Του Γιάννη Μαντζίκου

Διαστάσεις «διαδικτυακού εμφυλίου» φαίνεται να παίρνει η κόντρα ανάμεσα στις αρχές της Ρωσίας και τους χρήστες της δημοφιλούς εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram. Το γαϊτανάκι της αντιπαράθεσης ξεκίνησε όταν δικαστήριο της Μόσχας έκανε δεκτή την εισήγηση της εθνικής επιτροπής τηλεπικοινωνιών και τεχνολογίας, που απαγόρευσε τη χρήση του Telegram, με το σκεπτικό ότι οι πληροφορίες που μεταδίδονται μπορεί να περιέχουν δεδομένα που χρησιμοποιούνται από τρομοκρατικές ή εξτρεμιστικές οργανώσεις.

Η εφαρμογή (αγαπημένη, μεταξύ άλλων, του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν), με 200 εκατομμύρια χρήστες στον κόσμο είναι γνωστή για την υψηλή εμπιστευτικότητα που προσφέρει και βρίσκεται σε αντιπαράθεση εδώ και μήνες με τιςρωσικές αρχές, που ασκούν όλο και μεγαλύτερες πιέσεις στον χώρο του Ιντερνετ τα τελευταία χρόνια. Σημειώνεται δε ότι παρά τη στόχευση του Κρεμλίνου να σιγάσει επικίνδυνες «εστίες» που φουντώνουν μέσω τέτοιων εφαρμογών, το Telegram έχει διχάσει. Την εφαρμογή χρησιμοποιούσαν κατά κόρον τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της επίθεσης στο θέατρο Μπατακλάν στο Παρίσι, στις 13 Νοεμβρίου 2015, οπότε έκαναν χρήση της για να συντονιστούν.

Διαμαρτυρίες

Μετά πάντως την απόφαση απαγόρευσης, πολλοί διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από τα γραφεία της αρμόδιας αρχής, ζητώντας ελεύθερη πρόσβαση στο Telegram. Επίσης, την περασμένη Κυριακή ο ουρανός της πρωτεύουσας της Ρωσίας γέμισε με σαΐτες (είναι το λογότυπο της εταιρείας), σε ένα συμβολικό μήνυμα πως το Telegram πρέπει να παραμείνει ελεύθερο.

Ενεργό ρόλο στην υπόθεση φαίνεται να παίζει και ο Πάβελ Ντουρόφ, ο αποκαλούμενος και «Ρώσος Ζάκερμπεργκ», ο οποίος είναι από καιρό στο στόχαστρο του Κρεμλίνου. Αλλωστε, το 2014 είχε αρνηθεί να παραδώσει στη ρωσική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB, πρώην KGB) τα προσωπικά δεδομένα των στελεχών της οργάνωσης «Ευρωμαϊντάν», η οποία είχε διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην εξέγερση στην Ουκρανία, ενώ παράλληλα αρνούνταν να κλείσει τον λογαριασμό του Αλεξέι Ναβάλνι, εκ των βασικών αντιπάλων του Βλαντίμιρ Πούτιν. Τότε πούλησε μέρος του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας στο ρωσικό κράτος, εγκατέλειψε τη χώρα και εξαγόρασε υπηκοότητα στη νήσο Σεν Κιτς της Καραϊβικής. Η Telegram γεννήθηκε ως αποτέλεσμα της βάσιμης υποψίας των αδελφών Ντουρόφ ότι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούσαν τις επικοινωνίες τους.

Πριν από λίγες μέρες ο Ντουρόφ επανήλθε στη διαμάχη του με το Κρεμλίνο, όταν ανακοίνωσε ότι θα χρησιμοποιηθούν τα ενσωματωμένα υποστηρικτικά προγράμματα για να παρακαμφθεί η απαγόρευση του ρωσικού δικαστηρίου. Στη συνέχεια, ο ίδιος προσφέρθηκε να δώσει Bitcoin (ψηφιακά κρυπτονομίσματα) προκειμένου οι χρήστες του Telegram να διατηρήσουν την πρόσβασή τους στην εφαρμογή μέσω χρήσης εικονικών ιδιωτικών δικτύων (VPN), ενώ κάλεσε μέσω διαδικτυακού μηνύματος τους Ρώσους πολίτες σε αντίσταση την ερχόμενη Κυριακή 29 Απριλίου.

Βαλκανιοποίηση α λα Πούτιν

Η απαγόρευση του Telegram φαίνεται να είναι κρίκος μιας ολόκληρης αλυσίδας, καθώς η ρωσική ρυθμιστική αρχή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να ελέγξει και το Facebook μέχρι το τέλος του έτους. Ο Πούτιν έχει χαρακτηρίσει πολλές φορές το διαδίκτυο ως «δημιούργημα» της CIA και γι'' αυτό τον λόγο έχει ενσωματώσει στοιχεία του κινεζικού συστήματος παρακολούθησης, «Great Firewall», στο διαδικτυακό σύστημα φιλτραρίσματος και ελέγχου της Ρωσίας. Η απώτερη πρόθεσή του είναι πάντως, σύμφωνα με αναλυτές, να δημιουργηθούν στη Ρωσία γηγενή και απολύτως ελεγχόμενα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δείγμα της όλο και μεγαλύτερης «βαλκανιοποίησης» του διαδικτύου.

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Φιλελεύθερος» της 26ης Απριλίου