Της Βίβιαν Ευθυμιοπούλου
Διαβάζοντας προσεκτικά την εντυπωσιακή και καλογραμμένη έκθεση του φετινού Munich Security Conference αντιλαμβανόμαστε εύκολα ότι ο βασικός κίνδυνος που διακρίνουν όλοι οι ειδικοί για θέματα ασφάλειας είναι η περαιτέρω αποδυνάμωση των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Μπορεί να απαριθμούν με σαφήνεια διαφόρους κινδύνους ανά γεωπολιτική περιφέρεια αλλά αν μας ζητήσουν να πούμε με μια κουβέντα τι καταλάβαμε διαβάζοντας τη φετινή έκθεση δεν θα δυσκολευτούμε: η φιλελεύθερη δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο.
Μπορεί οι εκθέσεις αυτού του τύπου να είναι προσβάσιμες σε όποιον διαθέτει μια σύνδεση στο διαδίκτυο αλλά σίγουρα απευθύνονται σε ένα κοινό με «ειδικά ενδιαφέροντα». Παρ' όλα αυτά όμως, αυτοί που θα έχουν τον τελικό λόγο στον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών είναι οι ίδιοι οι πολίτες των δημοκρατιών που κινδυνεύουν, οι ίδιοι δηλαδή που τις έχουν θέσει σε κίνδυνο με τις επιλογές τους στην κάλπη.
Πώς μπορούμε να «μεταγράψουμε» τον κίνδυνο που αποτυπώνουν με πειστικά επιχειρήματα οι εξειδικευμένες εκθέσεις σε πολιτικό λόγο;
Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι καινούργιο. Το είδαμε να λειτουργεί, με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο, στο Brexit όταν οι πολίτες δήλωναν ανοιχτά αδιάφοροι στις επισημάνσεις των ειδικών για τις συνέπειες που θα είχε μια θετική ψήφος στο δημοψήφισμα. «Δεν μας ενδιαφέρει τι λένε οι ειδικοί», επέμεναν.
Τι έχουμε μάθει, λοιπόν, από τότε μέχρι σήμερα;
Στην Ελλάδα ίσως να είμαστε οι πιο αποτελεσματικά «εμβολιασμένοι» απέναντι στον κίνδυνο του εθνολαϊκισμού που λειτουργεί απειλητικά προς τη δημοκρατία. Το ζήσαμε πρώτοι εδώ, εκδηλώθηκε για εντελώς διαφορετικούς λόγους, το βιώσαμε διαφορετικά λόγω διαφορετικής πολιτικής παράδοσης και διαφορετικών ιστορικών εμπειριών από τα υπόλοιπα κράτη της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Παρ'' όλα αυτά όμως, μπορούμε να διακρίνουμε ένα νέο ρεύμα εθνολαϊκισμού. Οι Έλληνες Σαλβίνι έχουν «σκάσει μύτη», προσπαθούν να «καβαλήσουν το κύμα» της καχυποψίας προς τα αστικά κόμματα (κυρίως προς τη Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη) και να συγκροτηθούν σε βιώσιμο πολιτικό φορέα.
Βέβαια, από αυτή τη στήλη έχουμε εξηγήσει πολλάκις την ιδιαιτερότητα των ψηφοφόρων της ελληνικής ακροδεξιάς (είναι το κομμάτι του εκλογικού σώματος που αντιλαμβάνεται την παραγωγή της πολιτικής κυρίως μέσα από τη λειτουργία ενός ελκυστικού πελατειακού δικτύου).
Σε αυτό να προσθέσουμε μια ακόμα παράμετρο: τα διάφορα «Σαλβινοειδή» θα έχουν δυσκολία να διαφοροποιηθούν από τον αντισυστημισμό της Χρυσής Αυγής και κυρίως από τη ρετσινιά του χρυσαυγίτη.
Παρ'' όλα αυτά η ρητορική τους είναι διάχυτη στη δημόσια σφαίρα και ειδικά στα ψηφιακά καφενεία, τα σόσιαλ μίντια.
Οι δυνάμεις που πιστεύουν στη δυτική, αστική φιλελεύθερη δημοκρατία θα χρειαστεί να αλλάξουν το λόγο τους και ίσως να κάνουν και μερικές «ανίερες» συμμαχίες (μας έρχεται αμέσως-αμέσως στο μυαλό ως δυνητικός σύμμαχος ο άμβωνας της Εκκλησίας ή τουλάχιστον το πιο προοδευτικό κομμάτι του) με στόχο να αφομοιώσουν τη δυσαρέσκεια και την καχυποψία απέναντι στο «δυτικό συστημισμό». Και πώς θα την αφομοιώσουν; Μα, αν την αναγνωρίσουν ως υπαρκτή, αν δείξουν ότι την κατανοούν.
Πώς μιλάς, λοιπόν, για τον κίνδυνο;
Πιστεύουμε ότι μιλάς βασικώς πολιτικά και με όρους προγραμματικούς, «γειώνοντας» τα θέματα σε συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις που ξεπερνούν τις απλές περιγραφές και τις επισημάνσεις και υπόσχονται μια καλύτερη ζωή, μια καλύτερη καθημερινότητα.
Η επιστροφή της πολιτικής μπορεί να λειτουργήσει ως η αποτελεσματικότερη προστασία της Δημοκρατίας.
Διαβάστε ακόμα εδώ αναλυτικά την έκθεση Munich Security Report 2019, ενώ με το hashtag #MSCreport παρακολουθείτε τη σχετική συζήτηση στο twitter.