Μία τελευταία ευκαιρία για τη διπλωματία στην Ουκρανία

Οι επισκέψεις του Σολτς στην Ουάσιγκτον και του Μακρόν στη Μόσχα φαντάζουν ως η ύστατη προσπάθεια Γερμανίας και Γαλλίας να αποσοβήσουν τα ακραία σενάρια που επικρατούν στα ρωσοουκρανικά σύνορα. Παρά τις συγκλίσεις που σημειώθηκαν, οι συναντήσεις με τον Τζο Μπάιντεν και τον Βλαντιμίρ Πούτιν αντίστοιχα, μάλλον άφησαν αρκετά ζητήματα ανοικτά.

Ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, Ζοζέπ Μπορέλ έθεσε την Κυριακή το επίπεδο επιφυλακής μάλλον στον ύψιστο βαθμό, αναφέροντας πως η Ρωσία έστελνε σήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι μπορεί να διακόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου.

Πέρα από την προοπτικές ένοπλης σύρραξης, ο Μπορέλ άγγιξε μάλλον το βασικότερο ζήτημα για τις ευρωπαϊκές χώρες και, αν όχι το μείζον για τη Γαλλία και τον Μακρόν, σίγουρα το βασικότερο διακύβευμα αυτή τη στιγμή για τη Γερμανία του καγκελάριου Σολτς.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να έχουν καταλάβει την κατάσταση που έχει βρεθεί το Βερολίνο με το ξεδίπλωμα της ρωσοουκρανικής κρίσης. Οι Αμερικάνοι το ονομάζουν catch-22, ένα πρόβλημα του οποίου η μόνη λύση δεν είναι εγγενώς εφικτή. Εάν η Γερμανία αναγκαστεί να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, θα πληγώσει τον ίδιο της τον εαυτό, δηλαδή τους πολίτες της, τις επιχειρήσεις και τον κρατικό προϋπολογισμό, λόγω των στενών σχέσεων μαζί της.

Φυσικά, το ζήτημα της ενεργειακής εξάρτησης είναι το πρωτεύον, καθώς οι αυξήσεις στην αγορά ενέργειας καλά κρατούν και η προοπτική περαιτέρω ανεπάρκειας τρομάζουν την καγκελαρία. Ωστόσο, ακριβώς αυτή η ανησυχία όμως δεν επιτρέπει να είναι πιστευτές οι πιθανές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, που, κατά τη δυτική θεώρηση, θα αποτρέψουν το Κρεμλίνο από το να ξεκινήσει επιχειρήσεις στην Ουκρανία.

Από αυτή την κατάσταση του φαύλου κύκλου, προσπαθούν να βγάλουν τη Γερμανία οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ο υπουργός Εξωτερικών Τόνι Μπλίνκεν φρόντισε να ξεκαθαρίσει τις διαθέσεις του Λευκού Οίκου προς αυτή την κατεύθυνση. Άλλωστε ο βασικός λόγος που ο Αμερικάνος πρόεδρος υποδέχεται τον καγκελάριο Σολτς είναι ακριβώς η αμφιθυμία που δείχνει το Βερολίνο για την κατάσταση στη Ρωσία.

Βέβαια, η προσέγγιση που ακολουθεί η Ουάσιγκτον είναι να προσπαθήσει να καλύψει τις ανησυχίες του συμμάχου της. Γι’ αυτό και ο Μπλίνκεν δέσμευσε την Ουάσιγκτον να αυξήσει την παραγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου, μέσω των συμμάχων τους ανά τον κόσμο, σε περίπτωση που πληγεί η Γερμανία από τις κυρώσεις προς τη Ρωσία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν πως έχουν τη δύναμη να το επιβάλουν, όπως έχουν κάνει στο παρελθόν με το πετρέλαιο για παράδειγμα με τη Σαουδική Αραβία.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, ο Αμερικανός πρόεδρος φάνηκε ικανοποιημένος, σαν να είχε επιτύχει τον απόλυτο συντονισμό με τον Γερμανό καγκελάριο. Σε πολλές περιπτώσεις, υπερασπίστηκε τη Γερμανία, διαψεύδοντας πως τίθεται ζήτημα αξιοπιστίας της, ως εταίρου των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ταυτόχρονα κατέστησε σαφές πως η διασφάλιση προμήθειας ενεργειακών πόρων αποτελεί αμερικανική δέσμευση, για τους συμμάχους των ΗΠΑ και η Ουάσιγκτον είναι σε θέση να κάνει πράξη ότι υπόσχεται.

Στο επίμαχο ζήτημα της λειτουργίας του αγωγού Nord Stream 2, o Αμερικανός πρόεδρος φάνηκε περισσότερο αποφασιστικός για ενδεχόμενες κυρώσεις, ενώ ο Σολτς απέφυγε να δεσμευθεί σε οποιοδήποτε μέτρο, μην αναφέροντας καν το όνομα του αγωγού. Ο σκοπός δηλαδή να μην μείνει ο Σολτς σε δηλώσεις όπως ότι το τίμημα θα είναι βαρύ ή ότι πολύ υψηλό και να συγκεκριμενοποιήσει τις πιθανές κυρώσεις, τουλάχιστον δημόσια δεν επετεύχθη.

Ωστόσο, η ταύτιση απόψεων μεταξύ των δύο ήταν κυρίαρχη. Ο Σολτς δεν ανέφερε το παραμικρό αντίθετο στις απειλές κυρώσεων που κράδαινε ο Μπάιντεν, αλλά απλώς άδραξε την ευκαιρία να εξηγήσει πως η Γερμανία προσπαθεί να απεξαρτηθεί από τη Ρωσία και έχει πολλές διαθέσιμες επιλογές, με βασικό κριτήριο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της.

Ο αμερικάνος πρόεδρος ήταν εμφανώς χαρούμενος με τη συνύπαρξη τους, κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσημης επίσκεψης του καγκελάριου.

Σίγουρα φάνηκε πως ο Μπάιντεν θέλει να προωθήσει τη Γερμανία, ως βασικό εταίρο της στην Ευρώπη, αναφέροντας πως είναι το Βερολίνο που προσπαθεί πολύ για τη μείωση των εντάσεων. Ο Σολτς αρκέστηκε να τονίσει τις πρωτοβουλίες της Γερμανίας για την Ουκρανία, μέσω του Κουαρτέτου της Νορμανδίας, αλλά και να αιτιολογήσει την αδυναμία της για αποτελέσματα.

Η Γαλλία βέβαια έχει και πιο στρατηγικά ζητήματα να επιλύσει. Η ρωσοουκρανική κρίση αναδεικνύει την ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, ενώ την ίδια στιγμή το Παρίσι αντιμετωπίζει δυσκολίες για να αποδείξει την επιρροή της στην ανατολική Ευρώπη. Βέβαια, η Μόσχα φαίνεται να υπολογίζει στο κύρος της Γαλλίας, εξού και η υποδοχή του Μακρόν από τον Πούτιν.

Το Κρεμλίνο άλλωστε ζήτησε από τη Γαλλία να προτείνει τρόπους για την άμβλυνση των εντάσεων στην Ευρώπη. Ο Πούτιν εκτιμά πως ο Μακρόν τουλάχιστον ασπάζεται την οπτική του απέναντι στην Ουκρανία και θέλει να εκμεταλλευθεί τη γαλλική καχυποψία απέναντι στην τραχιά αμερικανική προσέγγιση.

Η παρουσία Μακρόν στη Μόσχα έχει μία ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς η Γαλλία είναι προεδρεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, παρά τους τίτλους, το Παρίσι δυσκολεύεται να διαμορφώσει και αρθρώσει μία κοινή στάση των εταίρων της εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η εικόνα του Μακρόν απέναντι στον Πούτιν με ένα μεγάλο λευκό τραπέζι να τους χωρίζει είναι συμβολικό της προσπάθειας του Παρισιού, ως εκπροσώπου της ΕΕ, που προσπαθεί για την ειρήνη, αλλά απέχει αρκετά από το να τα καταφέρει.