο αντικείμενο. Και οι γυναίκες με σταδιοδρομία στα STEM είναι λιγότερο πιθανό να μείνουν στο αντικείμενο και να ανέλθουν τις κλίμακες.
Η ανισότητα στις ευθύνες του νοικοκυριού και της φροντίδας των τέκνων παραμένει ένας σημαντικός παράγοντας της ανισότητας των φύλων. Μόλις το 10% των παντρεμένων ζευγαριών μοιράζουν εξίσου τις δουλειές του σπιτιού - στο 77% των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών η γυναίκα κάνει τις περισσότερες δουλειές. Είναι δύσκολο να ξεκινήσεις και να αναπτύξεις μια επιτυχημένη επιχείρηση αν σε περιμένουν κάποιες επιπλέον ώρες απλήρωτης εργασίας όταν γυρνάς στο σπίτι.
Ακόμη, οι γυναίκες βιώνουν μια έλλειψη προτύπων και ευκαιριών καθοδήγησης. Οι άνθρωποι που εργάζονται μαζί με επιχειρηματίες ή ζουν στις ίδιες γειτονιές με αυτούς είναι πιο πιθανό να γίνουν οι ίδιοι επιχειρηματίες. Φαίνεται ότι η επιχειρηματικότητα δεν είναι έμφυτη - χρειάζεται εξωτερική έμπνευση.
Το πράγμα όμως δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται στην πρόταση «οι άνθρωποι που εργάζονται με επιχειρηματίες είναι πιθανότερο να γίνουν επιχειρηματίες». Το αποτέλεσμα αυτό ενισχύεται όσο περισσότερο μοιάζουν αυτοί οι άνθρωποι μεταξύ τους: αν είναι του ίδιου φύλου, ή παρόμοιας ηλικίας, αν είναι ομοίως γονείς ή μη γονείς, αν έχουν το ίδιο εκπαιδευτικό υπόβαθρο, ή αν μεγάλωσαν στο ίδιο μέρος.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένας βρόχος αρνητικής ανατροφοδότησης, όπου καθώς υπάρχουν λιγότερες γυναίκες επιχειρηματίες υπάρχουν και λιγότερες πιθανότητες για να εμπνευστούν γυναίκες να γίνουν επιχειρηματίες.
Η κατάσταση όμως δεν είναι τελείως ζοφερή. Σε όλα αυτά τα μέτωπα σημειώνεται πρόοδος. Το χάσμα χρηματοδότησης συρρικνώνεται καθώς ο κλάδος των επενδυτικών κεφαλαίων συνειδητοποιεί πόσα χρήματα χάνει με το να υποεπενδύει σε γυναίκες επιχειρηματίες.
Τα τελευταία 10 χρόνια, ο αριθμός των γυναικών που λαμβάνουν πτυχία στα STEM αυξήθηκε κατά 50%. Καθώς διαδίδονται οι προοδευτικές αξίες, οι άνδρες αναλαμβάνουν ένα μεγαλύτερο μερίδιο από τις δουλειές του σπιτιού. Και ένας αριθμός οργανισμών δημιουργεί ενεργά ευκαιρίες δικτύωσης και προγράμματα καθοδήγησης για γυναίκες και κορίτσια.
Με τον εθνικό προϋπολογισμό να δημοσιεύεται σήμερα, όλοι θα περιμένουμε να δούμε τι πολιτικές θα προτείνει ο Υπουργός Οικονομικών για την ανάπτυξη της οικονομίας. Τα ταλέντα του μισού πληθυσμού της χώρας σήμερα υποαξιοποιούνται, και ένα προφανές αναπτυξιακό μέτρο είναι πολιτικές που ενισχύουν τον αριθμό των γυναικών ιδρυτριών επιχειρήσεων.
Οι λύσεις μπορεί όμως να βρεθούν σε απροσδόκητα μέρη. Ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μπορούν να γίνουν είναι να καταστούν οι καλής ποιότητας παιδικοί σταθμοί πιο προσβάσιμοι, και αυτό θα μας φέρει πιο κοντά με τις συγκρίσιμες με μας χώρες που καταγράφουν καλύτερες επιδόσεις. Δεν θέλουμε όμως περισσότερες επιδοτήσεις.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ένα από τα υψηλότερα κόστη για παιδικούς σταθμούς και επίσης από τις υψηλότερες επιδοτήσεις στον ΟΟΣΑ, αλλά επίσης έχουμε και από τις αυστηρότερες ρυθμίσεις που αυξάνουν το κόστος.
Τα δεδομένα καταδεικνύουν ότι οι αυστηρές ποσοστώσεις στους παιδικούς σταθμούς έχουν μικρή μεν επίπτωση στην φροντίδα των παιδιών αλλά σημαντική επίπτωση στο κόστος - αν χαλαρώσουμε τις ρυθμίσεις στα επίπεδα της Νορβηγίας, θα μπορούσαμε να υποδιπλασιάσουμε το κόστος των παιδικών σταθμών.
Ακόμη, η οικοδόμηση περισσότερων σπιτικών στις συστάδες Επιστημών Ζωής και Τεχνολογίας θα αυξήσει επίσης τον αριθμό των γυναικών ιδρυτριών επιχειρήσεων. Καθώς ο μεγάλος χρόνος μετακίνησης από και προς την εργασία είναι ασύμβατος με την εξυπηρέτηση των σχολικών υποχρεώσεων των παιδιών, οι γυναίκες θα συνεχίσουν να αποχωρούν από αυτούς τους κλάδους.
Η αλλαγή δεν συμβαίνει με μία μόνο πολιτική, αλλά κάποιες πρακτικές αλλαγές για την υποστήριξη των γυναικών επιχειρηματιών θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν την οικονομία - και την κοινωνία μας προς το καλύτερο.
*Η Aria Babu είναι ερευνήτρια στο The Entrepreneurs Network.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 27 Οκτωβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του CapX και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.