Της Μαρίλης Μέξη*
Με αφορμή την τυπική ολοκλήρωση των μνημονίων, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα ανακάμπτει και ότι ένα νέο κεφάλαιο ξεκινά. Ωστόσο, τα μνημόνια λήγουν στο ίδιο σημείο απ'' όπου ξεκίνησαν. Ίδιες παθογένειες, γνώριμες αδυναμίες. Συνεχίζουμε να είμαστε μια χώρα όπου η γραφειοκρατία είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, η παραοικονομία διευρύνεται, οι θεσμοί σταθερά υπολειτουργούν και με ένα σύστημα κοινωνικής προστασίας και υπηρεσιών που διαχρονικά απέχει πολύ από τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Μολονότι το κοινωνικό σοκ της κρίσης είναι μεγάλο, εκείνο που σήμερα ξαφνιάζει είναι η ανθεκτικότητα της βλαβερής συνήθειας του παρελθόντος. Δηλαδή, το να βαφτίζουμε ως «μεταρρύθμιση» ημίμετρα και εύκολες λύσεις, επιβεβαιώνοντας αυτό που συχνά λέγεται από τους μελετητές της δημόσιας πολιτικής, ότι «easy politics is bad policies».
Για να οικοδοµήσουµε ένα µέλλον διαφορετικό από το παρόν μας, πρέπει να αντιμετωπίσουμε επιθετικά τις παθογένειες. Πρέπει να αποδείξουμε ότι η Ελλάδα είναι ικανή. Oτι μπορεί να επιτύχει τις μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε μια ανταγωνιστική οικονομία, όχι αποκλειστικά και μόνο ρίχνοντας προς τα κάτω το εργατικό κόστος, αλλά απελευθερώνοντας τις δυνάμεις της καινοτομίας και της τεχνολογικής προόδου.
Η ένταξή μας στη Δ'' Βιομηχανική Επανάσταση είναι στόχος φιλόδοξος µεν, εφικτός δε. Κι αυτό γιατί -αν και η χώρα μας παραμένει ακόμα πίσω σε θέματα καινοτομίας- δεν μας λείπει το πρωτοπόρο επιχειρηματικό πνεύμα, ούτε το πλούσιο επιστημονικό δυναμικό.
Το ισχυρό χαρτί μας είναι το υψηλό ποσοστό του πληθυσμού με τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για παράδειγμα, η επίδοση της χώρας στον συγκεκριμένο δείκτη του Ευρωπαϊκού Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (ΕIS) του 2018 ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο κατά 23 μονάδες βάσης. Επιπλέον, η Ελλάδα παρουσιάζεται δυνατή στους δείκτες που αφορούν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που καινοτομούν σε προϊόντα ή και διαδικασίες και στο μάρκετινγκ ή και στην οργανωσιακή καινοτομία, όπου οι επιδόσεις υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο κατά 19,5 και 21,5 μονάδες βάσης αντίστοιχα.
Δύο ακόμα αισιόδοξα στοιχεία έχουν να κάνουν με τον δείκτη του ΕΙS που αφορά όσες μικρομεσαίες επιχειρήσεις καινοτομούν εντός της επιχείρησης - εδώ, η επίδοση της χώρας μας υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο κατά 12,8 μονάδες βάσης. Επίσης, στον δείκτη του ΕΙS που αφορά τις καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επιδιώκουν διασυνδέσεις και συνεργάζονται με τρίτους, η επίδοση της χώρας ξεπερνά κατά 35,3 μονάδες βάσης τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Είναι προφανές ότι θα είχε αποτραπεί η φυγή δεκάδων χιλιάδων νέων επιστημόνων και επιχειρήσεων στο εξωτερικό, αν οι πολιτικές ηγεσίες προωθούσαν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αξιοποιούσαν καλύτερα την αριστεία και τη μετέτρεπαν σε επιτυχία, ένα ρυθμιστικό/νομικό περιβάλλον που υποστηρίζει τη μεταφορά της γνώσης μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων και ένα λειτουργικό σύστημα καινοτομίας που στηρίζει τις καινοτόμες επιχειρήσεις, όχι μόνο εκτός αλλά εντός της χώρας, μέσω της παραγωγής προϊόντων με τα οποία η Ελλάδα γίνεται πιο ανταγωνιστική στις διεθνείς αγορές.
H οκταετία των ελληνικών μνημονίων είναι μια ιστορία χαμένων ευκαιριών για εθνικές συναινέσεις και για ζωτικές μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και δεκαετίες, αλλά δεν τολμήθηκαν. Η τελευταία δε τριετία, παρά τις προσδοκίες, επιβεβαιώνει την εμπέδωση των θεμελιωδών παθογενειών του ελληνικού κράτους. Πρέπει να γίνουν πολλά, αλλιώτικα και τώρα. Ακούει κανείς;
*H Μαρίλη Μέξη είναι διευθύντρια του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, todiktio.eu
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Παρασκευής 17 Αυγούστου.