Από την περίοδο που η επιδημία ξεκίνησε στην Κίνα και μετά σε όλο τον κόσμο, η μια χώρα μετά την άλλη υιοθέτησαν σκληρά μέτρα για να εμποδίσουν το SARS-CoV-2 να εξαπλωθεί και να επηρεάσει τα συστήματα υγείας. Στη συνέχεια καθώς αναζήτησαν οι χώρες μια πορεία προς τα εμπρός, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο λαμβάνοντας υπόψη τους πολύ προσεκτικά την υγεία των πολιτών τους, τις ελευθερίες του πληθυσμού τους και τους οικονομικούς περιορισμούς επέστρεψαν στην κανονικότητα έστω και με προϋποθέσεις. Οι περισσότεροι ερευνητές συμφώνησαν ότι η επανέναρξη της κοινωνίας θα είναι μακροχρόνια, μακρόσυρτη και γεμάτη δοκιμές και λάθη.

Ο αριθμός που παρακολουθούμε δεν είναι πλέον ο πραγματικός αριθμός κρουσμάτων ανά ημέρα, αλλά αυτό που οι επιδημιολόγοι αποκαλούν τον πραγματικό αριθμό αναπαραγωγής, ή R, που υποδηλώνει πόσα άτομα μολύνει το μέσο μολυσμένο άτομο με τη σειρά του. Εάν το R είναι πάνω από το 1, η επιδημία μεγαλώνει. κάτω από το 1 συρρικνώνεται.

Ο στόχος όλων των πρακτικών είναι να ωθήσει το R πολύ κάτω από το 1.

Για να ρυθμιστεί το R, υπάρχουν τρία στάδια ελέγχου: 

•Απομόνωση των ασθενών και ανίχνευση των επαφών τους

•Περιορισμοί στα σύνορα 

•Φυσική απόσταση (μειωμένος συγχρωτισμός, χρήση μάσκας)

Αντί αυτών εφαρμόστηκαν ηπιότερα μέτρα με άνοιγμα των συνόρων και σχετικά ήπια μέτρα στην καθημερινότητα. Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε μια σταδιακή αργή αύξηση των κρουσμάτων που ακόμα είναι υπό διερεύνηση αν είναι υπερβολική ή φυσιολογική. Τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται παραμένουν όμως βασικά τα ίδια. Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι η σταθερότητα και η επιμονή και αυστηρότητα που πρέπει να λαμβάνονται τα μέτρα. Θα πρέπει να υπάρχει μια σταθερή επιμονή και εφαρμογή η οποία δεν θα αφορά μόνο τους πολίτες αλλά και τις ελεγκτικές αρχές. Επιπλέον τα μέτρα θα πρέπει να λαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους χώρους που έχουν τον ίδιο τρόπο μετάδοσης. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν διαφοροποιήσεις γιατί με αυτό τον τρόπο ο κόσμος χάνει την εμπιστοσύνη του. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν υπερβολές (π.χ. χρήση μάσκας σε ανοικτούς χώρους με μικρό συγχρωτισμό). 

Αυτό που δημιουργεί ανησυχία είναι η αστάθεια της εφαρμογής των μέτρων και πολλές φορές η αστάθεια στις επιλογές των μέτρων. Θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι τα προτεινόμενα μέτρα αφορούν όλες τις ηλικιακές ομάδες και υγιείς ανθρώπους εν μέσω καλοκαιριού οπότε θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η δυνατότητα εφαρμογής των μέτρων και η πιθανότητα λήψης εναλλακτικών μέτρων που θα μπορούν να εφαρμοστούν και να έχουν τα ίδια αποτελέσματα. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγονται οι υπερβολές στις ανακοινώσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούν αντίθετα αποτελέσματα.

Η επιλογή μιας προσεκτικής πορείας είναι δύσκολη, λόγω του ότι δεν υπάρχουν προηγούμενα δεδομένα που να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα διαφορετικών μέτρων κοινωνικής απόστασης. Δεν υπάρχουν πραγματικά ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία και οι αποφάσεις είναι πολύ δύσκολο να λαμβάνονται χωρίς αποδεικτικά στοιχεία. Για να υπάρχει αποτέλεσμα όμως μέχρι να υπάρξει συνολική λύση είτε με τα εμβόλια είτε με την φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει με κάθε τρόπο να γίνουν οι πολίτες συμμέτοχοι και όχι αντίπαλοι σε αυτή την προσπάθεια. 

*Ο κ. Απόστολος Βανταράκης είναι Καθηγητής Υγιεινής,στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Βιοεπιστημόνων.